Berichten Jeroen Bosch [Center] 2001-2008

Printerversie

Gepubliceerd op: 25-05-2008 | Gewijzigd op: 17-11-2014
Voor het gemak: eerst de biografie van de Van Akens: 
 
Jeroen van Aken, zoon van de schilder Antonius van Aken, werd op 2 oktober 1453 in 's-Hertogenbosch geboren, mogelijk in de Kleine Winst Markt 29.
Bosch overgrootvader Thomas, die zich ook toelegde op de schilderkunst, zoals in die tijd bij Duitse kunstenaars gebruikelijk was, emigreerde naar Nederland en zocht domicilie in Nijmegen [vanaf 1404].

Joen van Aken. Tekening van Jan Bouman uit 1948 bij de feestelijkheden van  de Kerkstraat.

Diens zoon Jan [+1454] vertrok in 1426 naar Den Bosch. Jan kreeg vijf zonen van wie vier ook het vak schilderen kozen. Onder hen Antonius de vader van Jeroen of Joen en van Goosen, beide schilders.
Joen of Jeroen van Aken. Jeroen treedt in 1473 in het huwelijk met Aleid van de Meervenne. In die tijd zou hij geschilderd hebben in het pand Markt 61, nu Invito schoenen.

Zwanenbroeders
Vanaf 1486/87 is hij lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap [1318]. In 1504 ontvangt hij een opdracht voor het schilderen van het Laatste Oordeel van Philips de Schone. Tussen 1510-1515 volgen opdrachten van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap.
Op 9 augustus 1516 is de uitvaart van Jeroen Bosch in de St.Jan. Van die plechtigheid zijn rekeningen teruggevonden.

Bronnen: diverse homepages over Bosch [zie onder aan pagina]
'Jheronimus Bosch' uitgegeven door de gelijknamige stichting in 1967 en 'Bosch' van Giunti Multimedia, ook op cd-rom, maart 1996.

 

	De water en rook spuwende fontein geïnspireeerd van schilderij 'De Tuin der Lusten', een kunstwerk in keramiek van de Amsterdamse kunstenaar Ruudt Peters. Rechts: de promotiecar van het Stadshotel Links:  De Jacob /JB Art Center bij nacht. foto © gerard monté, 30 september 2007 [l-boven], 27 januari 2008 en 6 september 2006[l].

Deze pagina is nog niet in zijn geheel [m.n. de foto's] overgezet van de oude site !!

Onthulling breeldje mr. Ton Frenken 25 mei 2008.
4e Zuid-Europareis gemeentelijke deputatie 8 april 2008.
Eindelijk realisatie Oordeelspel 2 april 2008.
Standbeeldje voor Ton Frenken 31 maart 2008.
Jeroen Boschjaar -2016- in voorbereiding  4 januari 2008. 
50.000ste bezoekster Jeroen Boschcentrum  17 december 2007.
Luiken van atelier Jeroen Bosch opgesteld  9 december 2007.
Stichting Oordeelspel beschuldigt Brabants Dagblad van stokerij  2 april 2007.
Nieuw project Jo Timmermans: 'Laatste Oordeelspel' nadert realisatie  25 maart 2007.
Presentatie film en catalogus van film 'Wel en Wee van de Wereld' Lotje de Lussanet  3 december 2007.
Recensie en presentatie nieuw boek Jheronimus Bosch [Ed Hoffman]  24 november 2007.
Lezing Bernard Vermet  hieronder over Overvloed  14 oktober 2007.  Expo op pagina Galeries
Ed Hoffman brengt [voor Boschboomleden] Bosch beter in beeld 9 oktober 2007.
Opnieuw deputatie naar Madrid rond Jeroen Bosch 9 september 2007
Mini Morris in Jeroen Boschstijl  12 juli 2007.
Jeroen Boschfiguren bij Grote Hekel  7 juni 2007.
Jeroen Bosch al bij leven nagebootst en vervalst  3 juni 2007.
Gevel woonhuis Jeroen Bosch vernieuwd  25 mei 2007.
Tekeningen uit tijd Jeroen Bosch in mergelgrotten onderzocht  25 mei 2007.
Infra roodfoto's geven onverwachte details prijs  23 mei 2007.
Uitvoering en lezingen van/over middel eeuwse muziek 23 mei 2007.
Officiële Opening Jeroen Boschcongres  22 mei 2007.
Start Jeroen Boschcongres  17 mei 2007.
Bespiegelingen rond Jeroen Bosch [STOK]  29 april 2007. Opening
Bosch belicht in de 'Debatcentrum 's-Hertogenbosch'  23 april 2007.
Gemeente op weg naar Jeroen Boschjaar in 2016  12 april 2007.
JB-plein: eerste vandaal actief  6 april 2007.
Opening JB-centrum door mr. Pieter van Vollenhoven  26 maart 2007.
De Marskramer nagemaakt mei 2007.
Jeroen Bosch-sfeer in oude stookkelder  27 januari 2007.
Fontein 'Tuin der Lusten' geeft voor 1e keer vuur en rook 24 maart 2007/15.00 uur
Fontein en hek verder aangekleed  18 maart 2007.
Jeroen Boschfontein geplaatst  14 maart 2007.
Aanleg fontein Jeroen Boschplein   3 en 21 februari 2007 en 12 maart 2007
Aanleg Jeroen Boschplein begonnen [werkimpressie]   25 januari 2007. 
Jeroen Bosch objecten langs de Binnendieze en in het JB-centrum oktober 2005 en januari 2007
Lezing Ed Hoffman over o.a. 'Tuin der Lusten' 18 januari 2007.
Publicaties over Jeroen Bosch / den bosch, 18 januari 2007.
The City of Jeroen Bosch [lichtperformance ]  21 december 2006.
Brabant Culturele Hoofdstad in 2018  20 december 2006.
Breed opgezet Jeroen Boschcongres  24 november 2006
Aanpassing Jeroen Boschplein/ Ilegale moet weg  15 november 2006.
Opnieuw uitstel opening Jheronymus Bosch centrum  16 oktober 2006.
Officiële opening Jheronymus Bosch Art Center nu bepaald in tweede helft van november   25 augustus 2006.
Zweefvlucht rond Jacobtoren   13 juli 2006
Uurwerk Jacobkerktoren werkt weer   12 juli 2006.
Eerste kerstconcert 2006 kondigt zich aan   8 juni 2006.
Voorproefje Jheronimus Bosch Art Center   7 juni 2006.
Stichting Jeroen Boschatelier gaat op in Jeroen Boschcentrum  18 mei 2006.
Opnieuw uitstel opening JeroenBosch-centrum/ Kerstconcert in Jacobkerk  28 november 2005
Impressies JB-centrum - november 2005/januari 2006/april 2006
Aanpezen ivm opening [december 2005] Jeroen Boschcentrum  9 november 2005
Financiële toekenning Jeroen Boschcentrum - 17 mei 2005
Sint Jacob is kerk -af- 20 maart 2005
Start herinrichting Toren  3 februari 2005
Eindelijk verkoop Jacobkerk 13 november 2004
Tweede generale Jacobkerk  4 oktober 2004
Jeroen Boschwandeling  20 augustus 2004
Laatst drempel naar verbouwing Jacobkerk geslecht  21 juli 2004
Kunstwerken Jeroen Bosch op KWI College 22 mei 2004
Weinig instemming met afketsen plan  21 april 2004.
Tegenwind tegen Jeroen Boschcentrum  20 april 2004.
Hoofdrol voor Jeroen Bosch
Ondernemersplan Jacobkerk op tafel
Frans documentaire over Bosch
Beslissing over museum uitgesteld 28 oktober 2003.
Steekspel rond Jeroen Boschcentrum  26 oktober 2003.
Expo over Bosch en Breughel
Jeroen Bosch in Noordbrabants Museum 12 april 2003.
Jeroen Boschcentrum nog ver weg 9 april 2003
Jeroen Boschzalen geopend maart 2003
Jacobkerk verkocht februari 2003
Boschcentrum naderbij 23 december 2002.
Bericht over definitieve ontknoping Jeroen Boschcentrum 6 augustus 2002
Ontknoping JB-centrum juli 2002
Nieuw uitgangspunt College B&W

Frenken verlaat Brabant
authentieke Bosch ontkend
arrangement Jeroen Bosch
opening in Boijmans van Beuningen
Jeroen Bosch teruggekeerd
Muzerije-docenten schilderen Bosch juni 2001.
Jeroen Bosch route
Kelders Jeroen Boschpand [Invito] opengesteld 25 juli 2001.
Notitie Stichting Jeroen Boschcentrum september 2000.

-----------------
Linken:
Jeroen Bosch Art Centrer
Kring Vrienden: Jo Timmermans in Culturele Salon [4 november 2007] 
Ook op deze pagina: Dé Jeroen Boschtentoonstelling in 1967

Op deze pagina artikelen mbt   Frenken keert even terug -26 november 2005
Diverse berichten over mr. Ton Frenken o.a.: In memoriam Ton Frenken - 3 december 2004
==============
Borstbeeld voor Ton Frenken 21 juni 2008. 
Zaterdag 21 juni 2008 rond half twaalf werd op het voorplein van de oude Jacoberk, het voormalige Noordbrabants Museum in de Bethaniëstraat een borstbeeld onthuld van de in 2004 overleden kunstenaar Ton Frenken.
Frenken was de initiatiefnemer van, resp .de motor achter de Jeroen Boschtentoonstelling van 1967 en de oprichter van de eerste –intussen opgedoekte -Jeroen Boschstichting.
‘Haar werk is de aanzet geweest voor dit monument. De laatste centen zijn aan dit borstbeeld besteed,’ aldus Rombouts, die Frenkens verdiensten voor de stad memoreerde. Rombouts citeerde de woorden van een van zijn voorgangers, de toenmalige burgemeester Rob Lambooij, met: In Den Bosch ondernemen we soms dingen die we aan kunnen. ‘Dat is Tons inspiratie geweest,’ aldus de burgemeester.

Oud-voorzitter van die opgeheven stichting, Wim Dik, onthulde met de kunstenares Nel de Laat en mevrouw Annemiek Frenken- Sopers en burgemeester Rombouts het bronzen borstbeeld dat trots uitstraalt.
‘Tons veelzijdigheid lag als een soort waas over zijn kunstenaarsschap. Frenken betreurde die veelzijdigheid. Anders had hij met alleen schilderen veel beroemder geworden, aldus Wim Dik. Frenkens onrustige geest, zijn vele en mooie schilderwerken, zijn kritische recensies en zijn norse houding tegenover degenen wiens ideeën hem niet bevielen en dan ook de grond inboorde. Zo en nog meer anekdoten kwamen over Frenken over tafel. Een kunstenaar die respect afdwong en die voor de stad veel heeft betekend.
Bij de onthulling waren vele -oudere - familieleden en nieuwe generaties Frenken aanwezig.

Onthulling beeldje Ton Frenken  25 mei 2008.
Het beeldje ter herinnering aan mr. Ton Frenken wordt zaterdag 21 juni 2008 onthuld. Bastion Oranje berichtte [31 maart 2008] dat er van een initiatief sprake was vanuit de voormalige Stichting Jeroen Bosch die Frenken met o.a. Wim Dik en de oud-burgemeester van Oirschot Jan Dosker, had opgericht. Uit de liquidatie van die stichting werd dat kunstwerk door Nel van Lith gerealiseerd. Het krijgt een plaats tegenover de middel eeuwse St. Jacobkerk in de Bethaniëstraat, vanwege de relatie van Frenken met de grote Jeroen Boschtentoonstelling in 1967 waarvan mede hij de initiatiefnemer was.
De bronzen buste, die aan de gemeente is geschonken, wordt onthuld door de in Helvoirt woonachtige, voormalig stichtingsbestuurslid Wim Dik, die in zijn werkzaam leven president-commissaris was bij KPN.
Vierde Zuid-Europareis gemeentelijke deputatie 8 april 2008.
Deze maand - april 2008 - gaat er opnieuw een gemeentelijke deputatie naar Zuid-Europa. Met die delegatie, olv burgemeester Rombouts, gaat ook de brandweercommandant mee. Het is namelijk een reis ihkv veiligheid, waar zich ook de directeur Bestuurszaken bij aansluit. 'Den Bosch' ging al drie maal op bezoek bij musea in Lissabon en Madrid. Dat waren lobbyreizen, bedoeld om voor 2016 werken van Jeroen Bosch in bruikleen te krijgen voor een Bossche Jeroen Boschtentoonstelling.
Rombouts hoopt mogelijk kontakten te kunnen leggen met officials uit het culturele leven. De opzet van deze reis is louter om deel te nemen aan een veiligheidsconferentie, aldus Herman Loerakker van de afdeling Communicatie. 
Eerdere reizen vonden plaats in het voorjaar en in september 2007 en in februari 2008. Die hebben tot nu toe geen direct resultaat opgeleverd. Vaak duurt het jaren voordat goodwill is gewekt en een museum overstag gaat.

Jeroen Boschjaar 2016 in voorbereiding  4 januari 2008
Geplande Jeroen Boschexpositie niet in 2012 maar in 2016 !
Momenteel voert de werkgroep Jeroen Boschherdenking 2016 gesprekken met Bossche instellingen en organisaties ter voorbereiding van een totaalplan voor het Jeroen Bosch herdenkingsjaar 2016. In april dit jaar maken de twee intendanten, Ad ’s-Gravensande en Martijn Sanders, dat plan bekend.
Dat plan is tweeledig opgezet: een klassiek/historisch traject met een expo in het Noordbrabants Museum [2016] en een meer eigentijds traject met een ‘..hedendaagse allure en internationale uitstraling’, aldus het persbericht van de werkgroep. Daarin hebben zitting: onder meer Jules van de Vijver van de Akademie St.Joost, Charles de Mooij directeur NbMuseum, architect Aart Wijnen en Geert Overdam directeur van het Theaterfestival Boulevard.

Dé Jeroen Boschtentoonstelling in 1967
Op 16 september 1967 opende kroonprinses Beatrix met prins Claus de ooit grootste Jeroen Boschtentoonstelling ooit gehouden. Groots en grootste omdat er tientallen werken of naar Bosch hand gesuggereerde werken konden worden geëxposeerd.* Dat gebuurde in het huidge BAM-gebouw in een tijd waarin deskundigen van nu noch een dergelijke verwerving van werken, noch een dergeljk onderkomen voor mogelijk zouden houden.

* Noot Bazel [1958] en Turijn [1936] waren de voorgangers van eenJeroen Boschtentoonstelling. 

Sponsoring
Het begrip sponsoring bestond nog niet echt in die dagen. De grote motoren achter deze expositie waren Ton Frenken en Alfred Olderaan. Met veel tact en energie wisten zij hun ambities te onderbouwen. Door bij de ene museumdirecteur te bluffen dat zij toezegging hadden over het ene werk van Bosch, wisten zij bij een ander museum opnieuw een meesterstuk van deze beroemde kunstenaar te verwerven.
Het begrip animator: wat dat betreft moet onderstreept worden dat de toenmalige burgemeester Rob Lambooy een enorme steun voor de initiatiefnemers is geweest. Lambooy kan nu terecht een burgemeester met culturele ambities worden genoemd. Daarover later en elders meer.
Steun ondervonden Frenken en Olderaan ook van de Provincie [commissaris Kortman] en van de PNEM, waarvan toen De Roy van Zuidewijn president directeur was en zitting nam in het stichtingsbestuur.

De expositie trok zeker 275.000 en sommigen spreken zelfs van 300.000 bezoekers.  Beroemd werd de file van wachtenden om toegelaten te worden. De keu mensen lieo volgens de een tot in de Hinthamerstraat, maar reikte volgens deze foto eerst nog tot aan de Hekellaan.  foto © frans kuit, 16 september 1967.

De entree was ondergebracht in een speciaal aangebouwde houten loods, die later [1985] de BLOS studio zou huisvesten. Daarin was opgenomen de kaartcontrole en de garderobe.
Dit detail is slechts een van de aanpassingen. Dan spreken we nog niet over de verwarming en de veiligheidsaspecten.
Het budget voor deze expositie bedroeg eerst van 100.000 gulden ! En dat ging via 4 [30 december 1966] naar uiteindelijk 7 ton. Daarin was ook nog eens de verbouwing van -wat toen nog Provinciaal Genootschap werd genoemd- vervat.
Toenmalig student medicijnen, de latere huisarts dr. Harrie Damen, heeft met de exploitatie van die garderobe en de horeca zijn studie weten te betalen. 

In de aanloop naar de expositie [23 maart 1967] staat dat het Prins Bernhardfonds onder geen voorwaarden subsidie verleent..

Nadat de kroonprinses de expositie had geopend kwamen op 17 november 1967 ook koningin Juliana en prinses Margriet op bezoek. 

Een apart hoofdstuk en even interessant gaat over bruiklenen. Dat moet nog uitgewerkt worden.

Ruzies
Behalve de eerder genoemde personen waren drs. Joep Naninck en drs. Jan Oyen, resp. eind- en hoofdredacteur van Het Huisgezin, de voorloper van het Brabants Dagblad, twee grote ondersteuners van dit initiatief. Het was de tijd waarin de krant gezag had en er van concurrentie op nieuwsgebied geen of nauwelijks sprake was. Oyen was bovendien hoofd van de commissie publiciteit.
De aanpak daarvan werd ook een heikel onderwerp, niet in het minst door de tegenstellingen binnen de commissie. Doorslaggevend was vaak de rol van de soms onder invloed van drank scheldende en foeterende Jan Oyen, wiens ideeën te vaak werden miskend. Uit de notulen van de vergaderingen blijkt, dat 'een zomaar spontaan praten' op een scheldpartij. Oyen raakte geïrriteerd door de voortvarende aanpak van Ton Frenken en Alfred Olderaan. Mede daardoor werd het budget overschreden. Die emoties leidde op vrijdag 17 maart 1967 tot een escalatie. Dankzij het tactische optreden van voorzitter De Roy van Zuidewijn 'werden de moeilijkheden opgelost'.

Links: drs.Joep Naninck en midden drs.Jan Oyen, eind-en resp. hoofdredacteur, van het toenmalige Huisgezin [nu Brabants Dagblad]. Rechts Truus Naninck.  Oyen was lid van het algemeen comité en vice-voorzitter van de Stichting Jeroen Bosch. foto © frans kuit, 16 september 1967.

50.000ste bezoekster Jeroen Boschcentrum , 16 december 2007. 
Maandagmiddag 17 december 2007 werd de 50.000ste bezoekster van het Jeroen Boschcentrum gehuldigd: Marjolein Pardoen uit Eindhoven. De medewerkster van het ministerie van Landbouw Natuur & Voeding ‘deed’ met een delegatie uit Eindhoven een dagje Den Bosch. De 50.000ste werd onder meer onthaald met een toespraak van burgemeester Rombouts. 
Rombouts prees dit [centrum] initiatief van ‘de stuwende krachten’ Jo en Gerdie Timmermans en gaf ook de 60 aanwezige vrijwilligers veel lof om hun Bossche ambassadeursrol. Uit waardering werd hen een busreisje naar Boymans van Beuningen [Rotterdam] aangeboden om daar ‘….enkele echte werken van Jeroen Bosch te gaan zien. De reis zal hen inspireren om nu en straks - in het Jeroen Boschjaar [2016] - de stad en zijn beroemde kunstenaar uit te gaan dragen,’ aldus Rombouts. 
Voorzitter van het Jeroen Bosch Art Center, Jo Timmermans, bood de 25-jarige Marjolein Pardoen een bos bloemen aan en een boek over Bosch. 
Burgemeester Rombouts maakte van de gelegenheid gebruik door aan te geven dat voor dat ‘feestelijk’ 2016, dat door velen wordt ondersteund, binnenkort - tezamen - al 2,5 miljoen beschikbaar is.

Op de foto's boven: voorzitter van het Jeroen Boschcentrum Jo Timmermans biedt de 50.000ste -Marjolein Pardoen - een boek over Jeroen Bosch aan. Op de achtergrond burgemeester Rombouts, die alle 60 vrijwilligers van het JB-centrum een busreis naar Rotterdam [Boymans van Beuningen] aanbood. Boven rechts: de 50.000ste kreeg ook een bos bloemen van Willeke Cornelissen- van de Steeg.  Links: de 25-jarige Marjolein nog even bezig met een rondleiding die door Willeke Cornelissen aan de groep uit Eindhoven werd gegeven. foto's © paul kriele, 17 december 2007.

Luiken van atelier Jeroen Bosch opgesteld   9 december 2007.
In een van de straalkapellen van de Sint Jan zijn onlangs twee luiken opgesteld. Deze meters hoge schilderijen op hout komen van het Oordeelspel. Kenners vermoeden, dat ze afkomstig zijn uit de 'school van Jeroen Bosch'. 
De luiken zijn met het paladium en enkele figuren de enige restanten van het middel eeuwse oordeelspel dat op het hele uur in werking trad en taferelen van het Laatste Oordeel [schilderij van Jeroen Bosch dat in Wenen is te zien] toonde.
zie hieronder

	Straalkapel in de Sint Jan waar vanwege de restauratie van de noorderbeuken de taferelen van het Oordeelspel zijn gestationneerd. foto's © gerard monté, 9 december 2007.

Eindelijk realisatie Oordeelspel 2 april 2008. 
Na jaren gehakketak is de realisatie van een vijf eeuwen oud –maar onvolledig - 10 meter hoog Oordeelspel uit de St.Jan in zicht. Er ontbreken wat delen van deze astronomische tijd klok met meters hoge luiken, een muziekcarillon en laatste oordeelfiguren. Het nieuwe oordeelspel dat de stichting Oordeelspel St. Jan laat maken, is geïnspireerd op het oude en heeft als motoriek het gerestaureerde uurwerk van de oude Jacobkerk. Dit Jeroen Boschcentrum is ook de plaats waar dit spel komt te hangen. Via een actie hoopt men de resterende 100.000 euro van de kosten van 400.000 euro op te halen.
Niet Jo Timmermans van het Jeroen Boschcentrum, die het Oordeelspel adopteerde, vormt –mede- het stichtingsbestuur, maar als nieuw bestuur is aangetreden: Jacques van de Vall [voorzitter], Baptist Bouwman [secretaris], Guus Breijder [penningmeester] en Jos Koldeweij [lid].
 
Stichting Oordeelspel beschuldigt Brabants Dagblad van stokerij 4 april 2007. 
Er is helemaal geen controverse tussen de stichting Oordeelspel Sint Jan en de stichting Monument St Jacob bv van Jo Timmermans. De eerste verwijt de krant via haar Jo Timmermans zwart te willen maken en verwijst daarbij ook naar de column van Henk Mees [zat. 31 maart 2007] die de financiering van Timmermans’ projecten aan de kaak stelt.
De penningmeester van de Stichting Oordeelspel, Jos van der Ven, die in de krant wordt geciteerd, zou over een patstelling en ruzie praten met de Stichting Monument St. Jacob omdat voorzitter Timmermans geen inzage zou geven in de kosten. Timmermans was feitelijk de reddende engel die het Oordeelspel –op voorwaarden - adopteerde.

Jan van Oudheusden en Clemens van der Ven, bestuursleden van de Stichting Oordeelspel St. Jan hebben een brief naar de krant gestuurd om duidelijkheid over de samenwerking van beider stichtingen te verschaffen en de uitspraken [door Jos van der Ven] over ‘ruzie’ te ontzenuwen. Jos van der Ven, die zegt volkomen fout geciteerd te zijn, verklaart tegenover Bastion Oranje dat er redelijke vooruitzichten zijn over realisatie, maar houdt toch nog wel een slag om de arm. ‘Wat in de krant staat, heb ik niet gezegd,’ aldus Van der Ven.

Eerder al ontzenuwde Jo Timmermans voor Bastion Oranje de negatieve teneur in het Brabants Dagblad en sprak over hoopvolle vooruitzichten mbt realisatie van dit unieke - 5 eeuwen oude - uurwerk. Voorzitter Clemens van der Ven kon door persoonlijke omstandigheden niet reageren.

Stadsredacteur Henk Mees zegt in een reactie op het artikel van Jos van der Ven, dat wanneer mensen met hun uitspraken worden geconfronteerd, zij schrikken. De uitspraken van Jos van der Ven zijn door redacteur Wim Hagemans opgeschreven, beoordeeld en vervolgens door ons geïnterpreteerd. 
Over de brief van de stichting Oordeelspel, zegt Mees, dat dit voor ons niet tot de categorie Ingezonden brieven valt. Deze brief vraagt om een meer journalistieke benadering. Daarom vroeg de redactie aan de secretaris van de stichting Jan van Oudheusden om commentaar, maar Van Oudheusden wilde niet op onze vragen reageren. Als ingezonden brief wordt ie niet door ons gepubliceerd, aldus Henk Mees.

Nieuw project van Jo Timmermans: Laatste Oordeelspel nadert realisatie   26 maart 2007. 
 Na de opening van het Jeroen Boschcentrum gaat Jo Timmermans zich toeleggen op realisatie van het ‘Laatste Oordeel-spel’. Dit astronomisch uurwerk met maan –en zonnestanden, kent een moeizame geschiedenis wat voortvloeit uit de schaarse onderdelen die ervan over zijn, en de investering die de restauratie [340.000 euro] met zich meebrengt.

De projectontwikkelaar van de Arena Multi Vastgoed schonk de stad bij de opening [april 1998] 500.000 gulden om het spel in het winkelcentrum te plaatsen. Maar dat aanbod werd later afgezwakt tot 250.000 gulden, ofwel 113.445 euro. Voor de helft van dat geld is de toro aan de ingang geplaatst. Bovendien bleek plaatsing van het Oordeelspel in de openlucht niet haalbaar. Daarop werd het vijf eeuwen oud monument door de stichting ‘Het Oordeelspel Sint Jan’ geadopteerd. Bij Jo Timmermans, eigenaar van de Jacobkerk, kreeg zij gedaan het spel op te nemen in het nieuwe Jeroen Boschcentrum.

De onthulling van het gerestaureerde uurwerk met klein carillon stond gepland in 2005.
Na breedvoerig beraad met de gemeente, de Stichting Oordeelspel en de Stichting Monument St. Jacob [van Timmermans] is gekozen voor de uitvoering van een 'sobere - historiserende- variant'. Er waren ook een ‘rijke’ en een ‘midden variant’. De uitvoering gebeurt iov de stichting Monument St. Jacob bv die globaal eenzelfde som - als in kas zit - bijdraagt. Mocht uitvoering voor een bedrag van 250.000 euro niet haalbaar zijn, dan gaat wethouder Van de Mortel naar andere bronnen zoeken of via de raad om een bijdrage vragen. 

Enkel overgebleven onderdelen van het Laatste Oordeelspel, ook wel astronomisch uurwerk genoemd. De luiken eronder zijn heiligentaferelen uit de School van Jeroen Bosch. foto © gerard monté, 22 maart 2007.

De familie Van Aken, zoals de eigenlijke naam van Jeroen Bosch [Joen van Aken] en zijn voorvaderen was, waren schilders. Bekend is dat Joen’s vader aan de Sint Jan heeft gewerkt.
Van het Oordeelspel zijn twee luiken, die toegeschreven worden aan ‘de school van Jeroen Bosch’ in de Noorder zijbeuk en enkele beelden [Pietje de Dood] in het Noordbrabants Museum bewaard gebleven. Het calendarium [met zon - en maanstanden] en het carillon ontbreken. Hierdoor en door het ontbreken van bouwtekeningen is een reconstructie niet mogelijk is, aldus fractievoorzitter van het CDA, Jan van Heijningen, die ook al in augustus 2004 vragen over dit object stelde, kreeg recent na nieuwe, aan B&W, gestelde vragen uitvoerig antwoord. Met dit verhaal ziet Van Heijningen een ‘historiserende variant’ van het Oordeelspel van 1513 terugkeren, maar dan in het Jeroen Boschcentrum.

Presentatie film en catalogus van film 'Wel en Wee van de Wereld'Lotje de Lussanet  3 december 2007.
Zondag 2 december 2007 vond in het Jeroen Bosch centrum de presentatie plaats van de film 'Wel en Wee van de Wereld' van Lotje de Lussanet. Het was de verbeeltenis rond de expositie van deze kunstenares die vruchten van papier-maché toont. Enkele van deze exemplaren hangen ook in het Jeroen Boschcentrum of staan daar opgesteld. De film onder regie van De Lussanet is in opdracht van het JB-centrum gemaakt. Rond deze expo is een catalogus verschenen: Het Wel en Wee van de wereld/La Variedad del Mundo.
Toelichting op filmpresentatie en inhoud zie hieronder bij Toelichting

Eric de Bruyn hield een korte lezing.
Lotje de Lussanet, de kunstenares om wie het deze middag draaide.  foto's © gerard monté, 2 december 2007.	Burgemeester Rombouts met Lotje de Lussanet en de Spaanse pers attaché Aurelio Sahagun Pool. Midden en rechts: fragmenten -van scherm genomen -van de film 'Wel en Wee van de Wereld'

Hierboven: fragementen -vanaf het scherm genomen -van de film 'Wel en Wee van de Wereld'.	foto's © gerard monté, 2 december 2007.
Applaus van het publiek onder wie burgemeester Rombouts [l] Lotje Lussanet, Gerdy Timmermans-Wilbers en de Spaanse pers attaché van de ambassade	De kunstenares signeert de catalogus.

De omslag van de catalogus 'Het wel en wee van de Wereld'. foto's © gerard monté, 2 december 2007.	De harpiste Rachel Ann Morgan. Zij speelde en zong enkele liederen van o.a. De Cabezon en Andriessen
Boven: Bloemen voor De Lussanet van Willeke Cornelissen van het JB-centrum en rechts ook voor Eric de Bruyn. Rechts: gastheer Jo Timmermans vraagt het publiek nog even te blijven vanwege de heersende storm. De banieren, die er illegaal hangen, zouden er al zijn afgewaaid. Daarmee zinspeelde Timmermans op een verbod van de gemeente tot verwijdering van deze [reclame-]uitingen.  foto's © gerard monté, 2 december 2007

Toelichting op filmpresentatie 'Wel en Wee van de Wereld'
Het wel en wee is volgens De Lussanet de vertaling van de naam La Variedad del Mundo waaronder De Tuin der Lusten in Spanje bekend staat. 
De kunstenares Lotje de Lussanet (1952) heeft een speelse, vrolijke en kleurrijke interpretatie gemaakt van de De Tuin der Lusten. Ze had de regie en maakte allerlei sculpturen van papier-maché die geïnspireerd zijn op het schilderij van Bosch. 
Voor het script van de film heeft ze samengewerkt met de uit Den Bosch afkomstige Ronald Brouwer. Voor de realisatie en de technische regie tekende José Garcia Hernández. De video en de decorstukken, waaronder veel vruchten, zijn tot en met begin maart te zien in het JBAC. 

Bij deze film is een tweetalige catalogus gemaakt, met de Nederlandse naam Het Wel en Wee van de Wereld. In deze catalogus staan veel afbeeldingen, "stills", uit de videofilm die overigens -helaas- niet te koop is.
Het boek heeft twee grote flappen waarop de buitenkant van de zijluiken van De Tuin der Lusten (El Jardin de las Delicias) staan afgebeeld: een glazen bol met daarin de wereld tijdens de derde scheppingsdag. Op de middenpagina van het boek is De Tuin der Lusten afgebeeld met de binnenkant van de zijluiken, links het aards paradijs en rechts de hel. 
Verder staan er in het boek artikelen o.a. van Lotje de Lussanet zelf. Henk Boom legde in interviews aan een negental deskundigen vragen over het schilderij voor, oa aan prof. Jos Koldeweij, Bernard Vermet, Eric de Bruyn, oud-museumdirecteur Jan van Laarhoven en enkele internationale Bosch-kenners. Door de antwoorden naast elkaar te zetten ontstaat een levendige mix van reacties op dit nog altijd zeer intrigerende schilderij. 

Detailopnamen uit De Tuin der Lusten verduidelijken de meningen van de ondervraagden. De catalogus bevat ook een gesprek met De Lussanet en enkele goed leesbare artikelen met een kunsthistorische en filosofische inslag van Ignacio Gomez de Liano en van Chris Will. 
Samen met het onlangs uitgekomen boek van Ed Hoffman en het nog te verschijnen boek van Theo Grimm vormt deze catalogus een toegankelijke sleutel tot het werk van Bosch.

Banieren Jeroen Boschcentrum moeten weg van Gemeente
Na vertoning van de film op het grote scherm werden aan burgemeester Rombouts en aan de persattaché van de Spaanse ambassade, Aurelio Sahagun Pool, de eerste exemplaren van de catalogus uitgereikt. 
Daarvoor had Eric de Bruyn, auteur van het boek De wereld van Bosch, een korte inleiding gehouden waarin hij enkele details van het schilderij belichtte. Hij zou er wel uren over hebben willen praten en raadde aan vooral de afbeelding op ware grootte in het JBAC steeds te gaan bekijken.
Harpiste Rachel Ann Morgan speelde en zong enkele liederen van o.a. De Cabezon en Andriessen. Ze hoopte - doelend op de aanwezigheid van medewerkers van de Spaanse ambassade - geen diplomatieke rel te veroorzaken toen ze uit het Valerius' Gedenckclanck het bekende Merck toch hoe sterck toch ging spelen, waarin Bergen op Zoom aangespoord wordt zich te verzetten tegen
de "Spaanse scharen".

Gastheer Jo Timmermans nodigde na afloop iedereen nog even te blijvenvoor een hapje en een drankje, maar ook omdat het zo stormde, waarbij hij -richting burgemeester Rombouts- het grapje maakte dat zelfs de banieren aan de buitenkant van het JBAC door de wind vernield waren, maar ja die moesten er toch al af van de gemeente, dacht ie. 

Recensie nieuw boek Jheronimus Bosch[Ed Hoffman]  
Als afgestudeerd [kunst-]geschiedenis, kan Ed Hoffman, een ervaren historicus worden genoemd, die zich na zijn pensioen verdiept[e] in het werk en leven van de Bossche kunstenaar. De aanleiding van zijn schrijven was het feit dat Hoffman die studie [kijken en lezen] wijdde aan Bosch en daarbij overvallen werd door emoties, zoals hij in zijn inleiding [24 november 2007] aangaf. 

De twee auteurs, Ed Hoffman [l] die zijn onderzoek zaterdag 24 november2007 presenteerde en op de rechter foto Theo Grimm [l], die op basis van Latijnse bronnen -ook nog- dit jaar met een studie over Bosch verschijnt.	foto's © gerard monté, 24 november 2007.

De studies zijn opgezet vanuit de thema’s: Zijn spiegels, zijn verten zijn scheppers en zijn werken. Thema’s die resp. de zelfportretten, de landschappen, de romantisering en de authenticiteit van Bosch’ werken belichten. Mede dankzij een enorm uitgebreid bronnen materiaal komt Hoffman tot treffende conclusies die op hun beurt door kennis van de historie en mbv eigentijds technologisch onderzoek eerdere – vaak tegenstrijdige – gevolgtrekkingen, óf soms bevestigen óf een andere keer onderuit halen.
Mede door een prachtig geïllustreerd album is het de moeite waard die aanpak, die dankzij de Boschboom en het Jheronimus Bosch Art Center gerealiseerd kon worden, te lezen en te bekijken.

Presentatie nieuw boek Jeroen Bosch  24 november 2007. 
Zaterdag 24 november 2007  werd in het Jeroen Boschcentrum het boek ‘Jheronimus Bosch’van Ed Hoffman gepresenteerd. De Bosch-kenner bij uitstek prof. Jos Koldeweij was gastspreker en complimenteerde - na Hoffmans inleiding – diens ‘… suggestieve verhaal dat niet te overtreffen valt.’
De auteur, voormalig docent geschiedenis, leidde op een originele en soms hilarische wijze zijn boek in via een boekentop 10 van Jeroen Bosch. Het elfde boek was de nieuweling zelf. Dat werd door Jos Koldeweij aangeboden aan ‘…degene die al vanaf het begin af aan betrokken is bij dit gigantisch project [het Jeroen Boschcentrum]’: Gerdie Wilbers, de echtgenote van Jo Timmermans.

In zijn van prachtige foto’s voorziene werk, waarvoor veel overleg over de auteursrechten nodig was met de musea, belicht en bekritiseert Hoffman soms de wijze van zijn voorganger-historici. Zij analyseren met zekerheid zelfportretten van Bosch in diens werken. Hoffman raakt bekoord door de subtiele landschappen van Bosch, of hij is boos als zij diens werk te veel romantiseren met allerlei onzin en vindt het amusant als zij ruzieën over de authenticiteit van Bosch’ werken. Net zoals die voorgangers kan ook Hoffman feitelijk alleen maar via de schilderijen meer van Bosch te weten komen. Er zijn verder geen documenten gevonden die over deze beroemde Bosschenaar meer inzicht geven.  

Boven: vlnr archivaris Rolf Hagen, Luc van Gent en Wout Kuijsten.. Boven rechts: wethouder Bert Pauli en Rob van de Laar. Rechts: nog een auteur van een Bosch'studie, Lucas van Dijk.   foto's © gerard monté, 24 november 2007.

	Boven rechts: gastspreker prof. dr. Jos Koldeweij, de momenteel de kenner is van Jeroen Bosch en diens werken. Boven links: gastheer Jo Timmermans, die zaterdag 24 november 2007 in het Jeroen Bosch Art Center aan de stichting de Boschboom onderdak bood om er deze boekpresentatie te houden.  Links signering door Ed Hoffman. foto's © gerard monté, 24 november 2007.

Ed Hoffman, de auteur die om zijn lezing wat ludieker te maken een boeken top-10 lanceerde, niet over, maar van Jeroen Bosch [-werken] en daar bij een buurmeisje [studente St.Janslyceum] in beeld bracht die aan de afbeeldingen op de schilderijen van Jeroen Bosch eigentijdse kwalificaties gaf, zoals Da Vincieboek, of 'Vet' of 'cool' voor een jack of broek.  
In zijn welkom had gastheer Jo Timmermans eerder gemeld dat dit documentatiecentrum, dat dit keer als ‘een volle kerk’ oogt, binnenkort zijn 50.000ste bezoeker huldigt.

Kruithuis expo 'Overvloed' bij Jeroen Bosch 
Lezing door Bernard Vermet over Overvloed , 14 oktober 2007.

	Bernard Vermet -tegenwoordig medewerker van een stichting in Amsterdam voor Inventarisatie van Nederlandse Kunst in oost-Europa - hield op verzoek van de curator van de expo 'Ovevloed', een lezing over overvloed bij Jeroen Bosch.  Boven links: onder de balken van het Kruithuis en  links Bernard Vermet bij een diaproductie.  foto's © gerard monté,14 oktober 2007.

Vermet was de initiator van de Bosch-tentoonstelling in Rotterdam, daar is wel een boek bij uitgekomen maar dat was geen echte catalogus. Er staan wel diverse artikelen in, ook van hem.
Als je in musea gaat kijken, zoals in Madrid, dan zie je vaak dat de kunst losgehaald is van zijn omgeving. Tip: Ga in Madrid ook een kijken in het klooster Descalzas waar je -naast- een monumentaal trappenhuis ook hele kleine kunst kunt zien, in een sfeer van 500 jaar geleden.

De Middeleeuwse schilderijen waren mooie plaatjes die hingen in een stad vol pest en varkens enz. 
Bosch was niet nieuw in het afbeelden van de straffen in de hel, die kwam op oudere timpanen op kerken al voor, maar hij beeldde wel als eerste de zonde als hoofdthema er zelf bij af.
Bij Bosch is volgens hem ook de humor essentieel, net als de maatschappijkritiek. Hij vertelde verder over zijn ervaringen bij de entoonstelling in Rotterdam waar ook moderne kunst gekoppeld was aan werken van Bosch.
Het schilderij met het Tafelblad -waarop o.a. de gulzigheid is afgbeeld- is volgens Vermet aboluut niet van Bosch.

Op Het Narrenschip -dat een deel van een luik van een drieluik zou zijn- wordt de overvloed uitgebeeld: een kip in de boom waar een man naar toe klimt, wordt volgens hem het land van Cocagne uitgebeeld: eten in overvloed, heerlijk luieren en eeuwige jeugd. Maar Bosch beeldde er ook een uil bij uit, in de Middel eeuwen nog het symbool van verraderlijkheid en domheid. 
Het drieluik zou een hooiwagen-thema gehad kunnen hebben, waarin de hebzucht door Bosch bekritiseerd wordt. Andere werken van Bosch hebben veel meer religieuze thema's. 

Vermet over de Tuin der Lusten: 
Pater Gerlach vond er in tegenstelling tot de Duitser Fraenger niks onzedelijks in. Het triptiek -geschilderd in opdracht van Engelbrecht van Nassau =die op de kapittels van het Gulden Vlies 3x berispt werd inzake zijn gedrag mbt vrouwen en huwelijkstrouw= en dat via Willem van Oranje bij Alva in Spanje terecht kwam, heette volgens hem het Triptiek van de 'Madroño'. Deze boomaardbei is er meermaals op afgbeeld. Van die vrucht mocht je er maar 1 eten, anders werd je duizelig en erger. Bosch kende dit uit boeken, net als de olifant en de giraf die erop staan. het is een vermanend schilderij, tegen de - in dit geval specifieke sexuele- overvloedigheid en gulzigheid.
Hij vindt de Tuin der Lusten een prima naam. Als je aan een nieuwe naam denkt, dan liever iets van huwelijkstrouw gezien de afbeelding van God Eva aan Adam schenkt, en aan het het feit dat het schilderij voor Engelbrecht was.

Matigheid wordt in het latere werk van Bosch steeds belangrijker; je moet geen overvloed nastreven. 
Vermet had de roman van Peter Dempf -Het raadsel van het Prado- nog niet gelezen maar vermoedde niet veel goeds toen iemand uit het publiek zei dat het thema van de Adammieten er een rol in speelt. De laatste verwijzing in de literatuur naar deze sekte is een eeuw vóór Bosch en het is dus niet logisch dat Bosch er iets mee te maken had. 
Naar expositie Overvloed
-------------------------
Hoffman brengt Jeroen Bosch beter in beeld 9 oktober 2007.

Voor een nagenoeg volle zaal -merendeels leden van De Boschboom- in de Verkadefabriek gaf Ed Hoffman, die zich specialiseert in Jeroen Bosch een lezing over de Markt ten tijde van Jeroen Bosch.
Het is merkwaardig, aldus de oud-docent kunstgeschiedenis, dat Bosch nauwelijks of niet de Markt noch de Sint heeft uitgebeeld. Vanaf zijn atelier, waarschijnlijk op de eerste verdieping van wat nu Invito op Markt 61 is, keek hij recht op het stadhuis, waarvoor zich een dakdeel, van wat nu –In de Kleine Werelt is, bevindt. Dat – enige Bossche - tafereel staat op het linker luik van ‘De Gekruisigde Martelares’ dat zich in Venetië bevindt en laat ook de stadsbrand van 1463 zien.
Bosch had misschien geen breed, maar wel een netwerk dat hem in hoger aanzien bracht. Hoffman noemt de rijke koopman Lodewijk Beijs, die ooit Jeruzalem bezocht en die relaties had met het hof van de Habsburgers en in wiens huis op Markt 55 in 1504 Bianca, de vrouw van Maximiliaan van Oostenrijk logeerde.

Jan van de Vladderacken, evenals Jeroen Bosch lid en ooit proost van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Deze van Vladderacken, die staat ondertekend op een altaarstuk van Adriaan van Wezel, beschilderd door Bosch, bouwde mee aan de kapel van de Broederschap.

In de loop van de lezing in een muisstille zaal kwamen ook de familieomstandigheden van de jonge Jeroen [*1450- +1516], wiens jeugd zich afspeelde nabij de Sint Annaplaats en de Leuvense poort met tal van gruwelijke indrukken die Bosch gehad moet hebben, voorbij. Het woonhuis Markt 29 van Tonius de Maelre, een zoon van de oudste broer van Bosch, wordt in de periode kort na 1500 uitgebreid beschreven, maar Jeroen Bosch komt in de bewoning van dit woonhuis dan niet –meer - voor.
Ed Hoffman laat in november 2007 een boek verschijnen dat ingaat op bepaalde onderwerpen die Jeroen Bosch betreffen.

Opnieuw deputatie naar Madrid ivm Jeroen Bosch 9 september 2007.
Burgemeester Rombouts en Jos Timmermans zijn in Madrid om opnieuw te lobbyen voor het uitlenen van Madrileense musea van enkele Jeroen Boschwerken. Immers het gaat om de collectie die de stad Den Bosch bezit over Jeroen Bosch: geen schilderstuk maar wel veel archiefstukken. Dat laatste is de inzet van beide heren om in 2012 een grote Jeroen Boschtentoonstelling te organiseren in het Jeroen Boschentrum, waarvan Timmermans directeur is. De archieven, die intussen het Jeroen Bosch centrum bezit, kunnen dan een wissel vormen voor latere uitleen.
Waarom in 2012 een JB-expositie, terwijl in 2016 – 500ste sterfdag - tot herdenkingsjaar van Bosch is uitgeroepen. Om voor 2012 te kiezen speelt uiteraard de concurrentie tussen musea die Bosch in 2016 willen herdenken. Algemeen doorslaggevender is het feit dat deskundigen, onder wie Bernard Vermet en Jos Koldeweij, betwijfelen of er ooit nog een werk enig museum zal uitkomen. Bovendien is 2012 in dit opzicht –te - kort dag. Afgezien nog van de financiële haalbaarheid: In Boymans kostte die expo [basis 2001] 4 miljoen euro!
Voor Rombouts, die aan zijn tweede ambtstermijn bezig is, en zeker voor Timmermans als initiatiefnemer en directeur van het JB-centrum, blijft het opzetten van een expositie met Jeroen Boschwerken uiteraard een prestige zaak. Helaas is de status in dit opzicht niet doorslaggevend, eerder de kennis en professionaliteit op basis waarvan onderhandeld moet worden.

Mini Morris in Jeroen Boschstijl  12 juli 2007.

Een Morris Mini met Jeroen Boschmode promotie.	- foto's © gerard monté, 12 juli 2007.

Jeroen Boschfiguren bij Grote Hekel  7 juni 2007.
In de route vande Groote Stroom, maar ook waar de passanten van andere rondvaartrouten de Grote Hekel passeren, zijn ihkv Den Bosch als Jeroen Boschstad enkele figuren uit de schilderijen van de Bossche schilder opgesteld.

Jeroen Boschfiguren bij de Grote Hekel, midden een schaatsenrijdende eiman, rechts paalzitters. foto's © gerard monté, 7 juni 2007.

Links: fluit spelende eiman en rechts de eiman	foto's © gerard monté, 7 juni 2007.

Jeroen Bosch al bij leven nagebootst en vervalst  3 juni 2007.
Steeds meer wordt duidelijk dat het werk van Jeroen Bosch dankzij zijn reputatie al vroeg werd nageschilderd en vervalst.
Deze Joen van Aken raakte bekend bij Filips de Schone, de zoon van Maximiliaan die in 1504 een ‘Laatste Oordeel’ besteld zou hebben. Onbekend is of het werd geleverd.

Uit vorstelijke inventarissen wordt duidelijk dat het Spaanse hof, met name Filips II, werken van Bosch verzamelde voor zijn paleis het klooster Escorial bij Madrid. Daarom is het niet zo verwonderlijk dat het Prado al vanaf de 16e eeuw de grootste collectie van Bosch bezit.
Waarom Bosch bij de toenmalige rijkste en machtigste Europese heren opviel, kwam doordat Bosch in een tijd van weinig communicatiemiddelen de tijdgeest vastlegde op een erg realistische en originele manier, ondanks dat ie de katholiek kerk waartoe, die hoven ook behoorden, te kakken zette. Door die reputatie is Bosch, veel meer en vaker dan tot nu toe bekend was, nagevolgd en zelfs vervalst.  
Deze conlusies volgen uit het infraroodflectografisch onderzoek. Daaruit kan men de ondertekening van de schilder bestuderen en dus andere handschriften uitsluiten. Hoe meer tegenstellingen er zijn te herkennen tussen die ondertekening en de uiteindelijke schildering, hoe authentieker het werk is. 

 Lezing door prof. dr. Jos Koldeweij o.a. over infra-roodtechnieken  28 mei 2007.
Onder leiding van Jos Koldeweij is een onderzoek begonnen van Jeroen Boschwerken of schilderijen uit diens periode mbv infra-roodfotografie.

Het beginscherm van de lezing van prof.dr. Jos Koldeweij, hoogleraar aan de universiteit van Nijmegen	Het koor van de voormalige St.Jacobkerk, nu Jeroen Boschcentrum
Boven: Prof. Jos Koldeweij. een deskundige op gebied van middel eeuwse kunst. Jos Koldeweij in gesprek met zijn ouders.  Rechts voorbeelden van nu bekende afbeeldingen naast wat bovenkomt na toepassing van infra roodfotografie,die de authentieke onderlaag toont.

De bekende ton uit de Tuin der Lusten, waar duivels en ratten een ton beklimmen en menselijke wezens daaronder met rode tpijlen is aangwezen welke vorbeoafbeleidgnne er uitiendleijk zijn weggelatne. Rechts voorbeelden van nu bekende afbeeldingen naast wat bovenkomt na toepassing van infra- roodfotografie, die de authentieke onderlaag toont. Daaruit blijkt dat er van de vier later 2 ratten zijn weggelaten.

Gevel woonhuis Jeroen Bosch vernieuwd 25 mei 2007.
Jeroen Bosch woonde en werkte in het pand van schoenenzaak Invito op Markt 61 naast hotel Central. Het interieur van dat pand herinnert niet meer aan vijf eeuwen geleden, hoewel het een rijk herenhuis betreft met prachtige gestuukte plafonds en een imposante trappenhal.
Alleen de kelders kunnen authentiek genoemd worden. Die zijn al een keer open gesteld voor publiek in het Jeroen Boschjaar. De onderpui van het pand van Joep van Rooy ondergaat binnenkort een restauratie. Dat zijn de gemeente en de eigenaar overengekomen.Ieder neemt in die kosten van 60.000 euro de helft voor zijn rekening. Er is al lang overleg over openstelling van die kelders, maar daar koppelt Van Rooy voorwaarden aan vast.  De restuaratie omvat het verschuiven van de winkeldeur, zodat er een ruimere toegang voor het publiek naar de kelder ontstaat en die twee elkaar niet in de weg zitten.
Najaar 2001 stond de stad -parallel aan de grote Jeroen Boschexpositie in het Rotterdamse Museum Boymans van Beuningen -in het teken van Bosch. zie hieronder bij Markt 61 en exposities

Tekeningen uit tijd Jeroen Bosch blootgelegd 25 mei 2007.
In de grotten van Maastricht zijn enkele tientallen tekeningen, die veel overeenkomst vertonen met werken uit de tijd van Jeroen Bosch, blootgelegd. Door met koolstof fotografie[infra-rood]de leeftijd te analyseren kon het tijdvak worden herkend waarin deze tekeningen, die veelal figuren en dieren voorstellen, gemaakt zijn. In de mergelgroeven in de St. Pietersberg bevinden zich in totaal vijftig dergelijke afbeeldingen waarvan er 20 verloren gingen door instorting van de grotten. In 1951 werd op wanden en plafonds al een serie gefotografeerd. De invenarisatie gebeurde door twee studenten van de universiteit van Nijmegen olv prof dr. Jos Koldeweij die recentelijk met de infra-rood methode de schilderijen van Jeroen Bosch onderzoekt. Door een tekst in de grotten heeft iemand zelfs zijn naam en datum vastgelegd: Lambier le Pondeur, een blokbreker die 550 jaar geleden mergelstukken uit de groeven hakte.

De Marskramer nagemaakt   mei 2007.
In de kelders van het Jeroen Boschcentrum heeft een student Kunstgeschiedenis het wordingsproces van 'De Marskramer' nagebootst.
In die kelders is al met atributen en decors het tijdperk van Bosch nagebootst. Charlotte Caspers maakte een zorgvudige reconstructie van de vleugels van het ontmantelde triptiek [drieluik]. Zij beschilderde tevens de buitenzijden van deze luiken opnieuw. 
Caspers is afgestudeerd aan de Universiteit van Nijmegen, waarna zij zich specialiseerde in Restauratie en Conservering aan de SRAL in Maastricht. Daar legt zij zich toe op historische atelier- en schilderspraktijk. Door die kennis is zijn door het Jeroen Boschcentrum gevraagd deze technieken in het 'Atelier van Bosch' te tonen zodat de toeschouwers kunnen waarnemen hoe een middel eeuws schilderij tot stand komt. 
Omdat dat wordingsproces te demonstreren worden er vier versies uit 4 fasen gemaakt:: de eiken luiken, de luiken met grodnering, de fasen met de gehele ondertekening van het schilderij en tot slot de voltooide geschilderde voorstelling . StTudnetne n ook andere geïnteresseerden nemen waar hoe lang de diversen fasen duren. Tegelijkertijd wordt van dit proces /reconstructie opnamen gemaakt dat later weer getoond kan worden.

Infra-roodfoto’s geven onverwachte details Jeroen Boschwerk prijs  23 mei 2007. 
Sedert kort worden enkele schilderijen van Jeroen Bosch infra-rood gefotografeerd. Daarmee komen onderlagen, oorspronkelijke signering van wellicht tijdgenoten van Bosch en onbekende stadia van deze beroemde werken in beeld. Vaak zijn deze panelen een paar keer overgeschilderd en bevatten minder details dan het proefexemplaar dat met houtskoolkrijt [koolstof] is opgezet. Infra-rood legt koolstof vast. Die tekeningen die Bosch toepaste voor hij begon te schilderen, bieden de onderzoekers onder wie prof dr. Jos Koldeweij Adri Verburg en Reindert Falklenburg met hun methode, nieuwe interpretaties.

Prof. dr. Jos Koldeweij die al enige tijd bezig is de schilderijen van Bosch via de infra-rood methode te analyseren waarbij markante ontdekkingen worden gedaan die teruggaan naar de oorsprong van deze werken.   Op deze foto tijdens de Opening van de Art Fair in2007. foto © paul kriele, 4 april 2007.

Koldeweij liet in zijn lezing tijdens het driedaags congres in het Jeroen Boschcentrum doorschemeren, dat op dit congres door specialisten ‘fel gediscussieerd werd’. Want zonder infra-rood lopen de meningen over Bosch’ technieken en bedoelingen nog steeds uiteen.
De nieuwe analyses kunnen dan ook tot correcties leiden over opvattingen die er al eeuwen over beroemde werken van Bosch heersten. Momenteel wordt ‘Het Laatste Oordeel’ dat zich in Brugge bevindt, letterlijk onder de loep genomen. Maar ook de Hooiwagen of ‘de Tuin der Lusten’ roepen vragen op en/of leiden tot uiteenlopende interpretaties.
Jeroen Bosch had in zijn atelier op de Bossche Markt een enorme vooraard documenten, tekeningen en een rariteitenverzameling, aldus Koldeweij. De vraag is of Bosch ook reizen naar het buitenland heeft gemaakt om bijv. te kunnen weten hoe exotische dieren er uitzagen, aldus Koldeweij, die verwacht dat er nog enorm veel los komt over deze beroemde Bosschenaar over wie het jaren stil was, maar die sedert Koninginnedag ook in Den Bosch weer is gaan ‘leven’.. .

Uitvoering en lezingen van/over middel eeuwse muziek   23 mei 2007. 

Frans van der Loo dirigeert de Capella Ducis	foto's © gerard monté, 23 mei 2007.
Die Sangeren onser Liever vrouwen tijdens de repetitie. Midden: met dirigent Jeroen Felix. Rechts: een van de koorknapen voor wie het al wat laat werd.. .	Inleider Jan Jaap Zwitser. foto's © gerard monté, 23 mei 2007

Lezingen  
  Een van de inleiders [lecture] van het congres Jan Jaap Zwitser, oud-zanger van 'de Schola', hield een lezing over de gebruiken en de kerkmuziek uit de tijd van Jeroen Bosch, zoals die werd toegepast door de Zwanenbroeders en door 'het kerkkoor [de Schola] van de Sint Jan ten gehoren werden gebracht. 

Jan Jaap Zwitser (Den Bosch, 1976) musicoloog , zong achttien jaar mee in de Schola Cantorum, studeerde in Maastricht en Wenen en specialiseerde zich in de muziek van de Renaissance, speciaal in die van de Ill. Lieve Vrouwe Broederschap. 
In zijn lezing besprak hij de muziek uit de tijd van Bosch, muziek die hij gehoord kon hebben in de kapel van de Broederschap, waar hij gezworen lid van was, of b.v. tijdens de maaltijden in zijn huis. Het lied Myn hert heeft altyts verlanghen van Pierre de la Rue (1452-1516) is daar zo'n voorbeeld van. Dit lied werd ooit speciaal voor Margarethe van Oostenrijk geschreven.
Een andere bekende componist is Josquin de Prez (ong.1450-1521). Zijn Ave Maria gratia plena Dominus tecum Virgo Serena werd later in het concert ten gehore gebracht door de Schola Cantorum. 
De kalligraaf Petrus Alamire schreef de muziekboeken voor de Broederschap, o.a.met de muziek van Jean Mouton uit Parijs en van Noël Bauldeweyn uit Mechelen. Jeroen Bosch kan al deze muziek gehoord hebben.

De Capella Ducis onder leiding van dirigent Frans van de Loo zong o.a. Myn hert heeft altyts verlanghen van Pierre de la Rue. Van Josquin des Prez zongen ze liederen, oa Nymphes des Bois en het prachtig-droevige Douleur me bat. En ook het vrolijkere Petite camusette en het strijdbare Scaramella, zowel in de versie van Josquin des Prez als van Loyset Compère.

De Schola Cantorum - Die Sangeren onser Liever vrouwen - bracht onder meer 'Quam pulchra es' van Noël Bauldeweyn ten gehore en ook het Kyrië en het Gloria uit de zelfde mis. En van Josquin des Prez - behalve het bovengenoemde Ave Maria - nog het Gaude Virgo.
Van Jean Mouton Het Maria-lied Nesciens Mater. Van de bekende componist Clemens non Papa het lied Ego flos Campi, waarin het motto van de Broederschap Sicut lilium inter spinas verwerkt is. De Schola - volwassenen en het jongenskoor- stonden olv de Rector Cantus Jeroen Felix.

In de zaal zaten behalve (inter-)nationale deelnemers aan het JB-congres ook veel muzieklefhebbers uit Den Bosch. Boven en rechts: na afloop werden aan dirigentJeroen Felix [m] en Frans van der Loo bloemen uitgereikt. foto's © gerard monté, 23 mei 2007.

Officiële opening Jeroen Boschcongres  22 mei 2007. 
Vanavond -dinsdag 22 mei 2007/20.00 uur- is met een officiële ontvangst in het stadhuis het Jeroen Boschcongres geopend. Loco-burgemeester Bert Pauli legde in zijn Engelse-talige toespraak tot een klein deel van de in totaal 30 gastsprekers het accent op de citymarketing en de promotionele waarde van deze beroemde schilder, over wie de stad in 2016 een groot herdenkingsjaar voorbereid. Pauli wenste de gasten ‘a very productive and scientifically conference’.
De alom als deskundige van Jeroen Bosch gewaardeerde Boschkenner, prof .dr Jos Koldeweij belichtte kort de leefsituatie en herinneringen aan Bosch in de stad, vooral eer hij kort inging op het driedaagse programma dat elke dag tien sprekers bevat.
Jo Timmermans heette met glunderend gezicht de gasten welkom en dankte alle medewerkenden aan de tot standkoning van dit congres. Zijn glunderend gezicht was ook een gevolg van het bezoekerssucces van het nieuwe Jeroen Boschcentrum, dat maandelijks al 2000 bezoekers telt, waarvan op Hemelvaart alleen al 500.
 
Timmermans was nog maar net teruggekeerd van Rotterdam, alwaar hij met de Holland Amerika lijn een contract had ondertekend. Van april tot oktober 2010 komen er met de cruises van die lijn elke maand 6.000 Amerikanen naar Den Bosch die behalve een tochtje over de Binnendieze ook een bezoek brengen aan het Jeroen Boschcentrum.

 

	In de Oranjegalerij van het stadhuis werd dinsdagavond 22 mei 2007 voor de gastsprekers en de wetenschappelijke raad van het Jeroen Boschcentrum het Jeroen Boschcongres geopend. Hierboven: loco-burgemeester Bert Paul [l.], Jo Timmermans [m.] en prof dr Jos Koldewij [r.].  foto's © paul kriele 22 mei 2007.

Start Jeroen Boschcongres   17 mei 2007.
De volgende week neemt in het Jheronimus Bosch Art Center het congres een aanvang* dat zich richt op uiteenlopende aspecten van Jeroen Bosch. Het is een opwarmer naar een verdere diepgaande studie over Jeroen Bosch. De organisatoren richten zich doelbewust op die –haalbare - studie omdat Den Bosch veel archieven en documenten over de Bossche kunstenaar bezit. In het streven naar een Jeroen Boschexpositie in 2012 is dan ook een studie meer haalbaar dan het werven van een 15 tal schilderijen van Bosch. Het Jeroen Boschcentrum in de Hinthamerstraat vormt de spil van deze aanpak die moet leiden tot het Jeroen Boschjaar in 2016.

Op het congres komen tal van internationale sprekers. Interessant wordt so wie so de lezing van een uitgelezen Jeroen Boschkenner prof. dr. Jos Koldeweij. Die vertelt onder meer over ontdekkingen [bronnen], die aan de hand van infra- roodstraling zijn gedaan, op bestaande panelen van Bosch en over bronnen waaruit de kunstenaar Bosch bij zijn opdrachten putte.
Het congres met thema ‘De Bronnen van Bosch’ opent op zaterdag 23 mei 2007 met een concert door de Schola Cantorum met muziek van rond 1500. Dankzij het kapittel van de Sint Jan en de Zwanenbroeders is in die tijd veel kerkmuziek geproduceerd en ten gehore gebracht en in handgeschreven en gedrukte liedboeken bij De Zwanenbroeders bewaard gebleven.

*De officiële opening gebeurt op dinsdag 22 mei 2007 in het stadhuis waar burgemeester Rombouts de speciale gasten van dit congres een ontvangst aanbiedt.  

Bespiegelingen rond Jeroen Bosch 29 april 2007.
Speciaal ter gelegenheid van Koninginnedag 2007 werd een wandeling 'Bespiegelingen rond Jeroen Bosch' georganiseerd waarbij werk van Bossche kunstenaars, die door Bosch waren geïnspireerd, stond [en] opgesteld of afgebeeld in zaken op de route langs de Markt en de Hinthamerstraat/promenade. 
 

Henk op ten Berg wijst op werk van Laura van Hoek in de HEMA.	Bianca Tangandé in Central.  foto's © gerard monté, 29 april 2007.
Wandeling met Jeroen Bosch bij hotel Central en rechts op  Hinthamerpromenade. Rechts: Jonge fotografe bij fotozaak Hinthamerpromenade, werk van Marije Stokkers.

 

Wandeling met ontmoeting met Jeroen Boschfiguren in Hinthamerstraat.	Bij Bakker van Schijndel in de Hinthamerstraat: werk van Katinka Roovers.  foto's © gerard monté, 29 april 2007.
Bosch-afbeelding op Ned. Hervormde Kerk.	Theo op ten Berg bij werk in etalage van een zaak op de Hinthamerpromenade

Boven: Kunstwerk van Gerard van Selst 'Zicht op Bosch'. Boven rechts: Ad Verhagen Tuin der Lusten der tuinen. Rechts: Werk van Jens van der Velde van de Fotoakademie Amsterdam heeft werken van Bosch uitgebeeld in  foto-vorm met zichzelf en vrienden daarop als de figuren van Bosch. In die opzet sluit zijn bijdrage goed aan bij het thema van de tentoonstelling. foto's © gerard monté, 29 april 2007.

Opening Bespiegelingen in Kruithuis  29 april 2007.

Openingswooord van wethouder Rodney  Weterings. foto's © gerard monté, 29 april 2007.	Jeroen Boschfiguren in tuin Redemptoristen/ Burgemeester Van der Venpark.
Boven: Kathedraal van elekronische onderdelen van Mari Lexmond en Kim Cornelius. Rechts boven: Samensteller expo Theo op ten Berg. Rechts werk van Sarah van den Dungen. foto's © gerard monté, 29 april 2007.	.

Boven: Wethouder Weterings blaast kunstwerk van Dorette Sturm op. Boven rechts: Kunstenaar Wiebe Klaassen dankt wethouder Weterings. Rechts: werk van Cecile Potjes 'Crazy Brains'.   foto's © gerard monté, 29 april 2007.

Jeroen Bosch breed belicht  23 april 2007.  
Door deskundigen en betrokkenen [die waren er wel veel aanwezig] werd het door de gemeente geplande Jeroen Boschjaar in 2016 en de JB-expositie [2012] breed belicht. De diverse panels in het debat in de Verkadefabriek, dat onder leiding stond van Theo van de Zande [Brabants Dagblad], benadrukten dat de opzet breed moet zijn zowel historisch als eigentijds, waar bovendien de gemeenschap en de [hedendaagse] kunstenaars ook wat aan hebben en in zouden moeten participeren.
Immers de stad is veel meer dan een Jeroen Bosch. Laat andere steden deelnemen, of zoals de projectleider Geert Lenders van Brabant Culturele Hoofdstad aanbeveelde: Jeroen Bosch is niet alleen van Den Bosch, maar van heel Brabant. Het maakt dan niet uit waar een herdenkingsjaar gehouden wordt. Maar verwacht niet dat de grote musea een werk en zeker geen drieluik zullen afstaan, aldus Bernard Vermet, conservator van Boymans van Beuningen waar in 2001 voor –toen - 4 miljoen - de Jeroen Bosch tentoonstelling met 250.000 bezoekers werd gehouden. Dat is nu financieel niet haalbaar meer.
Ook werd gesteld dat Den Bosch in 2016 beslist niet de enige zal zijn met een herdenkingsjaar rond Jeroen Bosch. Dat maakt het al moeilijk.
Bovendien moet je als stad iets in te brengen hebben dat kan dienen als een ruil voor een Boschschilderij. Gezien ons archiefbezit kan een onderzoek, dat in 2012 aanvangt, daarvoor dan een opstap zijn. Het kan bewijzen dat je op dat gebied als stad iets presteert.

Het panel bevraagd door Theo van de Zande [l], vlnr Wijnand Kok, coördinator Nijmegen 2000, Jacqueline Leerders projectmanager Rembrandtjaar en Geert Lenders projectleider Brabant Culturele Hoofdstad 2018.	Het meer Bossche panel met vlnr Gosuin van Heeswijk, directeur BRAM [voormalig directeur Artis en Grafisch Atelier], Hans Cox, voorzitter Ondernemersvereniging Bos-H, Hermie van Ommeren PvdA-fractievoorzitter, Eric de Rooij Groen Linksraadslid en kunstenaar Bart van Dongen. foto's © paul kriele, 23 april 2007

De adviezen naar de Gemeente waren: zet eerst duidelijk je ambitie neer [lokaal of internationaal?], geef met een financiële injectie de aansporing. Houdt de organisatie ‘op afstand’ en laat het bedrijfsleven daarin participeren.
Bovendien maak dat die herdenking na afloop niet verzinkt en laat Bosch langer voortleven dan een jaar. 

Een bezoeker ging zelfs zover om te pleiten voor afronding van voornemens en projecten, zoals een Toonzaal, de kweekvijver voor [theater]Jongeren, de opzet van de kop van ’t Zand als nieuwe culturele uitgaanswijk en afronding restauratie Sint Jan, zodat die niet eeuwig in de steigers staat. ‘Want,’ zo stelde deze burger, ’die schilderijen krijg je toch niet…’. Overigens was het opzetten/verbeteren van een culturele infrastructuur ook een van de wensen van Gosuin van Heeswijk [oud- directeur Artis en Grafisch Atelier en huidig directeur BRAM].

Jan van Laarhoven, directeur van het Noordbrabants Museum, sprak via een video en stelde dat je in zo’n jaar Jeroen Bosch moet laten leven met sferen en geuren en houten gevels, zoals het er in de middel eeuwen aan toe ging.
Op de eerste editie van het Debatcentrum ’s-Hertogenbosch, dat een samenwerking is van de Verkadefabriek en Brabant Balie, trok nauwelijks bezoekers, dan alleen betrokkenen. Als debatdeelnemers waren naast twee Bossche raadsleden [De Rooij en van Ommeren] uitgenodigd: Jacquelien Lorkeers [projectmanager Rembrandtjaar], Wijnand Kok [coördinator Nijmegen 2000/gevierd in 2005], Geert Lenders [projectleider Brabant Cultureel], Bernard Vermet [conservator Boymans van Beuningen en Jeroen Boschspecialist] en Hans Cox [ondernemersvereniging Bos-H/ bedrijfsterreinen].

Gemeente op weg naar Jeroen Boschjaar 2016  12 april 2006. 
In de aanloop naar 2016 -de 500 ste sterfdag -van Jeroen Bosch, is de gemeente van alles aan het voorbereiden om ’s-Hertogenbosch internationaal als stad van Jeroen Bosch op de kaart te zetten. Nog steeds leeft de herinnering aan 1967, toen 300.000 mensen de Jeroen Boschexpositie in de oude Jacob bezochten. Maar deskundigen -minus burgemeester Rombouts - verwachten nauwelijks dat enig werk van Bosch hier naar toe komt ivm de kosten van verzekering en transport. Dat neemt niet weg dat Den Bosch, als archief –en studiecentrum, als bedevaartsoord en als stad die met anderen Wenen [Mozart], Barcelona [Gaudi], Amsterdam [Rembrandt] of Antwerpen [Rubens] wil samenwerken, toch alles inzet om die ambitie voor me kaar te krijgen, want alleen kan ze dat nooit.

Zo is er een Spaans Instituut [Fundacion] dat samenwerking van landen die aan de oude Spaanse monarchie gekoppeld zijn, bevordert. Met deze ‘Fundacion’ is onlangs al informeel contact gelegd ivm de Bosch-expo in 2012. 
Mocht het lukken om het imago van de stad te versterken, dan heeft dat effect op de werkgelegenheid, toerisme en op de stad als een van de Cultuursteden van het Zuiden. In die visie naar een programma ‘Jeroen Bosch 500’ lopen twee sporen: een [klassiek-] cultuurhistorische en een hedendaags moderne invulling. In die aanpak kan Den Bosch zich gaan profileren als ‘Stad van de verbeelding’, aldus het raadsvoorstel ‘Meerjarenaanpak Jeroen Bosch 500’, dat het College van B&W de gemeenteraad voorlegt.

Omdat ook de gemeente beseft dat een Jeroen Boschexpositie ver weg ligt, wil ze nu vast aan dat imago gaan via een marketingconcept door reserves te kweken en door te bouwen aan een museumcluster. |
Is overigens een expo over Bosch haalbaar dan staat die gepland voor 2012 wanneer SM’s en uitbreiding Nbm opent. Die expo staat begroot [basis 2007] voor 4 miljoen euro. De raad wordt gevraagd hiervoor en tbv de oprichting van een voorbereidingscommissie [Stichting ‘Jeroen Bosch 500’], een krediet van 2,5 miljoen [inkl. Jaarrekening 2016] en een voorbereidingskrediet van een kwart miljoen [voor de Bosch-expo] te fiatteren.
In 2016 volgt de uitwerking van het ‘moderne’ spoor dat qua grootte en kosten vergelijkbaar is met de expositie rond Bosch [in 2012].

Op Jeroen Boschplein : gestolen vaas vervangen  5 april 2007. 
Vorige week donderdag rond 5 uur is een van de vazen van het hek van het Jroen Boschplein door vandalen meegenomen. Inmiddels is er een nieuwe vaas aangebracht die nog even door plakband op zijn plaats gehouden wordt todat de bevestiging definitief is.

foto's © gerard monté, 5 april 2007.	De plek van de gestolen vaas is weer ingenomen door een vervanger die tijdelijk met plakband is vastgezet.

Pieter van Vollenhoven opent Jeroen Boschcentrum   26 maart 2007.  
Vanmiddag -maandag 26 maart 2007 tegen half 5 - heeft prof. mr. Pieter van Vollenhoven met en de onthulling van een muursteen met zijn naam en de openingsdatum er op het museum, educatiecentrum en archief van en over Jeroen Bosch aan de Hinthamerstraat geopend.
'Die kritische Brabanders zullen zich afvragen: ’Wat doet die Van Vollenhoven hier?’ Maar dat weet ik eerlijk gezegd zelf ook niet,’ aldus mr. Pieter. ‘Het stond niet in de uitnodigingsbrief van burgemeester Rombouts. Het zal wellicht iets te maken hebben met het feit dat 40 jaar geleden de grote Jeroen Boschtentoonstelling werd gehouden of dat er dit jaar een koninklijk echtpaar 40 jaar is getrouwd. Maar ik kom hier als bestuurslid van de Stichting Nationaal Monument Sint Jan. In dat licht waardeer ik deze herbestemming van de Jacobkerk, want het is absoluut niet eenvoudig omdat de restauratiebijdragen erg laag zijn en een kerk vaak een monumentenstatus heeft,' aldus de echtgenoot van prinses Margriet.
'Moge deze opening de weg plaveien voor 2016 wanneer Den Bosch de 500ste sterfdag van zijn beroemde stadgenoot herdenkt. Als ik zo rondkijk en u slikt de juist pillen, dan haalt u dat jaar wel,’aldus een gevatte van Vollenhoven.

Prof. Mr. Jos Koldeweij :'Na een opgeheven Jeroen Boschstraatje, een doodlopend Jeroen Boschtuin, een Jeroen Boschcollege en een Jeroen Boschziekenhuis [dat zich verre houdt van Bosch-gedrochten] is er nu ook een serieus Jeroen Boschplein met een extravagante fontein en daarachter dit [documentatie-]centrum dat onder meer het uitgebreide Jeroen Boscharchief van pater Kapucijn Gerlach bevat, en dat samenwerkt met de Tilburgse universiteit en de archieven in de stad,' aldus de voorzitter van de wetenschappelijke raad van het JB-centrum.

Na de officiële ceremonie werden de ere-gasten, onder wie ook ambassadeur Peter Marés van Tsechië, CvK May Weggen en bisschop Toon Hurkmans en Plasterk [minister voor Cultuur, Wetenschappen en Onderwijs] door het echtpaar Jo en Gerdy Timmermans rondgeleid.

Reportage van de opening: Jeroen Boschtaferelen op voorplein Jeroen Bosch centrum
Opening en toespraken

Ter verwelkoming en als opwarmer voor de ceremonies binnen in het centrum, verbeeldden studenten van het Koning Willem 1-College figuren die zijn ontleend aan de werken van Jeroen Bosch.	foto's © peter van dinther, 26 maart 2007.
Burgemeester Rombouts neemt afscheid van mr. Pieter van Vollenhoven. foto © gerard monté, 26 maart 2007.	Nogmaals: Figuren ontleend aan werken van Jeroen Bosch.

Boven: prof. mr. Pieter van Vollenhoven en Jo Timmermans, directeur/eigenaar van het centrum,  bij het welkom. Rechts: Deze 'Jeroen Bosch'  die uit een toneelscene tevoorschijn kwam, nodigde mr. Pieter van Vollenhoven uit de muursteen te komen onthullen. Rechts: Na de onthulling van de muursteen met mr. Pieter van Vollenhoven [l] en Jo Timmermans [r]. De muursteen vermeldt:  Opening 26 maart 2007 Jheronimus Bosch Art Center verricht door prof. mr. Pieter van Vollenhoven. foto's © gerard monté, 26 maart 2007.
Onder links spreekstalmeester Maurice Ackermans en mr. Pieter van Vollenhoven in zijn gevatte toespraak. De echtgenoot van prinses Margriet gaf blijk  bekend te zijn met Den Bosch, het centrum en andere Bossche zaken.  Rechts: de kerkzaal van het Jeroen Boschcentrum met  350 genodigden, o.a. rechts wethouder Rodney Weterings van Cultuur en naast hem CDA- fractievoorzitter Jan van Heijningen. foto's © gerard monté, 26 maart 2007.

: Prof. Mr. Pieter vanVollenhoven, die begeleid wordt door Jo en Gerdy Timmermans bij de start van de rondleiding door het centrum.	De voormalige stookkelders ingericht als schilderschool en Bosch-atelier.  foto's © gerard monté, 26 maart 2007.

Hierboven de oude stookkelders ingericht als Jeroen Boschatelier, waar ook workshops voor oud en jong worden gehouden. Met sferen en geluiden en een 'Efteling-tafereel' is de wereld van Bosch nagebootst.
In rood en blauw, de twee gangen van de voormalige pastorie die door de hel [links] en de hemel leiden [r.].  
foto's © gerard monté, 27 januari 2007.

De kelders van de kerk zijn heringericht als schildersatelier en workshopskelder in de sfeer van Jeroen Bosch. In het Jeroen Bosch-atelier kan de jeugd en  ook ouderen, workshops schilderen volgen.  foto's © gerard monté, 26 maart 2007.	Thomas Vriens geeft uitleg over verf en schildetrechnieken aan het gezelschap met onder meer mr. Pieter van Vollenhoven, minister voor Cultuur, Wetenschappen en Onderwijs Ronald Plasterk, bisschop Hurkmans, de CvdK May Weggen, het echtpaar Timmermans en burgemeester Rombouts dat bij de rondleiding ook de oude stookkelders bezoekt

Na de rondleiding sprak Pieter vanVollenhoven met de hoogleraar, conservator én Jeroen Boschkenner Jos Koldeweij. Koldeweij, die hoogleraar is aan de Universiteit van Nijmegen, is voorzitter van de wetenschappelijke raad van het JB-centrum.	Boven het hoofdaltaar hangt dit detail 'De bron der Jeugd' uit de 'Tuin der Lusten'.    foto's © gerard monté, 26 maart 2007.
Jacques van Uden penningmeester van de stichting Jeroen Boschcentrum en Wout Kuysten, bestuurslid. foto's © gerard monté, 26 maart 2007.	Vinoloog, bomenkenner en Bosch onderzoeker Theo Grimm bij een van zijn favoriete afbeeldingen uit de Tuin der Lusten: Christus en Adam en Eva in het paradijs.

Ed Hofman van wie komend najaar een boek over Jeroen Bosch verschijnt. Dr. Ed  Hoffman is lid van de Educatieve Raad. Rechts naast hem Jan van Laarhoven, directeur van het Noord-Brabants Museum.	Minister van Onderwijs en Cultuur Ronald Plasterk.  foto's © gearard monté, 26 maart 2007.

	H
Het gezelschap met mr. Pieter van Vollenhoven en CvdK Hanja May-Weggen verlaat het JB-centrum. Mr. Pieter, die een uur langer in het centrum bleef dan was gepland, onderhoudt zich nog even met nieuwsgierig publiek in de Hinthamerstraat.	Midden het echtpaar Jo en  Gerdy Timmermans naast minister Plasterk en burgemeester Rombouts. foto's © gearard monté, 26 maart 2007.

Jeroen Bosch-sfeer in oude stookkelder  26 maart 2007.
In de voormalige stookkelder van de St.Jacobkerk is een atelier en een Bosch tafereel [bruggetje met Binnendieze] nagebootst. Daar kunnen scholieren kennis nemen van de tijd van Jeroen Bosch en ook een schilderslesje meemaken.Voor volwassenen is er ook een schildersschool.

De kelder ligt onder het koor van de Jacobkerk en wordt gestut door gewelfbogen.   foto's © gerard monté, 27 januari 2007.	Gefingeerd uitzicht op de Lakenmarkt [5 eeuwen oud schilderij] door een van de gewelfgaten.

	Links: een Binnendieze tafereeltje Boven: Het atelier van Jeroen Bosch, nagebootst, onder de gewelven, aan een tafel met etsen [m] en een schildersezel [l.].  foto's © gerard monté, 27 januari 2007.

Fontein 'Tuin der Lusten' geeft voor 1e keer vuur en rook , 24 maart 2007/ 15.00 en 16.00 uur.
Op zaterdagmiddag 24 maart 2007 werd de Jeroen Boschfontein voor het eerst uitgeprobeerd. Om 3 uur kwam er water uit de bol en om 4 uur gingen ook de vormen rook spugen. Van de vazen, die rondom op het hek zijn bevestigd, werd eerst het plakband verwijderd en pas daarna kwamen de vuurpotjes aan de beurt om aangestoken te worden. Omwonenden en ook Nort Lammers hielp mee om de resten van het plakband te verwijderen. 
Aan de kerk zijn, aan weerszijden van de hoogfingang, vier banieren bevestigd waardoor de heiligenbeelden aan het oog zijn onttrokken. 

Hierboven: om 15.00 uur en om 16.00 kwam er voor de eerste keer rook uit de fontein. Het is de bedoeling dat op de hele uren deze ceremonie van rook en water zich herhaalt.	foto's © gerard monté, 24 maart 2007.
Eigenaar/directeur van het Jeroen Boschcentrum Jo Timmermans, die de keramische vazen met vuurpotten inspecteert.	De maker/ontwerper van de fontein de Amsterdamse kunstenaar Ruudt Peters. foto's © gerard monté, 24 maart 2007.

Elk heel uur komt er rook uit de fontein. Dat gebeurde zaterdag 24 maart 2007 om 15.00 uur voor de eerste keer in aanwezigheid van de kunstenaar Ruudt Peters en Jo Timmermans en andere, bij het centrum betrokken, functionarissen, onder wie Nort Lammers. Peters toonde zich bij deze ceremonie erg enthousiast en was in een opperbeste stemming.

Het uittesten van de rookspugende en watergevende Jeroen Boschfontein. foto's © gerard monté, 24 maart 2007.	Nort Lammers die met de dagelijkse leiding van het JB-centrum is belast.

Met deze intieme plechtigheid volktrok zich de onofficiële opening van het nieuwe Jeroen Boschplein. Maandag 26 maart 2007 komt mr. Pieter van Vollenhoven het centrum officieel openen.

Fontein en hek verder aangekleed  17 maart 2007.

Intussen is ook het hek opgesmukt met keramieken vazen die voorlopig nog met band vastzitten.	foto's © gerard monté, 22 maart 2007.

Jeroen Boschfontein geplaatst  14 maart 2007.  
Vanmiddag 14 maart 2007 - tegen 5 uur is op het nieuwe Jeroen Boschplein voor de voormalige Jacobkerk de fontein, die geïnspireerd is op de Tuin der Lusten van Jeroen Bosch, geplaatst. Het kunstwerk van keramiek is een ontwerp van de Amsterdamse kunstenaar Ruudt Peters.

	De keramische fontein van kunstenaar Ruudt Peters die zich geïnspireerd wist door het drieluik 'Tuin der Lusten' van Jeroen Bosch.Aan de voet van de Jeroen Boschfontein zijn- als kontrast en in overeenstemming met de rode leidingen -rode keramieken blokken geplaatst.  foto's © gerard monté, 14 maart 2007.

De fontein, zo verwacht Gerdy Wilbers, de echtgenote van Jo Timmermans, is de volgende week woensdag operationeel. Maar hij is uiteraard al in de fabriek van Bakker metaalbewerker uit Wommels [bij Bolsward] getoetst, aldus de toevoeging van kunstenaar Ruudt Peters. Peters licht toe dat hij vele boeken over de kunstenaar Bosch heeft gelezen voordat hij tot deze keuze kwam. ‘Uiteraard heb ik vele analyses gemaakt. In het bijzonder ben ik me de laatste tijd voor de alchemie gaan interesseren, een aspect dat ook aan Bosch wordt toegekend,’ aldus Peters die de plaatsing met veel genoegen gadesloeg.
Het transportbedrijf Faber zette het drie meter hoge witte kunstwerk, dat nog rode kappen krijgt en ’s avonds verlicht is, midden op het plein achter een hek van 1.70 m hoog op zijn plek.
Na de officiële opening van het nieuwe Jeroen Boschcentrum op 26 maart 2007 door mr. Pieter van Vollenhoven, gaat deze Bossche aanwinst met o.a. een educatiecentrum, vergaderzalen, bibliotheek, restaurant en een 40 meter hoge uitkijktoren, op zaterdag 31 maart 2007 voor het publiek open.  

	De zojuist door Faber Transportbedrijf geplaatste fontein op het Jeroen Boschplein in de Hinthamerstraat. Eigenaar en initiatiefnemer van dit nieuwe Jeroen Boschcentrum, dat gevestigd is in de voormalige Jacobkerk - Jo Timmermans - kijkt toe.  foto's © paul kriele, 14 maart 2007.

Aanleg fontein Jeroen Boschplein  3 februari 2007.
maart 2007

Drie standpunten van waaruit de aanleg van het hek rond de Jeroen Boschfontein wordt bekeken. foto's © gerard monté, 12 maart 2007.

februari 2007
Momenteel wordt hard gewerkt om het nieuwe Jeroen Boschplein in te richten. De contouren van het plein en een klein stukje Mgr. Prinsenstraat dat overblijft, zijn al zichtbaar. Ook de natuurstenen omkadering van het plein is gelegd. De afgelopen eerste februariweek kwamen funderingen van de voormalige lintbebouwing langszij de Hinthamerstraat en bijbehorende achterbouw te voorschijn. Voordat in 1919 de St. Jacobskerk werd gebouwd was er geen voorplein en liep de Hinthamerstraat nagenoeg ononderbroken door. 
Van de week werd, nadat archeologisch onderzoek was verricht, aan de bestrating en de aanleg van de keramische fontein gewerkt.  
Ook zijn de straatnaambordjes op de hoekgevels van de panden op het mgr. Prinsenplein [dat dus Jeroen Boschplein gaat heten], vervangen door de naam Hinthamerstraat [..]. [zie aanleg plein].

	Stuk van de straat en de stoep zijn al klaar. De contouren van de Jeroen Boschfontein zijn duidelijk aangegeven. Het fundament is gestort. foto's © gerard monté, 21 februari 2007.

Funderingsresten verdwenen huizenrij Hinthamerstraat
Overzicht van de bouwplaats waar plein met fontein moet komen. Voor de huidige Jacob stond in de lijn van de gevels aan de Hinthamerstraat huizen. Die zijn bij de bouw van de kerk -rond 1919 - gesloopt. Op de bouwplaats zijn nu de resten gevonden van funderingen van deze huizen en/of hun achterbouw.
Midden op deze bouwplaats zijn de mallen al geplaatst die de plek aangeven waar de fontein komt te staan. 
foto's © gerard monté, 27 januari 2007. 

Jeroen Boschobjecten langs Groote Stroom [Jeroen Boschvaarroute]  15 mei 2005.
Deze figuren die geïnspireerd zijn op werk van Jeroen Bosch, staan of liggen opgesteld langs de Groote Stroom. Dat is de vaarroute waarlangs de Jeroen Boschvaartocht gaat. Ze loopt achter langs het Jacobshofje en vervolgt die route -na kruising van de Hinthamerstraat thv de Geerlingsebrug- in de stroom die parallel loopt aan de Hinthamerstraat.

foto's © gerard monté, 15 mei 2005.	Deze figuren die geïnspireerd zijn op werk van Jeroen Bosch, staan of liggen opgesteld langs de Groote Stroom
	Links: De Verloren Zoon, ook wel De Marskramer genoemd. Bevindt zich bij de voormalige apotheek van het GZG Boven: Het sterfbed van een rijkaard bij Knillispoort. foto's © gerard monté, 15 mei 2005.

Harpspeler op monnik bij Jacobshofje. Rechts boven: Figuur op stoel bij Geerlingse Brug . Rechts: geharnaste vis.   foto's © gerard monté, 15 mei 2005.

Objecten van Bosch hangend in de kerkruimte en in de liftschacht

Werken van Jeroen Bosch in de galerijen en in de liftschacht. Rechts onder: de draaitrap in de toren naar het koor.	Hierboven: de draaitrap in de toren waar Kopieën hangen van Jeroen Boschwerken.   foto's © gerard monté, 15 mei 2005.

Tuin der Lusten en Spaanse en Hollandse Nassau's in beeld  18 januari 2007.
Voor leden van de Heemkundekring de Boschboom werd dinsdag 16 januari 2007 in het Jeroen Boschcentrum door Ed Hoffman een lezing gehouden over Jeroen Bosch en met name over diens 'Tuin der Lusten 'en over het verloop van de werken die merendeels bij het Spaanse hof terecht kwamen. 
De eerste keer dat de lezing gehouden werd, raakte de kleine zaal van de Verkadefabriek overvol en moest naar een riantere zaal worden verkast.

De oud-docent kunstgeschiedenis Ed Hoffman die als hobby heeft het verzamelen van, en publiceren  over Jeroen Bosch.	Schematisch overzicht [stamboom] van de Nassau's, de vermoedelijke opdrachtgevers voor werk van Jeroen Bosch.
De openingsdia van de lezing 'Tuin der Lusten' Rechts: Trudy Kraneveld van de Boschboom, de heemkundekring die de lezing organiseerde.  foto's © gerard monté, 16 januari 2007.

Zie hieronder over aankondiging boek van Ed Hoffman over Jeroen Bosch.

Twee boeken over Jeroen Bosch   18 januari 2007.
Komend najaar 2007 verschijnen er – voor zover bekend - twee boeken over Jheronymus Bosch. De oud-docent kunstgeschiedenis Ed Hoffman brengt een werk uit met 4 door hem specifiek gekozen onderwerpen over Bosch. Hoffman:’Het gaat niet echt om het leven en werken van Bosch. Maar ik heb gekozen voor 4 specifieke onderwerpen, waaronder de Tuin der Lusten. Hoffman gaf eerder al voor de Boschboom -twee volgeboekte- lezingen over de inhoud van dit veel besproken werk dat via de Nassau’s terecht kwam bij het Spaanse hof.
De idee om over Bosch te publiceren is een gevolg van de verzameling over Bosch die Hoffman aanlegde, welke hobby zich intensiveerde na zijn pensioen als docent kunstgeschiedenis. Hoffman wil de verschijningsdatum nog afstemmen met andere Bossche boeken die uitkomen, waaronder dat van Theo Grimm.
De Bosschenaar Grimm, die naast wijnen en bomen, ook ‘Bosch’ als hobby heeft, heeft zich helemaal toegelegd op de exacte tijd waarin Bosch leefde. In zijn studie hield Grimm – alleen – rekening met de wetenschap die toen gangbaar was. Grimm verklaart dat nagenoeg alle werken en studies over Bosch pas na zijn dood op gang zijn gekomen. 'Van de wetenschap van rond 1500 is nauwelijks gebruik gemaakt,’ aldus Grimm die voor zijn studie uitsluitend Latijnse bronnen raadpleegde. Immers Bosch heeft voor zijn werk uit die bijbel en uit de liturgie, die volledig in het Latijn waren geschreven, geput.

Bosch was een ‘gezworen broeder’ [Zwanenbroeder]. In het religieuze en wetenschappelijk leven trok Bosch dagelijks met de toenmalige hoge heren op. Deze priesters [40 geschoren broeders], leden van het stadsbestuur [schout en schepenen] en van de adel, waren competent genoeg om Bosch van repliek te dienen. Grimm schrijft dan ook in zijn werk, dat eveneens via het Jeroen Boschcentrum wordt uitgegeven, dat Bosch veel meer de vorsten die een grote greep op de kerk hadden, bekritiseerde, dan de clerici.
De verschijning van de boeken van resp. Ed Hoffman en Theo Grimm wordt nader bekend gemaakt. Helaas en dat zegt met name Grimm, kunnen de wetenschappers die in mei 2007 voor het grote symposium* over Bosch bijeen komen, niet putten uit de kennis die zij pas najaar 2007 openbaar maken. Van de andere kant zal dat symposium eveneens publicaties en studies over Bosch voortbrengen.

In een van de panden van het Jeroen Boschcentrum is een studiezaal en een bibliotheek ingericht. Het centrum bezit een uitgebreide collectie van documenten en boeken over Jeroen Bosch. Op de foto het studiecentrum.  foto © gerard monté, 17 maart 2007

* Zie hieronder voor  Boschcongres 

Aanleg Jeroen Boschplein begonnen januari 2007.
Begin januari 2007 werd begonnen met de aanleg en reconstructie van het plein met als neiwue naam Jertoen Boschplein. Dat ligt voor het nieuweJeroen Boschcentrum in de Hinthamerstraat/Mgr. Prinsenstraat.  Intussen heeft KPN blijkbaar al de nummering gewijzigd van de panden die grenzen aan dat plein, maar van oudsher liggen in de Hinthamerstraat. 

Het plein voor het nieuwe Jeroen Boschcentrum wordt heringericht.  Rechts is het werk te zien op de plek waar [middenin] een fontein komt te staan. Voor dat ontwerp werd inspiraties gevonden uit een van de schilderijen van Jeroen Bosch.	Hieronder: Het plein in wording: aarde wordt weggegraven voor het aanbrengen van wit zand voor de nieuwe bestrating. Hier zitten funderingsresten in de bodem.  foto's © gerard monté, 25 januari 2007.
In de bodem zijn restanten gevonden van funderingen van achterzijden van huizen. Oorspronkelijk was het plein langszij de Hinthamerstraat bebouwd en liep er een smal straatje vanaf de Hinthamerstraat tussen d egevelrj door, langs de kerk, in de lijn van wat nu mgr. Prinsenstraat heet. Rechts: Het plein voor het Jeroen Boschcentrum krijgt een afscheiding van de doorgaande straat dmv een natuur stenen stoeprand.  Het monoment [rechts achterin] is al verplaatst, de zandhopen zijn al gestort. Nu de bestrating nog.  foto © paul kriele, 25 januari 2007.

De naam van dit plein is afgestemd op het Jeroen Boschcentrum en heet voortaan Jeroen Boschplein. In de Mgr. Prinsenstraat verdwijnen de parkeerplaatsen en daar is intussen ook het beeld ter ere van pastoor mgr. Prinsen verplaatst naar de meest zuid-westelijke hoek. Om het plein komt een bijna 2 meter hoog hekwerk dat overdag is geopend en twee toegangen kent. Midden op het plein is een keramische fontein voorzien. Die fontein is geïnspireerd op een werk [Tuin der Lusten] van Jeroen Bosch. 

Het nieuwe Jeroen Boschplein, waar het beeld al is verplaatst, maar waar de fontein en het hekwerk nog moeten komen.  Aan de Linkerzijde: Een nieuwe gevelrij voor diverse accomodaties van het Jeroen Boschcentrum, dat als pelgrimsoord tevens een tussenplaats is voor de bedevaartgangers naar Santiago de Compostella.	Op de westzijde van het plein Methusalem dat te koop staat en cafetaria De Fijnproever.  foto's © gerard monté, 13 januari 2007.

The City of Jeroen Bosch [performance 'Lichtvangers 2006'   21 december 2006.
Onder de titel 'The City of Jeroen Bosch' werd op donderdag 21 december in de binnenstad een lichtperfomance gepresenteerd. 'Lichtvangers 2006'  luidde deze productie van ARTOTS. Dertig performers voerden dit spektakel uit afsluitend was er eenb performance Lotte Ursem in een decor en naar choregrafie van Isidoor Wens.

Op donderdagavond 21 december 2006 werd op een bijzondere manier de midwinternacht gevierd.	De route van deze opvallende performance ging van de Stationsweg via de Visstraat naar het stadhuis, de Sint Jan en Papenhulst.  foto's © gerard monté, 21 december 2006.

Vertrek op de Stationsweg.
-

Wilhelminabrug

  -  -



foto's © gerard monté, 21 december 2006.
Via de Visstraat trok de stoet naar de Hoge Steenweg.

-
-

Op de weg voor het stadhuis kwamen de ballonnen te voorschijn.De lampen op de hoofden van de doekdragers schijnen op het doek. Ze geven een sfeeëriek licht.  
Markt waar ook lampen op het doek schijnen, vervolgens Kerkstraat ter hoogte van Heinen.

-
Vlnr St Jan Parade en het opgerolde doek in de Choorstraat. 

-

Vanaf de Choorstraat naar de Papenhulst waar een perfomance werd opgevoerd.



De performance van Lotte Ursem in het Lijntheater/KoningstheaterAkademie.

--



-

Links de band en  Bloemen voor de performance van Lotte Ursem rechts Isidoor Wens.  
foto's © gerard monté, 21 december 2006.

Vijf steden maken afspraken over culturele hoofdstad [2018]  20 december 2006. 
Den Bosch en de vier grootste Brabantse steden stellen zich gezamenlijk kandidaat voor Culturele Hoofdstad in 2018. Daarmee gaat Brabant Stad, zoals de vijf zich noemen, de slag aan met de concurrenten Utrecht en Almere.
2018 valt precies twee jaar na het Jeroen Boschjaar dat door burgemeester Rombouts is uitgeroepen en waarvoor elk jaar al wordt gespaard. Rombouts wil so wie so schilderijen van de beroemde Bosschenaar naar de Brabantse hoofdstad halen.

Ter voorbereiding wordt in 2007 al een internationaal congres over Jeroen Bosch belegd  24 november 2006.
In mei 2007 komt er in Den Bosch een congres over Jeroen Bosch. Maar ook Tilburg heeft een jaar om te gedenken. Dat is 2009, wanneer de wolstad de erkenning met stadsrechten [200 jaar geleden] herdenkt.
Gisteren hebben de vijf wethouders voor Cultuur onder wie Rodney Weterings een overeenkomst getekend waarin ze afspreken dat ze in dit kader eensluidend te werken zullen gaan om die kandidatuur te kunnen bereiken. Daarover beslist in 2011 het Europees Parlement. En mocht die Jeroen Boschexpo niet lukken, dan heeft de stad in ieder geval zichzelf en Joen van Aken nog eens op de kaart gezet.

Breed Jeroen Bosch congres   24 november 2006.  
Volgend jaar mei [2007] vindt gedurende drie dagen het Jeroen Boschcongres plaats, dat als thema heeft ‘De bronnen van Bosch’. Voor dit congres met lezingen, een concert en plenaire voordrachten, is voorbereid door de wetenschappelijke raad van het Jheronymus Bosch Art Center, die een commissie samenstelde. Daarin hebben zitting: de Nijmeegse hoogleraar in de Kunstgeschiedenis [Middeleeuwen] en Jeroen Boschkenner Jos Koldeweij, Reindert Falkenburg [Universiteit Leiden], de archivarissen Rob van de Laar en Jac Biemans en Eric de Bruin, die in 2001 in Brussel promoveerde op Jeroen Bosch.
Doel van het congres is de Bossche schilder opnieuw ‘tot leven te wekken’. Uiteraard vindt deze internationale ontmoeting [23-25 mei 2007], dat deels ook voor het publiek toegankelijk is, in het nieuwe Jeroen Boschcentrum plaats. De gemeente stelde voor de organisatie al 30.000 euro beschikbaar.

Jeroen Boschplein aangepast / cv moet weg   15 november 2006.  
Het plein voor het nieuwe Jeroen Boschcentrum is aangepast na commentaar van de welstands- en monumentencommissie, die het geen stedelijk plein vinden. In het plan is binnen de hekken een parkachtige structuur met basalt aangebracht. Aan de randen bevat het plaveisel antracietkleurige tegels, die het centrum - ook voor invaliden - toegankelijk moet houden.
Ook het hekwerk, voldeed niet in de ogen van ‘welstand’. Om de relatie met de [Jeroen Bosch-]fontein te versterken, komen op de dragers van het 7 meter hoge hekwerk keramische retorten. Het hek, dat nu enigszins is gesegmenteerd, kan in delen open en dicht en heeft aan twee zijden poorten.

Voor het restaurantgedeelte [voormalige pastorie en de Hint] is een terras voorzien. De Gingkobomen van het huidige plein gaan naar de zijde van de Mgr. Prinsenstraat. Ook de afvalcontainers en het standbeeld ’Mgr. Prinsen’ verschuiven naar de achterzijde/zuidzijde van het plein.

Per 1 december 2006 is parkeren daar niet meer mogelijk en begint de inrichting van het nieuwe ‘Jeroen Bosch plein‘.
Op de infoavond [20 november 2006] in het Bestuurscentrum, waarbij de ontwerpers aanwezig zijn, is het aangepaste plan te bekijken.

Dwangsom tegen Jeroen Boschcentrum ivm illegale cv
Intussen heeft het Jeroen Boschcentrum een dwangbevel gekregen voor een illegaal geplaatste verwarmingsinstallatie. Die moet weg, volgens de gemeente, omdat die niet voldoet aan de bouwvoorschriften. Bovendien hebben omwonenden over die illegale plaatsing geklaagd en van de gemeente geëist dat zij ingrijpt [‘handhavend optreden’].
De gemeente wil die dwangsom niet onmiddellijk opleggen en geeft eigenaar Jo Timmermans enig respijt. 
 
Opnieuw uitstel opening Jeroen Boschcentrum 16 oktober 2006.
Door het achterblijven van de inrichting van het voorplein met plaatsing van een Jeroen Boschfontein gaat het Jheronymus Bosch Art Center niet half november, maar pas eind november 2006 – en dan nog officieus - open. Ook alle festiviteiten vervallen want over de officiële opening wordt nog beraadslaagd. E.e.a. hangt af van de procedure mbt de voltooiing van dat plein,  aldus Nort Lammers, die de beheerder  is van het nieuwe centrum in de voormalige Jacobkerk.
Dat is al de tweede keer dat de voorzitter van de Stichting Jeroen Boschcentrum – Jo Timmermans - op zijn neus kijkt als gevolg van trage ambtelijke molens waarover hij al eens eerder met lachend gezicht en in bedekte termen zijn irritatie liet merken.
Lammers die het centrum in de dagelijkse praktijk gaat leiden, moet ook toegeven, dat .’. …er nog verrekes veul moet gebeuren’. Over het nog niet gereed zijn van de accommodaties heeft van de zomer [22 augustus 2006] Herman van den Heuvel zich ook al weifelend uitgelaten, maar die feiten werden later door voorzitter Timmermans sterk ontkend. Waarschijnlijk zullen de festiviteiten naar voorjaar 2007 worden verplaatst als ze tenminste nog geprogrammeerd worden.

>>>Latere aanvulling: Dit bericht werd later door Jo Timmermans in alle hevigheid ontkent. 'De heren' hadden hun mond voorbijgepraat....' en werden berispt.
 
Officiële opening Jheronymus Bosch Art Center: niet medio maar meer naar 't eind van november 2006   22 augustus 2006.
Momenteel - medio augustus 2006 - wordt nog met man en macht gewerkt om het Jheronymus Bosch Art Center op 15 november geopend te krijgen. 'We zitten goed op schema,' aldus Herman van den Heuvel, maar het blijft wel spannend.' De kerk is dan wel klaar.' In de bewoordingen van Van den Heuvel zitten enige reserves omtrent het gereed komen van de aangrenzende gebouwen [De Hint en de pastorie] op 15 november 2006.
Jo Timmermans reageert op de constatering van Bastion Oranje en andere media, dat die gebouwen nog niet af zouden zijn. 'Ten eerste,' aldus Timmermans, 'zitten we goed op schema. Maar wat betreft die 15e november 2006 die alom als openingsdatum wordt gemeld: niemand van ons heeft ooit gezegd dat de officiële opening op 15 november 2006 zou zijn. Dat is een conclusie van de pers.
Er is alleen gezegd medio november 2006.' Met die toelichting van de voorzitter van het Jheronymus Bosch Art Center, wordt duidelijk, dat de officiële opening in ieder geval 'verschuift' naar het eind van die maand november. 'Daarvoor zullen nog de officiële uitnodigingen worden verzonden,' aldus Timmermans.

Op het voorplein staat nog steeds vol met auto's die materiaal aanvoeren voor de inrichting van de zijpanden.   foto's © paul kriele, 21 augustus 2006.	Het beeld staat nog op zijn oude plek maar krijgt een nieuwe stek onderaan de toren.

Het voorplein zal omkaderd worden door een hek. Het beeld van mgr. Prinsen 'De Goede Herder' komt bij de toren te staan. ' s Nachts gaat het hek dicht om het keramische kunstwerk [fontein], dat ook nog moet worden geplaatst, tegen vandalisme te beschermen. De officiële opening van het Jheronimus Bosch Art Center staat voor woensdag 15 november 2006 gepland.
Het beeld 'De Goede Herder' dateert van 1935 en is een geschenk van de parochianen van de St. Jacob aan hun pastoor mgr.Cor Prinsen als voor zijn verdiensten. Prinsen was vanaf 1885 eerst als kapelaan en vervolgens [vanaf 1895] als pastoor verbonden aan deze binnenstadskerk, die in 1907 in de huidige staat werd gerealiseerd compleet met een 40 meter hoge toren. Prinsen eiste een hogere om een beetje de Sint Jan te kunnen aftroeven, maar dat kunstje ging niet door. Vijf jaar na zijn aftreden in 1936 overleed Prinsen op 89-jarige leeftijd.
De zijpanden, voorheen de Hint en de pastorie, krijgen de bestemming van -op de begane grond bistro annex restaurant, op de etages kantoor, vergaderzalen, en enkele hotelkamers en logies voor de bedevaartgangers naar Santiago de Compostella.

Bastion Oranje maakte zweefvlucht in Van Riel-kraan rond Jacobtoren 13 juli 2006.
Vanmiddag- donderdag 13 juli 2006 -maakte de redactie van Bastion Oranje een tocht in een gondel van Van Riel naar de 40 m hoge Jacobtoren van het nieuwe Jheronymus Bosch Art Center. Dat gebeurde bij gelegenheid van de restauratie en herplaatsing van de vier -verlichte- uurwijzers op de toren. Die werden er door de fa. Toine Daelmans uit Stiphout aangebracht. ]

Zicht op het voorplein dat door een hekwerk 's avonds wordt afgesloten . In de bijgebouwen worden vergaderzalen, een restaurant en brasserie, twee hotelsuites en logeer-, c.q. verblijfplaatsen ingericht voor de Compostella bedevaartgangers. Het Jheronymus Bosch Art Center gaat 15 november officieel open	Boven en links onder: een resp. twee van de vier heiligenbeelden die zijn aangebracht op elke hoek van de vierkantige toren. Op deze foto -onderaan -de flat aan de Noordwal/Aastraat.
foto's © paul kriele, 7 juni 2006	De St. Jan in 2006:  het koor,  Noordertransept en de middelste toren staan in de steigers.

Uurwerk Jacobkerktoren werkt weer  12 juli 2006.
Het uurwerk van de toren van de voormalige Jacobkerk [Jeroen Bosch Art Center] is gerenoveerd en bovendien verlicht. De toren is zijn klokken zoals eerder gemeld kwijt, want die zijn geschonken aan de gemeente , eigenaar van de Sint Janstoren, waar die klokken zijn toegevoegd aan het 7-gelui. 

	Hierboven:  de nieuw geplaatste wijzers en cijfers die verlicht zijn. Links: nog een lege plek.   foto's © paul kriele, 13 juli 2006.
	Hierboven: de gondel van takelbedrijf Van Riel met Toine Daelmans, de eigenaar van de gelijknamige firma uit Stiphout die de uurwerken heeft gemaakt en geplaatst en zijn medewerker Sjaak Martens. Links: de machinist van Takelbedrijf Van Riel Michelle..  foto's © paul kriele, 13 juli 2006.

Het BAM-gebouw inde Bethaniëstraat dat zich in restauratie bevindt. Bovendien wordt het gelijktijdig bouwtechnisch aangepast aan de publieksfunctie die het krijgt, komen er op de eerste etage een uitbreiding van kantoren en wordt het gebouw technisch beter geoutilleerd en brandveiliger gemaakt.	Rechts zicht op de restauratie van de St.Jan. foto's © paul kriele, 13 juli 2006.

Eerst kerstconcert kondigt zich aan   8 juni 2006.
Het nieuwe Jheronimus Bosch Art Center heeft voor december 2006 al zijn kerstconcert gepland. Dat vindt plaats op zaterdag 9 december 2006 waar de Holland Boys Choir olv Pieter Jan Leusink zullen optreden. Speciale gasten zijn die avond Jan Vayne en Louis van Dijk. De Stadspijpers geven de zondagmiddag daarop aansluitend een kerstconcert samen met Capilla Flamenca onder het motto 'Europees kerstmis rond 1500'. Op woensdag 20 december is er in de voormalige Jacobkerk een uitvoering van de Messiah van G. F. Handel door het Netherland Bach Orchestra & Choir. Het traditionele F.van Lanschotkerstconcert in de Sint Jan [ism het CDA] staat op maandag 18 december 2006 gepland. 
Het nieuwe Jheronimus Bosch Art Center, dat medio november officieel opent, heeft in de maand oktober ook nog de opera 'Edgar' van G. Puccini in zijn programma opgenomen.

Voorproefje Jheronimus Bosch Art Center   7 juni 2006.
De pers mocht woensdagmiddag 7 juni 2006 olv Nort Lammers kennismaken met het nieuwe Jheronimus Bosch Art Center. Dit voorproefje werd ingeleid door Ilonka de Ridder [woordvoerder] en mede ondersteund door Willeke van de Steeg [Bibliotheek] en Thomas Vriens [educatieve dienst]. Nort Lammers, die als dagelijks [vice-] voorzitter is aangesteld, verzorgde een informatieve rondleiding.** De grote afwezige.

Links op de rug gezien Thomas Vriens, die ook op de rechter foto [link staat] gaat de educatieve dienst beheren. Verder [op die linker foto] vlnr Rob van de Laar, archivaris bij het Stadsarchief, Nort Lammers, die aangesteld is als de dagelijkse voorzitter van de Stichting Jeroen Bosch Center en de penningmeester Jack van Uden.	Hierboven Wederom Thomas vriens met Jack van Uden en uiterst rechts Maartje van Lent, verslaggeefster bij het Brabants Dagblad
Marieke van de Steeg, die de bibliotheek gaat beheren. Marieke is afgestudeerd als kunsthistorica.   foto's © gerard monté, 7 juni 2006.	Ilonka de Ridder, woordvoerder en uiterst links: Stefan van Ham van het bureau 'die zijn zo I ontwerpers'

Het bureau 'Die zijn zo', met Stefan van Ham en Antwan Hoedemakers gaven via een audio-visual een impressie van de ruimten die het complex beslaan en ook een toelichting op de bijpassende functies. 'die zijn zo I ontwerpers' en 'De Ridder Public Relations' verzorgden mede de identiteit van het Center, waarvoor samen met Jo Timmermans de inrichting is ontworpen. Buiten die ideeën is ook het logo bedacht.  De kennismaking die met een torenbeklimming begon, eindigde met een presentatie van het Center, die ook door 'die zijn zo I ontwerpers' was samengesteld.
Het nieuwe Jheronimus Bosch Art Center gaat medio november 2006 officieel open, maar is nu al in bedrijf. Ook scholieren, voor wie speciale projecten zijn opgezet, kunnen nu al gebruik maken van de educatieve dienst. Vanaf vrijdag 9 juni 2006 is de site www.Jheronimusbosch-artcenter.nl bereikbaar.

** De grote afwezige. Opvallend was dat de gastheer en initiator van dit Center zelf niet bij deze perspresentatie aanwezig was. Jo Timmermans was door privé-omstandigheden genoodzaakt enkele dagen voor onderzoek in Londen te verblijven.

De panelen die zich op de diverse etages van de 40 meter hoge toren bevinden, zijn allen gekopieerde werken van Jeroen Bosch.  -Hierboven:  de kruisdraging. Links een werk dat zich in het Museum der Schone Kunsten in Gent bevindt. Op de rechterfoto:  'De Kruisdraging' uit het Koninklijk Paleis in Madrid toont ook een interessant stadssilhouet. -Rechts: de buitenpanelen van het drieluik Tuin der Lusten met de achterzijde 'de Schepping' [l] en rechts het Paradijs. foto's © paul kriele, 7 juni 2006.

Een drieluik in de nieuwe omlijsting en een van de wandtapijten die in de kerk hangen. De 'tent' is afkomstig van het linker paneel van het Laatste Oordeel [Gemeentemuseum Brugge].   foto's © paul kriele, 7 juni 2006.

Imposante toren met uniek uitzicht  juli 2006.
Het center omvat naast de grote ruimte van de kerk waar aan de wanden de grotere werken van Jheronimus Bosch hangen, in het portaal de kassa's, de infobalie waar de guide toer verkrijgbaar is en de garderobes. In de aangrenzende voormalige sacristie is de bibliotheek [1e etage] en op de begane grond het auditorium gesitueerd. 
Het voorplein van het centrum waarop donderdag 13 juli 2006 nog een kraan van Van Riel stond om de uurwijzers aan de torenspits te bevestigen.

Op dit plein komt een fontein en er omheen een hekwerk dat 's avonds wordt gesloten. Dat moet karwei moet dan voor november 2006 klaar zijn. foto © paul kriele, 13 juli 2006.

Unieke archieven van Gerlach en Mosmans overgedragen
De bibliotheek is intussen rijk gedocumenteerd dankzij een uitwisseling en/of samenwerking met de Universiteit van Tilburg en het Stadsarchief die de documenten over Bosch in tijdelijke bruikleen gaf aan het Jheronimus Bosch Art Center. De bibliotheek bevat bijvoorbeeld allerlei knipsels en krantenartikelen. Uniek zijn het boekwerk van een van de oudere Boschkenners, de Fransman Lafond en de werken van pater Kapucijn Gerlach, die  in het burgerleven de naam droeg van Simon Schümmer [1901-1986]. Die verzameling van documenten, brieven uit de correspondentie die Gerlach met Bosch-kenners voerde, en eigen geschreven artikelen bevond zich, na enige omzwervingen, terecht bij de Brabant Collectie van de Universiteit Brabant in Tilburg. Bij die overdracht behoort ook het archief van een vroege Boschkenner, te weten Jan Mosmans. Mosmans was de archivaris van de Sint Jan die behalve veel onderzoek naar de historie van de kerk, ook naspeuringen verrichte omtrent Jheronimus Bosch. De archief van de archivaris, die in 1966 overleed, kwam in beheer bij pater Gerlach.

De bijgebouwen aan de Hinthamerstraat zijn verbouwd tbv allerlei aanvullende facilitaire functies, zoals een vergaderzaal en twee hotelsuites en de vier slaapkamers voor de Santiago de Compostellagangers. Daarnaast zijn er een vergaderzaal [1e verdieping] en is de begane grond tot restaurant annex brasserie ingericht.
Het meest imposant is uiteraard de 40 meter hoge toren, die tegelijk een kennismaking betekent met de werken van Jheronimus Bosch. De rondleiding door het complex vangt dan ook in de toren aan. De wandtapijten van Bosch hangen in de kerk waar het koor en de zijkapellen in de oude staat gehandhaafd blijven.
Op diverse plekken staan audiozuilen opgesteld die een beeld geven van de werken van Bosch en zijn leven. Het podium van de kerk blijft geschikt voor uitvoeringen en exposities.

Links vooraan in wit de panden [voorheen De Hint en de pastorie aan de Hinthamerstraat]. Deze panden gaan dienen als restaurant/brasserie, vergaderzaal [1e etage] en voor twee hotelsuites. Het andere pand bevat ook de verblijfskamers voor de bedevaartgangers naar Santiago de Compostella.	De maquette van de Jacobkerk en de bijgebouwen. Het voorplein, waarop een fontein is gepland, zal als park ingericht worden, maar krijgt wel een omheining. Op de linker foto verkeren de panden nog in de verbouwing.
foto's © paul kriele, 7 juni 2006.	Uitzicht vanuit de 40 meter hoge toren van de voormalige Jacobkerk die vanaf medio november 2006 officieel het Jeroen Bosch Art Center heet. Boven: Kijk op de Sint Jan. Links: zicht op Zuid met het provinciehuis

In de kelder van de kerk, die zich onder het koor en onder de linker kapel bevindt, komt een schildersatelier waar bezoekers kennis kunnen maken met de sfeer en de techniek van het schilderen ten tijde van Jeroen Bosch [rond 1500] .

De educatieve dienst  wil de jeugd bekendheid geven met Jheronimus Bosch. Daartoe zijn een aantal pakketten samen gesteld. De dienst richt zich op de leerlingen van het basisonderwijs vanaf groep 7, die van de brugklasse VMBO en de bovenbouw van het VWO. De aanpak van de VWO-ers gebeurt in samenwerking met de universiteiten van Leiden en Nijmegen.. De voorlichting mbt de overige leerlingen en studenten gebeurt mede met de kennis van het KW1-College.
Zie ook hieronder bij Impressies JB-centrum


Logo van het in november  2006 te openen Jheronimus Bosch Art Center. Ontwerp ©  Bureau 'die zijn zo I ontwerpers'. 

Bureau 'die zijn zo I ontwerpers' en 'De Ridder Public Relations' ontwierpen de identiteit van het nieuwe Art Center. Dit logo is afgeleid van de hoofdthema's van Jheronimus Bosch: hemel, aarde en de hel. De krans [aureool] kan het licht en/of de sterren [hemel] verbeelden. Het centrum verwijst naar de aarde, of de warmte van het vuur [hel], een aspect waar Bosch veel mee 'speelde'. 
Maar, zoals Stefan van Ham van het bureau het toelichtte, het logo is voor veler uitleg vatbaar en iedereen mag daar zijn fantasieën op loslaten.
De twee letters, de J en de B, leggen door hun stylistische vormgeving een link naar het verleden. [15e eeuw].  

Dagelijks bestuur aangesteld voor Jeroen Boschcentrum  18 mei 2006.
Nort Lammers en Wout Kuysten gaan met de collega’s van het Jeroen Bosch Atelier het dagelijks bestuur vormen van het nieuwe Jeroen Boschcentrum dat komend najaar opent in de voormalige Jacobkerk , maar waar nu al voor bepaalde groepen wordt proefgedraaid. Van dat centrum is Jo Timmermans de voorzitter en wordt Nort Lammers de vice-voorzitter.
Zowel Lammers als Kuysten zijn [na Hans Verdonk en Herman van den Heuvel] voorzitter van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch geweest. Ze zijn door Jo Timmermans, de huidige voorzitter van die ‘Kring’ en eigenaar van de kerk en initiator van het Jeroen Boschcentrum binnengehaald, samen met Marie-Hélène Andriessen [secretaris], Jack van Uden [penningmeester], Anne van Lanschot [lid] en Coen Free [lid]. Alleen Clemens van der Ven heeft afgehaakt en is niet met de stichting meegegaan. Door het samengaan van de twee stichtingen moesten de statuten worden aangepast.

De stichting Jeroen Bosch Atelier beheerde de fotocollectie van Jeroen Bosch, die 20 jaar geleden door de Gentse professor Dirck was vastgelegd. De aankoop was een initiatief van Antoine Jacobs, die tijdens Europalia in Brussel kennis met die fotopanelen maakte. Dankzij een subsidie van de gemeente kon het deel Jeroen Bosch worden aangekocht. Die collectie is in de loop der jaren van hot naar haar verhuisd: van de zolder van de Moriaan naar de Orangerie, waar ze beschadigd raakte en van daar naar het Koning Willem 1-College. Nu krijgt het een ereplaats in de toren van de Jacobkerk.
Het nieuwe stichtingsbestuur van het JB-centrum coördineert alle activiteiten, zoals de publiciteit, de informatie over Jeroen Bosch [bibliotheek] en de educatie aan scholen, structureert de gang van zaken in de Jacobkerk en de bijgebouwen, stuurt groepen en individuelen aan, die daar werkzaam zijn, aldus Nort Lammers en Wout Kuysten.

Wetenschappelijke Raad: Naast de dagelijks bestuur van de Stichting Jheronimus Bosch Centrum is er ook een wetenschappelijke Raad. Die bestaat uit: prof. dr. Jos Koldeweij [hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, drs. Jan van Oudheusden provinciaal historicus, dr. Eric de Bruijn, neerlandicus, drs. Rolf Hage Stadsarchief 's-Hertogenbosch, prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg en prof. dr.Gerard Rooijakkers, hoogleraar Meertens Instituut en aan de Universiteit van Amsterdam. Van de educatieve raad maken deel uit: drs. Joke van Oudheusden, dr. Ed Hoffman, en Marij van de Ven.  

Opnieuw uitstel opening JeroenBosch-centrum/ Kerstconcert 28 november 2005.
 
Het Jeroen Boschcentrum [voormalige Sint Jacobkerk Hinthamerstraat] ging niet najaar 2005, en gaat ook niet voorjaar 2006, maar gaat nu in november 2006 officieel open. Dat belooft een spectaculaire opening te worden, aldus Gerdie Timmermans-Wilbers. De echtgenote en rechterhand van Jo Timmermans, initiatiefnemer van dit centrum, dat een combinatie wordt van museum, documentatie- en educatiecentrum. gaat nu in november 2006 officieel open. Dat belooft een spectaculaire opening te worden, aldus Gerdie Timmermans-Wilbers. De echtgenote en rechterhand van Jo Timmermans, initiatiefnemer van dit centrum, dat een combinatie wordt van museum, documentatie- en educatiecentrum.
 
Ten eerste moet de lift nog in de liftschacht gemonteerd worden. Dat gebeurt nog dit jaar. Daar komen in de vijf liftkamers schilderijen/panelen van Jeroen Bosch te hangen en gaat de 40 meter hoge toren als uitkijkpost dienen. De kerkinrichting is nagenoeg afgerond, maar de bijgebouwen zijn niet klaar. Intensief wordt gewerkt aan de inrichting van de bibliotheek en de leslokalen in de voormalige sacristie. De vraag is nog waar het grote 3D-auditorium over Jeroen Bosch zal komen.
In april 2006 zullen al wel het café-restaurant en het museum in het hoekpand [voormalige pastorie/dansschool] aan de Hinthamerstraat zijn ingericht. Daar zijn ook de slaapzalen voor de Santiago de Compostellagangers gesitueerd, die ook pas eind 2006 in gebruik genomen kunnen worden.
Het hele bouwtraject wordt in november 2006 afgerond met - als het mee zit - de spectaculaire onthulling van een keramische fontein op het voorplein aan de Mgr. Prinsenstraat.

Impressies Jeroen Boschcentrum 

Situatie april 2005

De gebouwen aan de Hinthamerstraat -pastorie en de Hint- ingepakt tijdens de verbouwing tot café/restaurant en centrum voor de Compostellagangers.	De pastorie ingepakt.   foto's © gerard monté, 8 april 2006 [r] en paul kriele, 5 april 2006 [l].
Een van de poortjes die een vluchtweg vormen voor het kerkgebouw. Rechts: de andere poortjes aan de zijde Bethaniëstraat die ingebouwd zijn in de panden op het erf van de kerk. Hiernaast de kosterswoning [2e v.l.] in het St.Jacobsstraatje. foto's © paul kriele, 5 april 2006.

Bibliotheek [l] op de eerste en het studiecentrum [r]op de begane grond van de voormalige sacristie.	foto's © paul kriele, 5 april 2006.

Situatie november 2005
Najaar 2006 gaat het nieuwe Jeroen Boschcentrum officieel open. Najaar 2005 werd er nog volop gewerkt, niet zozeer aan de kerk, maar meer aan de faciliteiten zoals de lift en de bijgebouwen. In de corridor tussen de kerk en de hoekpercelen met de Hinthamerstraat wordt intussen nog een gebouw opgetrokken.

Panelen van Jeroen Bosch zijn aangebracht in de zijbeuken van de kerk.
Het linker zij-altaar in de voormalige St.Jacobkerk.  foto's © © paul kriele, 4 november 2005.

Kerstconcert Jacobkerk: Het eerst aanstaande evenement in de kerk is het kerstconcert ‘An Old English Christmas’ van The York Waits’. Dat concert wordt georganiseerd door de Stadspijpers die met het Engelse gezelschap vriendschapsbanden onderhoudt. Speciale gast is de sopraan Deborah Catterall. Om in kerstsferen te komen, ondergaat de kerk een metamorfose.
‘The York Wats’, die lekkernijen meebrengen, openen het concert met een processie, zoals dat in Engeland traditie is.

Frenken keert even terug  26 november 2005 
Ton Frenken, die zich door zijn kunsten, publiciteit en kritisch-eigenwijze opstelling nogal markant profileerde, keert voor even terug in een expositie. In het Vughts Historisch Museum is vanaf 17 december 2005 tot 15 januari 2006 een reeks door hem geschilderde/getekende portretten te zien. De voormalig docent aan de Kunstakademie en initiator van de vermaarde Jeroen Bosch-tentoonstelling [1967], staat bekend om zijn abstract werk. Daarnaast portretteerde hij vele –merendeels - Vughtenaren. De werken komen van uiteenlopende galerieën. Frenken [*3 juli 1930] overleed op 1 december 2004.

Aanpezen ivm opening [december 2005] Jeroen Boschcentrum  9 november 2005
Het Jeroen Boschcentrum, dat in de voormalige Sint Jacobkerk in de Hinthamerstraat wordt ingericht gaat in december open. Pas in het voorjaar van 2006 volgt de officiële opening. Maar het is nu al aanpezen voor de bouwvakkers, de constructeurs en het liftenbedrijf ARPA om de kerk, de toren en de aangrenzende panden aan de Hinthamerstraat op tijd klaar te hebben.

De toren en de toekomstige toegang tot de lift in de kerk.	De toren die momenteel geschikt gemaakt wordt om er een lift in aan te brengen.  foto's © gerard monté 12 november 2005.
De voormalige bijgebouwen [sacristie, pastorie en jeugdhonk] van de Jacobparochie.	De pastorie ondergaat eerst een ingrijpende renovatie alvorens geschikt gemaakt te kunnen worden als toekomstige brasserie van het Jeroen Boschcentrum. foto's © paul kriele, 9 november 2005 [r] en gerard monté 12 november 2005 [l.].

Momenteel richt het werk zich op de toren om daar eerst een glazen liftkast aan te brengen, dan de lift te plaatsen en ook nog - uit veiligheidsoverwegingen - de spiltrap als vluchttrap aan de buitenzijde te bevestigen. Dan moet de toren nog ingericht worden als museum met afbeeldingen van werken van Jeroen Bosch. Deze zullen in de schacht en de vijf torenkamers komen te hangen.
Intussen gaat het werk in de kerk voort. Dat is nagenoeg voltooid: er zijn al een paar honderd rode fauteuils geplaatst, de foto's met kopieën van Boschschilderijen en de fresco's hangen er al. Boven de sacristie, op de tussenverdieping aan de noordzijde is de bibliotheek en de leeszaal gesitueerd.

Maar dan zijn er nog de panden aan de Hinthamerstraat, zoals de voormalige pastorie en het jeugdhonk. Deze panden zijn afgestemd op andere publieksfuncties, zoals een museumcafé dat beslist niet in de kerk mag worden ondergebracht. 

De bouwvakkers nemen nog een schaftpauze, maar ze moeten er hard tegen aan om het karwei per 1 december 2005 klaar te hebben. De draaitrap/vluchttrap die aan de buitenzijde van de 40 meter hoge toren wordt bevestigd voor het geval als de lift uitvalt.  foto's © paul kriele, 9 november 2005.

Museumcafé
De begane grond van het hoekpand aan de Hinthamerstraat/Mgr. Prinsenstraat Oostzijde, zal worden ingericht als museumcafé. De andere zalen/kamers krijgen de bestemming 'educatie'. Zo is daar centraal een multi-mediapresentatie over Jeroen Bosch gepland.
De gemeenteraad legde specifiek het aspect jeugdeducatie op. Behalve studiezalen, zijn er ook ruimten voor kunstenaars en werkplaatsen gereserveerd. 
Omdat de kerk de functie van tussenplaats op de bedevaartroute naar Santiago de Compostella verloor, moest er compensatie worden gezocht. De zolderverdieping van het hoekpand aan de Hinthamerstraat krijgt de bestemming van 'refugio' waar 6 slaapplaatsen zijn gereserveerd voor de bedevaartgangers die op doortocht zijn. Tot slot zullen deze panden met de kerk verbonden worden door een passage.

De Stichting Monument Sint Jacob investeert in het gebouw en de panden 2 miljoen euro. Dan komt daar jaarlijks nog een post exploitatiekosten bij van 125.000 euro. 

Financiële toekenning Jeroen Boschcentrum  17 mei 2005. 
In juni 2005 besluit de gemeenteraad over de toekenning aan het Jeroen Boschcentrum in de Jacobkerk van 2 miljoen investeringskosten en 125.000 euro [structureel] exploitatiekosten. In een convenant heeft de gemeente enkele clausules vervat, mocht e.e.a. anders lopen dan de opzet was. Het bedrag wordt in twee keer uitgekeerd: een deel  na instemming raad en een deel na dat alle vergunningen zijn afgegeven, aan -wat officieel heet-  resp. de Stichting Monument St. Jacob b.v.  [investering],  resp. aan de stichting Jheronimus Bosch Centrum [exploitatie].
Zoals eerder bericht komen in de Jacob educatieve werkplaatsen/ruimten, een multi-mediapresentatie rond de werken van Jeroen Bosch, een expositie van foto’s van de schilderijen van Bosch en van de wandtapijten, een expo van relevante historische stukken van Bosch en een bibliotheek annex leeszaal.  Zijdelings is nog bedongen dat er slaapplaatsen [pastorie/de Hint]] komen voor bedevaartgangers naar Santiago de Compostella.
Het College van B&W stelt aan die subsidiëring voorwaarden:het aantal bezoekers moet minimaal 25.000 per jaar bedragen. Die inhoudelijke invulling wordt overigens bewaakt door een commissie van deskundigen met prof Jos Koldeweij, Jan van Oudheusden, archivaris Rolf Hage,  Jan van Laarhoven [NbM] e.a. .
De gemeente vindt dat de jeugd [lager en middelbaar onderwijs] in hun schoolperiode  eenmaal kennis maakt met Jeroen Bosch. Het centrum mag invullen hoe zij dat doet. Het is bovendien essentieel dat het JB-centrum  projecten koppelt met bestaande instellingen, zoals archief, Bieb, BAM of bijv. het Zwanenbroedershuis.
Andere regels zijn dat het voorplein waar een keramische fontein [i.s.m. EKWC] is gepland, autovrij blijft. Daar komen vervangende parkeerplaatsen voor in de buurt.
Het JB-centrum , dat de site www.jeroenbosch.nl gaat  beheren- plant, zoals het zich  nu laat aanzien – in het voorjaar 2006 de officiële opening.

Sint Jacob is kerk af- maart 2005

In maart 2005 raakte de Sint Jacobkerk zijn kruisen kwijt en is daarmee kerk- af..  foto © gerard monté, 20 maart 2005.

Start herinrichting toren Jacobkerk 3 februari 2005
In de toren wordt momenteel eerst de technische installaties aangebracht voor de ophanging van een glazen lift. Daarbij zijn werkzaam: het Takel-en Hijskraanbedrijf Van Genderen uit Vianen, Ed van Dijk die gespecialiseerd is in het [ver-]plaatsen van machines en ARPA installatiebedrijf.
In de toren, waar ook een galerie is voorzien, komen vijf torenkamers waar de fotopanelen van Jeroen Bosch te bezichtigen zijn.  

De toren van de voormalige Jacobkerk krijgt een toeristische functie ihkv de herinrichting van de Jacobkerk tot Jeroen Boschcentrum.	© foto paul kriele, 3 februari 2005

Het nieuwe Jeroen Boschcentrum is een ontvangstplaats voor bezoekers aan kerk of andere stadsactiviteiten, zei Jo Timmermans eerder. Bijv. voor een rondgang door de kerk olv gidsen van de kring Vrienden en over de galerijen om de fresco’s beter te kunnen bezichtigen of voor een nader bezoek aan stad. De wandtapijten van Bosch krijgen een plaatsje tussen de bogen van de kerk.
Centraal staat een multi-mediapresentatie die een afgeleide of toevoeging kan zijn van de opzet van Ton Frenken, aldus Timmermans.Ook een expositiegelegenheid voor kunstenaars is in een van de ruimten voorzien. De sacristie is bestemd als educatief centrum. De vide in de bovenverdieping wordt ingericht als bibliotheek/leeszaal. Op de verdieping komen nog studie - en educatieve ruimten.  

Als reactie op de commentaren van de bedevaartgangers [Sint Jacob]: de stichting heeft vier pelgrimagekamers [hotelfunctie] gepland en ook enkele kantoren/studiekamers gereserveerd voor de Stichting Santiago de Compostella. Voor het voorplein, dat Timmermans graag autovrij wil zien, is ook nog een moderne keramische fontein bedacht.
Eind dit jaar moet de Jacobkerk opgeleverd worden als Jeroen Boschcentrum. Onderdeel daarvan is de toren die uitgerust wordt met een lift en waar op de verdiepingen afbeelden gemaakt door Jeroen Bosch komen te hangen.
Fier staat de zoon van de stad 's-Hertogenbosch vanaf 17 juni 1930, eerst meer naar de zijde Hinthamerstraat, tegenover de voormalige boekhandel van Mosmans. 

Den Bosch is trots op deze wereldberoemde kunstenaar. Met een Jeroen Bosch-jaar en alles er omheen wordt aan de schaarse bekendheid van Bosch hopelijk een eind gemaakt    foto © gerard monté, 11 mei 2001.

A. Varia
-Markt 61
-nieuw uitgangspunt College B&W
-nieuwe feiten Bosch
-exposities
-keramisch kunstwerk
B. Wetenswaardigheden
C. Voor actuele informatie over mr.Ton Frenken [nieuwe ingezonden brief dd. 23-9-2002] klik op Jeroen Bosch
=================================
berichten
Jeroen Bosch centrum nog ver weg  9 april 2003. 
 Ton Frenken verwacht dat een Jeroen Boschcentrum spoedig eerder in Praag dan in dat kleine provinciestadje Den Bosch open gaat. Ondanks alle positieve berichten over een Bosch’ centrum in de Jacobkerk.Frenken die feitelijk de ‘Bosch collectie’ beheert en initiatiefnemer is van een Bosch-documentatie- centrum is nogal sceptisch ten aanzien van Timmermans’ initiatief. De kerk behoudt een - kerkelijke- museale functie. Dan kan ooit weer dat gebouw door het bisdom worden teruggeëist als …. het geloof weer opbloeit, wat Frenken overigens niet, maar de bisschop wel verwacht. In die situatie ‘als vehikel van Timmermans’, zoals Frenken nuanceert, wil de stichting Jeroen Boschcentrum niet verkeren.
Van andere kanten is ook al kritiek geuit op de rol die Timmermans speelt doordat hij behalve onroerend goedeigenaar [kerk, prentenkabinet], functies bekleedt binnen de heemkundekringen De Boschboom en De Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch, waarvan hij in mei tot voorzitter wordt benoemd.
Frenken zegt dat er eerst stevig gepraat moet worden voor aleer er een Boschcentrum kan worden geopend.
Door de wethouder van cultuur- Roderick van de Mortel- weet Frenken zich gesteund Frenken: Het ziet er naar uit dat het een bestuurder is die doet wat ie belooft..’
Van de Mortel toonde zich eerder enthousiast over ‘de mecenas Timmermans’.

Jeroen Boschzalen geopend
Zaterdag 12 april 2003 opent het Noordbrabants Museum enkele zalen in het paleisgedeelte die geheel in het teken staan van Jeroen Bosch Den Bosch mist dan wel een echt Jeroen Boschwerk, maar er zijn schilderijen uit de school van Bosch. Ook voorwerpen die geassocieerd kunnen worden met de Bossche Jheronymus van Aken, wiens voorouders uit Aken afkomstig zijn, zijn daar tentoongesteld. 
De opzet is ook bedoeld een indruk te geven van het culturele klimaat uit de wereld van Bosch rond 1500.

Boschcentrum naderbij, 21 december 2002
Jo Timmermnans, initiator van het Prentenkabinet en geldschieter van andere culturele activiteiten [Kring Vrienden] in de stad koopt de St.Jacobkerk. Met de voorspelling dat eind 2003 een Jeroen Boschcentrum werkelijkheid is, sloot Timmermans de opening [8 december 2002] af van de maquetteexpo van Lambert van de Leemput. Die zekerheid is vandaag het nieuws op der stadspagina van het Brabants Dagblad. Ook schijnt het bestuur van de Stichting Jeroen Boschcentrum akkoord te gaan met de vestiging van een documentatiecentrum, met digitale toelichtingen op de werken van Bosch en de foto’s van de Gentse fotograaf.  
De kerk blijft in al haar kunstuitingen in tact, aldus Timmermans.

Hoe het afloopt met een jaarlijkse exploitatie van 1,7 miljoen en de personele bezetting van het nieuwe Boschmuseum ligt nog open.
Wel zeker is de koppeling met het er tegenover gelegen Zwanenbroedershuis de oudste –oorspronkelijk – religieus- instituut, waarvan Jeroen Bosch lid is geweest.  

Het Jacobplan doorkruist dan wel niet de opzet van een afdeling met werken uit de school van Bosch in het Noordbrabants Museum, maar als Boschcentrum verliest het daar zijn originele opzet.

Ontknoping Jeroen Boschcentrum [2]  6 augustus 2002.
In oktober 2002 beslist de gemeenteraad over de definitieve opzet van een Jeroen Boschcentrum.Daartoe vormt het beleidsplan van het nieuwe hoofd Cultuur Peter Lammerts het uitgangspunt. De redelijke nieuwe functionaris [*1955 Groningen] voerde met alle betrokken partijen voorgesprekken. Onder meer met de voorzitter van de Stichting Jeroen Boschcentrum Wim Dik. De voormalige directeur-generaal van de PTT Dik stelt zich realistischer op dan de geestelijke vader van het Boschcentrum Ton Frenken.  

De partijen moeten op 26 augustus 2002 overeenstemming zien te bereiken over de locatie, opzet en de invulling. Tenslotte zal de gemeenteraad zich over de financiën moeten uitspreken.
Voor Peter Lammerts is oktober 2002 de cruciale einddatum voor de ontknoping van het Boschcentrum, zoals de Nieuwsbrief dat op 26 juli 2002 aankondigde. ‘ Wie zich niet met dat democratisch besluit confirmeert valt af,’ aldus Lammerts. 

Ontknoping Jeroen Boschcentrum[1]   27 juli 2002.
Maandag 26 augustus komen alle commissies/instanties -die maar enigszins bij Jeroen Bosch betrokken zijn- bijeen om over de locatie c.q. invulling van een mogelijke presentatie over deze beroemde Bosschenaar te vergaderen. De bijeenkomst is niet voor niets in TheateraandeParade omdat directeur Tom Odems een uitgesproken visies heeft over- al of niet museale- publiekspresentaties.  

Naast de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap die op het vinkentouw zit over het vrijgekomen buurpand Hinthamerstraat 96, neemt ook de Parochie Binnenstad deel ivm de leegstaande Jacobkerk die brede mogelijkheden biedt, de stichting Bouwloods St.Jan, die zelf een opvallender museale presentatie bestudeert, de gemeente mede als subsidiënt, de Stichting Jeroen Boschcentrum, die hoge ambities koestert over een documentatiearchief in combinatie met een digitale presentatie en een museum en het Noordbrabants Museum die graag op locatie Jeroen Bosch in beeld wil brengen.  
Voor een locatie nabij de St.Jan [bouwloods] en de Zwanenbroeders valt veel te zeggen. De St.Jacob, vergt wel een eigen- nieuw op te zetten- exploitatie Ook de Waterstraat is een optie omdat de gebouwen ter beschikking staan van het Noordbrabants Museum, dat zonder meer de faciliteiten biedt. Een eigen pand [bijv.Hof van Zevenbergen] lijkt vooralsnog te kostbaar, niet zozeer vanwege de aankoop, meer door de aparte exploitatie en de excentrische ligging.
Het zou niet eens zo gek zijn als het Paleiskwartier, waar een uitgaanscentrum [met bioscoop, congreszaal en hotel] uit de bus komt. Dan zou Dirk Lips van Libéma in beeld kunnen komen.

Nieuw uitgangspunt College B&W  22 mei 2002.
Het College van B&W heeft een nieuw onderzoek gelast naar de mogelijke vestiging van een Jeroen Boschcentrum. Daarmee wijkt ze af van een eerder ingeslagen weg die uitging van een documentatiecentrum op te zetten door de Stichting Jeroen Boschcentrum met onder meer Wim Dik en mr.Ton Frenken als bestuursleden en Jan van Laarhoven- directeur van het NbMuseum, als adviseur.
Het stadsbestuur is geschrokken van de hoge kosten die -niet alleen de vestiging, maar vooral de exploitarie van zo' n centrum met zich meebrengt.
Bovendien bleek uit de opmerkingen van Frenken duidelijk dat de Stichting JB-centrum geen aansluiting zoekt bij andere culturele instellingen. drs.Jan van Laarhoven trok zich daarop terug als adviseur van die stichting.
Een nieuwe werkgroep met daarin het NbMuseum, De Zwanenbroeders, het Stadsarchief en de Stiching Bossa Nova is samengesteld om, gaat dat onderzoek naar de haalbaarheid van een centrum. 
Open staat waar/waarin dat gehuisvest zal worden. De mogelijkheden zijn: een als Jeroen Boschrelict bekend staand pand, of een nieuwe locatie of aansluiting zoeken bij een bestaand instituut [NbM of Zwanenbroeders].

A. Varia: 
Markt 61
 Inmiddels is het programmaboekje vol wetenswaardigheden verschenen, zal het pand 'Invito' een voorhang krijgen die de gelijkenis moet zijn met de situatie van rond 1500. Deze jute decoratie is een ontwerp van bouwhistoricus Harrie Boekwijt. Bovendien gaan de kelders van Markt 61 open op speciale dagen tbv rondleidingen. Er zal een toelichting worden gegeven op de persoon en het leven van de vroegere bewoner. Struikelblok vormt nog de toegang naar die eeuwen oude kelders.
Nieuw uitgangspunt College B&W- [Nieuwsbrief Bastion Oranje, 22 mei 2002]
Het College van B&W heeft een nieuw onderzoek gelast naar de mogelijke vestiging van een Jeroen Boschcentrum. Daarmee wijkt ze af van een eerder ingeslagen weg die uitging van een documentatiecentrum op te zetten door de Stichting Jeroen Boschcentrum met onder meer Wim Dik en mr.Ton Frenken als bestuursleden en Jan van Laarhoven- directeur van het NbMuseum, als adviseur.

Het stadsbestuur is geschrokken van de hoge kosten die -niet alleen de vestiging, maar vooral de exploitarie van zo' n centrum met zich meebrengt.
Bovendien bleek uit de opmerkingen van Frenken duidelijk dat de Stichting JB-centrum geen aansluiting zoekt bij andere culturele instellingen. drs.Jan van Laarhoven trok zich daarop terug als adviseur van die stichting.
Een nieuwe werkgroep met daarin het NbMuseum, De Zwanenbroeders, het Stadsarchief en de Stiching Bossa Nova is samengesteld om, gaat dat onderzoek naar de haalbaarheid van een centrum. 
Open staat waar/waarin dat gehuisvest zal worden. De mogelijkheden zijn: een als Jeroen Boschrelict bekend staand pand, of een nieuwe locatie of aansluiting zoeken bij een bestaand instituut [NbM of Zwanenbroeders].

Activiteitenprogramma van Jeroen Boschjaar 17-1-2001.

Volgens historicus Aart Vos [Stadsarchief] is het Stadsarchief de enige plek die handgeschreven letters bezit van Jeroen Bosch. Momenteel loopt- na de studie Binnenskamers, die aan de hand van boedelinventarissen het huisraad van onze Bossche voorouders wist te analyseren- een schilderijenonderzoek. Een vermelding over het schilderij ‘In Kruisinghe’ is de enige link met Jeroen Bosch, aldus Vos, die enkele publicaties over Jeroen Bosch aankondigde:
Dit jaar volgt in elke editie van Bossche Bladen van mr.Ton Frenken een bijdrage over de ‘Tuin der Lusten’
boekwerk, uit te geven ism BAM, boekhandel Heinen, stichting Regionale Geschiedbeoefening en het Stadsarchief. Deze publicatie bevat de resultaten van het onderzoek rond de familie, het werk [-omgeving], leefwijze en de tijdgenoten van Jeroen Bosch. Het verschijnt najaar 2001.
Gegevens genoteerd in de bijeenkomst van Bosse Nova [17-1-200]in de voormalige raadzaal.

exposities
Op 1 september 2001 opent museum Boymans van Beuningen de expositie met werken over en uit de tijd van Jeroen Bosch . Veertien dagen later opent het Noordbrabants Museum de tentoonstelling ’De Wereld van Jeroen Bosch’.
Vanaf 17 maart is er in het NbM de tentoonstelling ‘De ontwikkeling van het landschap-met name -in de Zuidelijke Nederlanden. Het laat de landschapschilderkunst van Bosch-Rubens zien.
In Symposia in Brugge en Den Bosch staan de resultaten van het onderzoek dat aan de tentoonstellingen vooraf ging centraal. Er was veel research en bronnenonderzoek nodig, materiaal waarmee kandidaat-bruikleengevers overtuigd moesten worden om hun werk af te staan.

De opening van het symposium in Den Bosch moet een publiekstrekker worden, aldus Jos Koldewij die coördinator is van de Bosch-expo in Boymans van Beuningen. De diverse sessies van deze symposia worden afgesloten met een concert met muziek uit de tijd van Jeroen Bosch.

De expo ‘De wereld van Jeroen Bosch’ in het NbM [aanvang 15 september 2001], laat meer over het leven in de late middel eeuwen dan werkelijk over de kunst van Jeroen Bosch zien. Het accent ligt op de stad ‘s-Hertogenbosch waarvan panorama’s, stadsgezichten, plattegronden en evengoed het huiselijk leven in beeld gebracht worden.
Het evenwicht uit die hoogtij van de middel eeuwen wordt gevonden door ook de zotten, zwervers, bedelaars, oorlogen en rampen te tonen , aldus conservator Charles de Mooy die de tentoonstelling coördineert. Deze aspecten, die Bosch zelf heeft meegemaakt, worden geplaatst in de Bossche stadsstructuur.
Directeur van het NbM, Jan van Laarhoven, zei dat Bosch nimmer uit het Noordbrabants Museum zal verdwijnen en permanent daar aanwezig zal zijn.

Ook Galerie Hüsstege met 45 kunstenaars, en Museum het Kruithuis met 12 kunstenaars, brengen eigentijds [keramisch] werk dat als thema ‘Tuin der Lusten’ draagt.

keramisch kunstwerk
Pottenbakkerij Cor Unum speelt in het Jeroen Boschjaar ook een rol. Uit het schoolproject en uit de workshop van de Kunstakademie volgen opdrachten om een uitverkoren werk te vereeuwigen. Dit werk zal een plaats in de stad krijgen.
In het Muziekcentrum [synagoge] wordt het ontbrekende paneel van het drieluik ‘De Zondvloed’ uitgebeeld door 13 kunstenaars die er elk hun visie op geven .
Theater Bis zet het theaterprogramma ‘Het Beleg van ‘s-Hertogenbosch’ voort. In ‘De Salon rond Jeroen Bosch’ volgt een productie die tracht wat van de middeleeuwse samenleving is blijven hangen, in beeld te krijgen.
De einduitslag van de enquete die de acteurs van ‘Het Beleg’ het afgelopen jaar hebben gehouden, wordt tzt aan burgemeester Rombouts aangeboden.

Intensief bronnen onderzoek , 17 januari 2001.
Het Stadsarchief gaat de studies die verricht zijn naar bronnen rond Jeroen Bosch in beeld brengen. Aan bod komen de Bossche protocollen, materiaal uit het Archief van de Tafel van de H.Geest [Godshuizen], archief Illustere Lieve Vrouwe Broederschap [Zwanenbroeders] en de charters uit het Stadsarchief die indrukken kunnen geven over werk-en leefwijze uit de jaren 1460-1550.
Dankbaar wordt gebruik gemaakt van de studies van de paters Gerlach en Van de Laar, Mosmans en anderen.
Jeroen Bosch- nootjes:

In 's-Hertogenbosch staat in het plantsoen van de Hertog hendirksingel een harpspeelster als aandenken aan 's-Hertogenbosch Muziekstad in 1953 en in de gevel van hrt stadhuis bevindt zich een steen maar iets over Jeroen Bosch- behalve een standbeeld- is er niet, zelfs geen straat, moest wethouder van cultuur- Cees van Katwijk- bij de aanvang van de bijeenkomst op 17 janauri 2001 bekennen.
Van Katwijk deed de suggestie om het plein voor de Moriaan ‘Jeroen Boschplaats’ te noemen en daarheen het beeld van de beroemde Bossche schilder te verplaatsen, maar directeur Jan van Laarhoven van het NbM had liever dat de stad een echt werk van Bosch zou aankopen...
Overigens heeft Duke Burgerhof niet alleen het palet van het standbeeld geschilderd, hij heeft door zijn grijzend haar nogal fiks de zwarte verfkwast gehaald....

Jeroen Bosch receptie  6 januari 2001.
De jaarlijkse nieuwjaarsreceptie van de gemeente werd oor beduidend minder burgers bezocht dan vorig jaar. De sfeer was ontspannen, soms wat rommelig door de optredens in de stijl van de Bossche schilder. De burgers lieten zich het bier, de wijn, haring en brood met zult goed smaken.
Burgemeester Rombouts, de laatste dagen al veel aan hetwoord in de media, sprak dit keer-opvallend- niet. Bijna het voltallige college van B&W was aanwezig.
De stichting Bosse Nova is gevraagd het Jeroen Boschjaar te organiseren. Daarmee hoopt zij -voor het eerst sedert eeuwen- de stad met deze beroemde kunstenaar te kunnen afficheren. Eerst feiten: een carillonspel op het stadhuis, een ingekleurd pallet van het Jeroen Boschbeeld en als eerste sponsor: de SNS Reaal Groep.

activiteitenprogramma Jeroen Boschjaar    17-1-2001.
Bosse Nova presenteerde op woensdag 17 januari 2001 het aktiviteitenprogramma rondom het te organiseren Jheronimus Boschjaar. Dat was de slotmededleing van de zitting die Bosse Nova op woensdag 13-12-2000 in Brasserie Boudewijn deed.
Barend Vermet, oud conservator van het NbM gaf aan de hand van dias een verklaring bij een vijftiental aan Bosch toegeschreven schilderijen. Veel is overgeschilderd,aldus Vermet die Jos Koldewij verving. Samen organiseren zijn de Boschtentoonstelling die najaar 2001 in Boymans van Beuningen opent.
Bosch was een drugsgbebruiker, een aanhanger van het sjaminisme [hekserij] een deskundig schilder. Behalve op gebied van perspectieven [ en daar is het schilderij ook weer een uitzondering...].
Veel figuurtjes uit de afbeeldingen van Bosch zijn gecopieerd Bosch heeft zelf waarschijnlijk ook enkele dieren van afbeeldingen overgenomen, zoals een pinguin en een giraffe en mogelijk bepaalde bomen. Olifanten kwamen voor in Gent. De stadsgezichten zijn nimmer verklaard en moeten zijn verzonnen.

opdrachtgevers
Het grootste mysterie blijft naast de authenticiteit ook de opdrachtgever. Veelal zijn die getoucheerd omdat zij niet bekend wilden zijn, of door wie een intrige met de schilder was ontstaan. Philips de Schone geldt als enig bekend staande opdrachtgever met het 'Laatste Oordeel'
Volgens Vermet is het Weense het origineel maar Van Dijck twijfelt daaraan omdat een Spaans koningshuis nimmer een kusntwerk aan een Habsburgse familie zou hebben overgedragen...
In de schilderijen van Jheronimus Bosch zitten veel spreuken, zoals 'de muren hebben oren'. Een veel vrtoeger bekend spreekwoord uit Bosch' tijd luidt: het veld heeft ogen en de bomen hebben oren. Veel wordt ook aan Bosch toegeschreven, maar er zijn weinig schilderijen en meerendeels tekeningen van Bosch te zien op de expositie in Boymans van Beuningen aldus Vermert, omdat het Rotterdams museum al veel tekeningen bezit.

nieuwe feiten uit levensloop [uit lezing Bosse Nova 13-12-2000]
Bosch is een aangenomen naam begrijpelijk voor iemand die werkt in Den Bosch, maar van wie de familie afkomstig is uit Duitsland en via Nijmegen naar Den Bosch is getrokken.
Bosch was getrouwd met Van Meervenne, iemand uit een geslaagd middenstandsmilieu en niet meer dan dat, aldus dr.Lucas van Dijck, daarmee Vermet corrigerend.
Grootvader was een maelder en broer Gosen ook al. Dus van hen kunnen best schilderijen afkomstig zijn die eerder aan Bosch zijn toegeschreven, aldus Vermet. De Van Akens komen uit Duitsland. De boerderij bij Rosmalen, zoals beweerd bewoond door ene Van Aken, behoorde niet tot de Bosch-familie.
Joen van Aken *1450 is in de eerste week van augustus 1516 overleden. Zelfs de plaats van de begrafenis, c.q. ter aarde bestelling is niet bekend aldus dr.Van Dijck.
Tot zover de lezing over Bosch op 13-12-2000 in Brasserie Boudewijn.

B. wetenswaardigheden
Boschcentrum naderbij   21 december 2002]
Jo Timmermnans, initiator van het Prentenkabinet en geldschieter van andere culturele activiteiten [Kring Vrienden] in de stad koopt de St.Jacobkerk. Met de voorspelling dat eind 2003 een Jeroen Boschcentrum werkelijkheid is, sloot Timmermans de opening [8 december 2002] af van de maquetteexpo van Lambert van de Leemput. Die zekerheid is vandaag het nieuws op der stadspagina van het Brabants Dagblad. Ook schijnt het bestuur van de Stichting Jeroen Boschcentrum akkoord te gaan met de vestiging van een documentatiecentrum, met digitale toelichtingen op de werken van Bosch en de foto’s van de Gentse fotograaf.
De kerk blijft in al haar kunstuitingen in tact, aldus Timmermans.
Hoe het afloopt met een jaarlijkse exploitatie van 1,7 miljoen en de personele bezetting van het nieuwe Boschmuseum ligt nog open.
Wel zeker is de koppeling met het er tegenover gelegen Zwanenbroedershuis de oudste –oorspronkelijk – religieus- instituut, waarvan Jeroen Bosch lid is geweest.
Het Jacobplan doorkruist hoeft niet de opzet van een afdeling met werken uit de school van Bosch in het Noordbrabants Museum te doorkruisen, maar als Boschcentrum verliest het daar zijn originele opzet.
Reactie kring [Vrienden van Den Bosch] voorzitter Gilhaus
In een reactie zegt Cor Gilhaus voorzitter van de Kring Vrienden van ' s-Hertogenbosch een centrum in de Jacobkerk wel te zien zitten. De vrijwilligers van de Kring zouden hier hun diensten kunnen aanbieden. Bovendien is de Kring in het Prentenkabinet in de Verwersstraat ooit eens uit zijn jasje gegroeid.
Gilhaus ziet liever een centrum apart dan alle Boschfaciliteiten geconcentreerd op een locatie. Het NbM kan zich dan richten op werken en schilderijen uit de tijd en de school van Jeroen Bosch.

De gevelsteen in het Markt 29, vroeger St.Teunis geheten, tegenwoordig bekend als de 'De Kleine Winst' waar Joen van Aken van zijn 12e tot zijn 27ste heeft gewoond. Het is nu een souvenirwinkel. foto © gerard monté, mei 2000

 
Inzage koopakten van Jacobkerk c.a. -25 november 2004
Pas heden zijn ons de akten ter beschikking gekomen van de transactie over de Jacobkerk tussen bisdom en de stichting Jeroen Boschcentrum. Die verkoop is gebeurd op 1 september 2004. 
Voor bisdom dient gelezen te worden de personen vicaris Joris Schröder en Willem van der Eerden, beiden bestuurslid van de Parochie Binnenstad, tevens vormend het bestuur van de rk Parochie van den heiligen Jacobus de Meerdere [lees St.Jcacob].
Koper is, niet de Stichting Jeroen Boschcentrum of een andere daartoe gemachtigde [beheers-] instantie die zoals aangekondigd het beheer zou doen, maar de echtgenote van Jo Timmermans, Gerdie Wilbers, die namens de BV Monument St.Jacob als rechtspersoon optreedt.
De verkoop is bij het kadaster aangediend op 1 november 2004 maar is verleden bij notaris Maarten van den Oord op 29 oktober 2004.
De koopsom bedraagt - op 76, 38 euro na -221.000. voor het kerkgebouw en 1.253.862,08 euro voor de pastorie/woonhuis op Hinthamerstraat 177 en het gemeenschapshuis de Hint op 179 en de kosterswoning in de St.Jacobsstraat 19.

[Eindelijk] Verkoop Jacobkerk - 13 november 2004
Uit de registers van het Kadaster [Ehv] blijkt dat de afgelopen week de verkoop is geschied van de voormalige St. Jacobkerk in de Hinthamerstraat. Die eigendomswijziging, die -in tegenstelling tot krantenberichten - tot op heden niet was voltrokken, speelde zich af tussen de eigenaresse - Parochie Binnenstad [met het bisdom van 's-Hertogenbosch als belangrijke regisseur] - en de nieuw opgerichte Monument St. Jacob b.v.. Achter die naam gaat- als enige aandeelhouder- Gerdie Wilbers schuil. Wilbers is de echtgenote van Jo Timmermans, die op zijn beurt voorzitter si van de heemkundekring Vrienden van 's-Hertogenbosch en tevens rechthebbende van de stichtingen die de Binnendieze bevaren en pachten. Dus als niet rechtspersoon, eerder als woordvoerder van Wilbers heeft hij tot nu toe de plannen met en vorderingen rond de verbouw van de kerk verwoord. 
Timmermans is bovendien eigenaar van enkele panden in de Peperstraat en de Verwersstraat.
Voor dat toekomstig beheer van de kerk als Jeroen Boschcentrum werden begin 2004 [29 januari 2004] enkele stichtingen en beheersmaatschappijen opgericht. Zo bleek de -toen- in het geheim gehouden presentatie van Timmermans' ondernemersplan. zie hieronder bij  Jacob
Clausules
Overigens zijn er in opdracht van het bisdom voorwaarden opgenomen in het koopcontract In de kerk blijft zijn functie als religieus centrum behouden. Dat speelt met het oog op de toekomst: mocht de kerk teruggaan als gebouw voor de eredienst.
Daarom is het koor afgescheiden van de toekomstig museale functie. Bovendien mogen buiten concerten en cultureel/historische evenementen, geen niet- kerkelijke evenementen plaatsvinden. Evenmin mag vanuit bars drank worden verkocht. Indien de gebruiker zich niet aan deze voorwaarden houdt, volgt een boete.
Tweede generale voor Jacobkerk/ den bosch, 4 oktober 2004

Zondag 4 oktober 2004 vond in de voormalige St.Jacobkerk een samenkomst plaats georganiseerd door het Nijmeegse Thijmgenootschap bij gelegenheid van haar 100-jarig bestaan.
In de samenkomsten was vaak de naam van Joen van Aken [Hieronymus Bosch] te horen. Ook de Ilustre Lieve Vrouwe Broederschap, waar Jeroen Bosch en zijn vader voor schilderde, werd ruimschoots belicht .Hieronder het bericht en -later vanaf ca. 5 of 6 oktober 2004 -een fotoreportage.
In de tweede generale voor de Jacobkerk als congres- c.q. /muziekcentrum -na het int. Festival van de Stadspijpers, bleek dat op het voorplein van de kerk een fontein komt lijkend op die van het schilderij ‘Tuin der Lusten’ van Jeroen Bosch, zo onthulde burgemeester Rombouts is zijn toespraak getint op Joen van Aken. De burgemeester was het zondagmorgen 3 oktober 2004 ook opgevallen dat het in de Sint Jan - waar op dat moment de hoogmis werd gevierd - niet zo druk was als in de ‘concurrent’ de Jacob.  
De burgemeester noemde nog eens stads’ verdiensten [o.a. beste binnenstad & groenste stad], en andere loftuitingen die de stad ten deel waren gevallen en nog zullen volgen: Europese Vestingstad in 2005.
Het gebeurde allemaal op de samenkomst bij gelegenheid van 100 jaar Thijmgenootschap die onder het thema ‘Kunst en religie’ tal van toeristische en cultureel/historische activiteiten in de stad had opgezet waar zeker rond de 1000 bezoekers op af waren gekomen.
Dr. Gerard Rooyakkers doorliep de tijd met een overzicht van gilden, broederschappen, en eindigde bij de sociëteiten, serviceclubs en verenigingen. De hoogleraar ethnologie [UvA] memoreerde ook de inzet en de kwantiteit van het vrijwilligerswerk. ‘Deze kern van het maatschappelijk middenveld belichamen de oorspronkelijke broederschappen,’ aldus de in Den Bosch woonachtige socioloog.
Meest speels, boeiend en gedreven was de lezing van de oud-minister en oud- burgemeester van Apeldoorn de protestant Pieter Belaerts van Blokland die vertellend over de -oorspronkelijk katholieke –oudste instelling – Zwanenbroeders, in dit -voormalig katholieke - gebedshuis, zijn draai had gevonden.
Het dagprogramma werd afgesloten met een korte acte die eerder in het Jeroen Boschjaar [2001] door Moyses’ Bosch was opgevoerd. Jeroen Bosch ontvangt in zijn atelier Erasmus [Jaap Brensen] en Thomas More [Jan Pieter van Lieshout] en bespraken hun wederzijdse kritieken op kerk en maatschappij die voor hen wellicht tot de brandstapel zouden kunnen leiden. Heel subtiel kreeg in dat spel Jo[hannes] Timmermans[ius], de man achter de Jacobkerk, even een vernoeming als de bode die een schilderij van Bosch zou gaan bezorgen.
Intussen wordt er hard gewerkt aan de verbouwing van de kerk tot Jeroen Boschcentrum. Het is een pracht zaal met riante stoelen en ook harde kerkbanken die zicht geven op het centrale podium. Maar wil het ook een volwaardige muziek-, congres-, en gehoorzaal worden, dan dient er nog wel aardig aan de techniek te worden gesleuteld. Vanaf het middenschip zijn, door fel tegenlicht overdag, en vanaf de balkons al helemaal niet –de bij presentaties onontbeerlijke - flatscreens niet zichtbaar. Het geluid overslaat bij mannelijke, en valt weg bij vrouwelijke sprekers. Dat euvel leidde bij Beelaerts van Blokland tot de opmerking: ‘Toen ze vroeger nog zonder microfoon spraken ging het stukken beter..!’
Er is tot najaar 2005 [officiële opening] nog ruim de tijd voor verbeteringen.
Jeroen Boschwandeling -20 augustus 2004
Het Museum heeft een Jeroen Boschwandeling uitgegeven die in beeld en met tekst de tijd van de Bossche schilder [rond 1500] in beeld brengt. Bovendien is er een gids bij met kleurenpagina's waarop 21 te bezoeken locaties staan afgebeeld. De wandeling loopt door 'middeleeuws' 's-Hertogenbosch en doet de panden en kleine monumentjes aan die herinneren aan Bosch . De route is uitgerust met een plattegrond en is voor 2 euro verkrijgbaar in het Noordbrabants Museum.
De directie zegt dat '..Bosch terug is in zijn geboortestad.. '. Helaas zonder enig werk van hem maar wel steeds meer schilderijen uit de school en /of de tijd van zijn leven *2 oktober 1452 en de uitvaart in de St.Jan op 9 augustus 1516. Het Museum is wel bezig met een eigen afdeling gewijd aan Bosch uit te breiden.

Laatste drempel naar verbouwing geslecht   21 juli 2004.
Aan de Jacobkerk worden monumentenvergunningen [..] verleend voor het realiseren van het Jeroen Boschcentrum. De verbouwing van kerk en pastorie wacht nog op de definitieve goedkeuring zodra - over 6 weken - de monumentenvergunning van kracht wordt. Realisatie gebeurt naar ontwerp van architectenbureau Teering/[Gerard] Van der Vliet in opdracht van het Prentenmuseum [Jo Timmermans]**.  
Over twee zaken is nog –steeds -onduidelijkheid: het convenant dat tussen de Gemeente en de Stichting Jeroen Boschcentrum getekend moest worden. Enkele fracties hadden aangedrongen op inzage in het – onderbouwd - ondernemersplan voor al eer een fiat te verlenen aan de subsidiëring c.q. jaarlijkse /investering, die in de miljoenen beloopt. Bovendien is officiële overdracht van de kerk [eigendom] van de Parochie Binnenstad naar Timmermans niet bekrachtigd!  
Noot Prentenmuseum:
In het bestuur van de Stichting Bossche Prentenmuseum zitten Jo Timmermans, voorzitter/secretaris, en de bestuursleden: Gerdie Wilbers [echtgenote van Timmermans en Van Heesewijk, voormalig gemeentesecretaris.
Kunstwerken Jeroen Bosch op KW 1 -College 29 mei 2004.

Theo Grimm bekijkt het kunstwerk over Jeroen Bosch. Studenten van het Koning Willem I College [KW1C] beschilderde deze drijfas met motieven uit het werk van Jeroen Bosch. foto's © gerard monté, 29 mei 2004.	Theo Grimm, is behalve vinoloog ook bomenkenner. Hij verdiept zich ook in het leven van Jeroen Bosch..

Geen instemming met afzeggen JB-centrum  21 april 2004.
Na een rondgang door de politiek blijkt er bij de fracties weinig instemming om het Jeroen Bosch-centrum van Jo Timmermans af te ketsen. Alleen de fracties van de PvdA en Groen Links zien niets in het centrum dat van de gemeente naast een jaarlijkse bijdrage van ruim een ton een investering van ruim twee miljoen vergt. 
In het kader van de bezuinigingen en in de lijn van samenhang tussen de musea opperde de PvdA het Jeroen Boschcentrum niet individueel op te zetten [Jacobkerk] maar aan het - nieuwe - Noordbrabants Museum te koppelen. De PvdA vindt allee Groen Links achter zich.
Maar geen enkele partij maakte najaar 2003 overigens enig voorbehoud toen zij instemden met de exploitatie en de investering. Behalve het CDA, die een amendement indiende dat het niet haalde. Daarom verbaast het CDA-fractievoorzitter Jan van Heijningen nu dat de PvdA in eens geld ziet liggen om de bezuinigingen een eindje op weg te helpen!
Het CDA stelde bij de begrotingsbehandeling -als enige - voorwaarden bij de uitgaven voor de opzet van dit museum. Eerstens is dat voor haar niet als bezoekerscentrum, maar als info- en kenniscentrum bedoeld in de geest van de allereerste plannen van mr.Ton Frenken. Zij wuift daarmee het toeristisch accent [‘flankerende activiteiten’] niet weg. 
Van Heijningen wacht ook nog steeds op het financiële beleidsplan, dat inzicht kan geven in de uitgaven, die voor de gemeente omgerekend neerkomen op –jaarlijks - drie ton. Het CDA vraagt zich ook af of Timmermans als particuliere ondernemer voldoende gewicht heeft.
De VVD vindt het onterecht en bestuurlijk onverantwoord om nog voor de presentatie van het beleidsplan van de Stichting Jeroen Boschcentrum het plan af te ketsen. Maar de kwestie zit h’m veel meer in de wetenschappelijke commissie die zelf twijfelt over de opzet, uitstraling en haalbaarheid van het plan in de Jacobkerk. Geen enkel lid van die wetenschappelijke adviesraad wil over dit aspect zijn nek uitsteken. Maar …‘Een tekening en maquette zien er prachtig uit. Het komt wel op de inhoudelijke onderbouwing aan,’ aldus een Bossche kunstkenner.

Tegenwind voor Jeroen Boschplan   20 april 2004.
Het Jeroen Boschplan van Jo Timmermans voor de Jacobkerk dreigt in de bezuinigingsgolf een klap te krijgen. De Jacobkerk in de Hinthamerstraat met zijn gebouwen en toren ondergaan een metamorfose voor expo-en documentatieruimte rond de grote Bossche schilder.De ‘Stichting Jeroen Bosch’ maakte in december 2003 [mini-symposium ‘Bosch’ Verleden’] haar ondernemersplan bekend.  
De PvdA komt als eerste met een tegenvoorstel ihkv de bezuiniging. De PvdA –fractie gaat onder meer in op het Bosse Novaplan van Ankie Til. Als projectleidster van het Jeroen Boschjaar bracht zij na afloop een ‘Evaluatie Jeroen Boschjaar 2001’ uit. Dat rapport verdween in de laden van ambtenaren en politici !

Markant is dat Snijders nu met een cruciaal Bosse Nova-idee uit dat rapport op de proppen komt. Het in de fractie besproken plan wil Jeroen Bosch voor de toeristen zowel cultureel als historisch meer in de stad herkenbaar maken…. Bovendien gaf Til ook de elementen jeugdeducatie en kunstenaarsparticipatie aan. 
Inhakend op de recente museumplannen bedacht Snijders ook nog een - inhoudelijke - fusie, door de aanpak van het thema Jeroen Bosch te laten aansluiten bij gebouwen en expertise van het Noordbrabants Museum! 
De late reactie van de coalitiegenoot PvdA blijkt vooral ingegeven door de bezuinigingen, aldus collega-fractielid Maarten Pieters.
Het JB-centrum zou een eenmalige investering van ruim 2 miljoen en een jaarlijkse exploitatiebijdrage van 120.000 euro ontvangen. De raad is daar in principe mee akkoord gegaan, maar het definitieve convenant tussen de stichting, die al enkele bouwprocedures heeft lopen, met het stadsbestuur moet nog worden gesloten.

Hoofdrol voor Jeroen Bosch  10 maart 2004.
Het populaire jeugdprogramma Klokhuis staat donderdag 11 maart /18.30 uur in het teken van Jeroen Bosch tenminste die speelt de hoofdrol in die uitzending. Het NbM legt die nadruk, de NPS verwijst in haar aankondiging naar de schilderijen van Bosch.
Voor dit programma heeft de NPS opnamen gemaakt onder meer in het Noordbrabants Museum. Het tv-programma is achteraf te bekijken via www.klokhuis.nl

Eindelijk Ondernemersplan JB-centrum prijsgegeven  29 januari 2004.
De weg naar de realisatie van een Jeroen Boschcentrum [Sint Jacobkerk] wordt in fasen afgelegd Het belangrijkste aspect is voorwaarden scheppend. Daartoe is vorige week een wetenschappelijke adviesraad benoemd. Organisatorisch zijn er naast die adviesraad twee stichtingsbesturen die van de stichting Jeroen Boschcentrum en de Beheersstichting Jacobkerk. Ook de laatste is voorwaardenscheppend. De beheersstichting leidt bijv, de overeenkomst in die tussen de tussen de nog aan te stellen exploitatiestichting en de beheersstichting [Jeroen Boschcentrum] gesloten gaat worden.
In de wetenschappelijke adviesraad hebben zitting genomen drs. Jan van Laarhoven directeur van het Noordbrabants Museum , Rolf Hage hoofd Stadsarchief, de auteur Jan van Oudheusden, lid Provinciaal Genootschap en bestuurslid van de stichting die Brabant Actueel en Brabant Literair uitgeeft, hoogleraar dr. Bijsterveld, rijksmonumentendeskundige en conservator Jos Koldeweij die een autoriteit is op gebied van [middeleeuwse] kunst in het algemeen en Jeroen Bosch ihb. en de socioloog/historicus Gerard Rooyakkers.

Jo Timmermans houdt zich bewust buiten ‘het gedoe in de pers’ en wil niet reageren op artikelen die er in ‘de krant’ verschenen of over dit onderwerp zijn en nog -zullen verschijnen. Bovendien werd de pers woensdagmiddag 28 januari 2004 buitengesloten van de inleiding door Timmermans als laatste onderdeel van het mini-symposium ‘Het Bossche Verleden’. Dat -door het stadsarchief georganiseerde- symposium werd gehouden in de zittingszaal van het voormalige Paleis van Justitie op de Spinhuiswal.
Het bestuur van de Stichting Jeroen Boschcentrum heeft de komende twee weken ingepland om- in delen [zodat bij bezwaarschriften het een het andere niet kan vertragen]- vergunning aan te vragen. De aanvraag begint voor de glazen lift en tegelijk voor de te bouwen toiletgroep. In de toren zijn naast een galerie ook vijf torenkamers ingedeeld voor de fotopanelen van de Boschschilderijen.

In een volgende fase volgt de aanvraag bouwvergunning. Het gaat om twee rijksmonumenten: de Hint en de kerk en een beschermd stadsgezicht [pastorie]. De kerkzaal wordt -buiten het koor [kerkelijk museum] – een multi-functionele aula. Aan weerszijden bij de ingang zijn infobalies van waaruit het publiek doorverwezen wordt. Timmermans spreekt de berichten in de pers tegen dat de Jacob ook als bezoekerscentrum gaat dienen. Het is een ontvangstplaats voor bezoekers aan kerk of andere stadsactiviteiten. Bijv. voor een rondgang door de kerk olv gidsen van de kring Vrienden en over de galerijen om de fresco’s beter te kunnen bezichtigen of voor een nader bezoek aan stad. De wandtapijten van Bosch krijgen een plaatsje tussen de bogen van de kerk.
Centraal staat een multi-mediapresentatie die een afgeleide of toevoeging kan zijn van de opzet van Ton Frenken, aldus Timmermans.Ook een expositiegelegenheid voor kunstenaars is in een van de ruimten voorzien. De sacristie is bestemd als educatief centrum. De vide in de bovenverdieping wordt ingericht als bibliotheek/leeszaal. Op de verdieping komen nog studie - en educatieve ruimten.

Als reactie op de commentaren van de bedevaartgangers [Sint Jacob]: de stichting heeft vier pelgrimagekamers [hotelfunctie] gepland en ook enkele kantoren/studiekamers gereserveerd voor de Stichting Santiago de Compostella. Voor het voorplein, dat Timmermans graag autovrij wil zien, is ook nog een moderne keramieken fontein bedacht.
Timmermans, die over de soms moeizame onderhandelingen met kerk en gemeente [ambtenaren!] sprak:’Succes wordt mede bepaald door instellingen die verwant zijn met Jeroen Bosch én activiteiten die op dit gebied al plaatsvinden.’ De niet onbemiddelde Jo Timmermans heeft de Jacob als de - in zijn ogen - enige geschikte locatie gekoppeld aan het verzoek om financiële medewerking, zo gaf hij aan het begin van zijn inleiding aan. Voor de financiële paragraaf verwijst Timmermans naar het raadsbesluit waarin een eenmalige subsidie van twee miljoen en een jaarlijkse exploitatiesubsidie van 125.000 euro is opgenomen. De voorwaarden liggen bepaald in een convenant. Timmermans verwacht dat sluiting van dat convenant met B&W binnen een paar maanden is afgerond.

Franse docu over Jeroen Bosch  3 november 2003.
Zondagavond 9 november 2003 toont de AVRO de Franse docu over Jeroen Bosch. Daarin staat het leven en werk van de Bossche schilder centraal. Carnaval , straatbeelden en de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap worden in de context met Bosch’ werkomgeving belicht.
De docu is een verkorte versie van ‘Les délices de l’ enfer ‘[De lusten van de hel] van de Frans/Schotse cineast Adrian Maben. Die maakte hij kort voor en rond de expo over Bosch in het Museum Boymans van Beuningen in het Jeroen Boschjaar 2001. Zondag 9 november 2003 22.55 uur Ned. 1/ Herhaling op 15 november 2003 12.02 uur.

Bouwschutting teruggekeerd [november 2003]

De bouwschutting rond het Noordertranscept van de Sint Jan was tijdelijk weggehaald maar keerde eind november 2003 terug nadat ruimte gemaakt was voor de bouwers/restaurateurs..  -foto © gerard monté, 7 december 2003.

--zie ook Detail voor de makers van dit schilderij

Beslissing over Jacobkerk uitgesteld   29 oktober 2003.

Links de koepel en rechts het koor van de St.Jacobkerk. Monumentendag 2002. Rechts: De Jacobkerk, gezien vanaf de toren van de St.Jan, krijgt een museale bestemming. foto's ©gerard monté , 14 september 2002 en 24 oktober 2003.

De commissie Cultuur ging dinsdagavond 28 oktober 2003 in het algemeen akkoord met de investering voor de Jacobkerk tot museum, maar de raadsleden beslissen pas als zij het plan kennen. Zoals bekend wordt de Jacobkerk een gebouw voor een Jeroen Bosch centrum, maar waar door het opgelegd behoud van de kerkelijke functie, ook de kunstschatten van het Bossche bisdom worden tentoongesteld.
Met name Groen Links vroeg zich af of er in deze tijd van bezuinigingen wel zo’ n grote investering gedaan moet worden. De andere partijen staan positief over de investeringen en discussieerden meer technisch over het plan nadat wethouder Roderick van de Mortel de gelopen procedure tot die plannen had toegelicht. Eigenaar Jo Timmermans gaat samen met de Jeroen Boschstichting een museum met documentatiecentrum opzetten en daarnaast kerkelijke kunst exposeren. In januari 2004 komen de concrete plannen naar buiten, aldus Van de Mortel.


Wat de toekomst van de kerk betreft: die blijft in al haar kunstuitingen in tact, aldus Timmermans. Daarnaast behoudt het gebouw zijn functie als kerk. Er worden jaarlijks nog enkele speciale erediensten gehouden en voor concerten is de akoestiek van de kerk uitermate geschikt.
Hoe het afloopt met een jaarlijkse exploitatie van 1,7 miljoen en de personele bezetting van het nieuwe Boschmuseum ligt nog open.
Wel zeker is de koppeling met het er tegenover gelegen Zwanenbroedershuis de oudste –oorspronkelijk – religieus- instituut, waarvan Jeroen Bosch lid is geweest.
Het Jacobplan doorkruist dan wel niet de opzet van een afdeling met werken uit de school van Bosch in het Noordbrabants Museum, maar als Boschcentrum verliest het daar zijn originele opzet.

Hoofdstuk toegespitst op mr.Ton Frenkens plannen mbt Jeroen Boschcentrum

A. 1. Jeroen Boschcentrum op Hinthamerstraat 96.
A.2. Opening Markt 61 [25 juli 2001].
A.3. Jeroen Bosch teruggekeerd
A.4.Lezing in Bibliotheek over Jeroen Bosch [8 september 2001]

B. 1. Algemeen: 'Bosch in Den Bosch'
2. Biografie van Jeroen Bosch
3. Notities
 [september 2000] [september 2000] [september 2000]
4.a. Naar een Jeroen Boschcentrum [mei 2000]
5. Links: Museum Boijmans-van Beuningen klik op museum
Stichting Bosse Nova http://www.jeroenboschjaar.nl
Beleg van Den Bosch [Theaterproductie Bis] : klik op Beleg
De beste informatie en de mooiste indrukken: Jeroen Bosch
Voor allerlei berichten over Jeroen Bosch

Johannes de Doper uit de collectie van 'Fundacion Lazaro-Galdiano' in Madrid, te zien op expositie in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam tot 11 november 2001.

Standbeeldje voor Ton Frenken 31 maart 2008. 
Het kan nog wel even duren maar er komt een standbeeldje ter herinnering aan mr. Ton Frenken [1930-2004]. Dat was de geestelijke vader achter de Jeroen Boschtentoonstelling van 1967 en de initiator van een [eerste] Jeroen Boschcentrum. Dat initiatief haalde het niet vanwege persoonlijke intriges en doordat de basis te klein was. Het huidige Centrum is educatiever en breder van opzet. Het - 2e - initiatief kon slagen, mede dankzij de aankoop van de Jacobkerk door de meer tactische en geduldige Jo Timmermans, de voorzitter van de ‘nieuwe’ Stichting Jeronymus Bosch Art Center. De kosten van het monumentje komen voort uit de liquidatie van die eerste Jeroen Boschstichting, waarvan de toenmalige secretaris en in Vught woonachtige Jan Dosker, oud-burgemeester van Dongen, de afwikkeling verzorgt.

mr.Ton Frenken [1930-2004] in zijn atelier in de Taalstraat  juni 2000.

.

Frenken, die ruim drie jaar geleden overleed, studeerde in de jaren 50 kunstgeschiedenis in achtereenvolgens Nijmegen [ook rechten], Eindhoven en Maastricht. In de jaren 60/70 was hij kunstrecensent bij het Brabants Dagblad en docent aan de Pedagogische Akademie in Eindhoven. Later werd hij directeur van de Culturele Raad. De steeds van vitaliteit getuigende Frenken was kunstzinnig, veelzijdig en daardoor eigenwijs en soms eigenzinnig.
Voor burgemeester Rombouts zou dit monumentje een welkom detail zijn in de aanloop naar een Jeroen Boschherdenkingsjaar in 2016. Maar ambtelijke molens malen traag. Ook hier weer zijn het procedures [welstandscommissie en bouwvergunningen] die de zaak niet bespoedigen. De voorkeur voor een locatie gaat uit naar de voormalige Jacobkerk [nu BAM] in de Bethaniëstraat, waar in 1967 de wereldberoemde Jeroen Boschtentoonstelling werd gehouden.

In memoriam Ton Frenken    4 december 2004. 
Woensdagmiddag 1 december 2004 is op 74-jarige leeftijd Ton Frenken in Vught overleden. Frenken is de man achter de Jeroen Boschtentoonstelling van 1967 in het oude Noordbrabants Museum in de Bethaniestraat. Deze expositie, die ruim 300.000 bezoekers trok, heeft ie samen met zijn broer Jacques en Alfred Olderaan, die het uitvoerend werk deed, opgezet.

mr. Ton Frenken.*1930 + 1 december 2004. Frenken genoot na zijn gymnasium een kunstopleiding in Eindhoven en in Maastricht. Hij studeerde kunstgeschiedenis en rechten aan de Universiteit van Nijmegen. Frenken was enige jaren verbonden aan het Brabants Dagblad als kunstrecensent. In Engeland heet het dat Frenken een Vlaamse kunstenaar is, geboren in 1930. foto © gerard monté, 7 september 2001.

De in Vught geboren Frenken studeerde na een gymnasium alfa [r.k. lycea] rechten in Nijmegen. Op het gebied van de beeldende kunst volgde hij een avondstudie in Eindhoven. Door zijn latere recensentschap bij het Brabants Dagblad kreeg hij een benoeming als docent aan de Kunstakademie. Voor die periode was Frenken directeur van de Culturele Raad, maar door eensluidende ambities boterde het niet tussen hem en de andere kandidaat voor het directeurschap van het Noordbrabants Museum, Margriet van Boven. Daardoor werd het er voor het Museum onder leiding van Van Boven niet gemakkelijker op .…. .
Recent kwam Frenken in de publiciteit om zijn initiatief voor een Jeroen Bosch documentatiecentrum, dat - na een intrige - werd ingehaald door de Stichting Jeroen Boschcentrum van Jo Timmermans. Frenken moest zich, na een publiciteitsincident, terugtrekken als bestuurslid van zijn eigen stichting.  
Op kunstgebied stond Frenken bekend om zijn mathematische abstractie, waarin de gedempte kleuren overheerste. Maar .. ‘wat je zag, dat was het,’ aldus zijn broer Jacques. Hij had er in ieder geval succes mee bij galerieen en bij
particulieren. Laatst verkocht hij nog - via Borzo - een object aan het koninklijk huis!  
Frenken raakte na een herseninfarct op 12 augustus 2004 in de versukkeling. Zijn lichaam kon het niet meer opbrengen.
De begrafenis vindt plaats op dinsdag 7 december 2004-13.30 uur in Molenwijk in Boxtel. Aansluitend is de begrafenis op het kerkhof van de Edith Steinerparochie in Vught.

Iedereen is boos/Frenken wacht af  28 oktober 2003.   
Mr. Ton Frenken, die -na zijn waarschuwing via de pers aan de politiek- door het dagelijks bestuur uit de Stichting Jeroen Boschcentrum was gezet, wacht af. Frenken zegt dat hij op advies van CDA-lijsttrekker Jan van Heijningen de politiek waarschuwde, dat ‘..er geld doorgesluisd zou worden.’ 
’In die opzet ben ik –net op tijd – geslaagd. Vanavond zal de commissie Cultuur over de subsidie aan een Jeroen Boschcentrum een afwachtende houding aannemen.’ 
En dat ie uit zijn eigen stichting is gezet? ‘Men is boos, iedereen is boos,’ zegt de excentrieke kunstenaar. Dat hij excentriek is, om die kwalificatie moet hij lachen. ‘Ik ben momenteel een succesvol kunstenaar. Daarop ligt de nadruk. En dat Bosch gedoe? Tja ik ben er zelf mee begonnen. Het is mijn eigen schuld,’ zegt Frenken die in 1967 een erg geslaagde Jeroen Bosch expositie opzette.
Maar dat hij buiten is gezet..?: ’Er zijn vaker dreigementen geweest. Voorzitter Wim Dik, die alert reageerde op mijn nieuws, is wel meer boos op me geweest, maar we zijn goede vrienden. Laat ik het zo zeggen: zij zijn goed in het onderhandelen en in de politiek. Maar ik ben toch de ‘Jeroen Bosch-kenner’ die ze nodig hebben…. .. Het komt wel goed,’ aldus Frenken in een telefonische reactie. ’Er mag wel even luwte komen, want dat trage bestuur hangt me de keel uit.’

Totaal beeld van het interieur met de maquette op de voorgrond. foto' s © gerard monté, 24 oktober 2003.

Steekspel over toekomstig Jeroen Boschmuseum - [Nieuwsbrief Bastion Oranje, 26 oktober 2003] 
Dinsdag 28 oktober 2003 behandelt de commissie Culturele Zaken onder meer de subsidie tbv een op te zetten Jeroen Boschcentrum. In de bezuinigingsronde is dat geld – 1.000.000 euro[voor zowel 2004 als voor 2005] plus , een jaarlijkse exploitatiesom van 125.000 euro, expliciet niet onder de bezuinigingsgolf ten onder gegaan. Dat Jeroen Boschcentrum krijgt de voormalige Jacobkerk als nieuwe locatie voor een museum annex documentatiecentrum en visueel centrum, tenminste daar ging de stichting van uit.
Ton Frenken die als directeur van de stichting Jeroen Boschcentrum de kar heeft getrokken richt zich tot de pers omdat hij bang is dat wethouder Van de Mortel evenals de betrokken raadsleden niet doordrongen zijn van het feit dat de kerk vooral een kerkelijk-museale functie gaat krijgen. Voor de historie rond Jeroen Bosch is maar een bijrol in bijgebouwen weggelegd, aldus Frenken, die recent de tegenstellingen tussen hem en de opzet van Timmermans zijn duidelijk geworden. In een gesprek met de Stichting Jeroen Boschcentrum stelde Timmermans dat voor de St.Janskerk primair een functie is weggelegd in de museale presentatie van 19e en 20ste eeuwse katholicisme. ‘Dat is voor het eerst dat Timmermans met zijn plannen zo concreet naar buiten komt,’ aldus een gepikeerde Frenken.
In het Jacobmuseum zijn naast een klein bezoekerscentrum, presentaties van de parochiële paramenten, het vaatwerk, beelden van de neo-klassieke beeldhouwer Van der Geld voorzien. Naast een Bosch-audioruimte en de tapijten van Dick Heesen, waarop de populaire fragmenten uit het werk van Bosch staan afgebeeld én de fotokopieën van Boschschilderijen gemaakt door Dirck uit Gent.

Volgens Frenken heeft de nieuwe eigenaar Jo Timmermans onder voorwaarden die kerk van het bisdom kunnen kopen. Bij die koop behoren de voorwaarden die het bisdom Timmermans oplegde: Geen aantasting van het kerkgebouw voor de eredienst en een mogelijke terugkeer als parochiekerk.  Omdat hij bang is dat de gemeente bij de neus wordt genomen, waarschuwt hij de politiek dat zijn stichting Jeroen Boschcentrum met Timmermans plannen gepasseerd wordt.
Enfant terrible Frenken/ 'Een ketter', volgens Pater Gerlach*

In januari 2004 spuugde Frenken zijn gal over de plannen van Jo Timmermans. Aanvankelijk zette Frenken Timmermans ook nog in een kwaad daglicht: 'een wolf in schaapskleren'. Over het 'Bossche gedoe' zei Frenken: 'De gemeenteraad ziet graag iemand met geld komen. Timmermans wordt hier als mecenas verwelkomd. In dit geval is de bron overigens heel fair en eerlijk,' aldus Frenken in dat gesprek van 16 januari 2004. 
Frenken verder: 'Timmermans heeft dan wel een boekje geschreven, maar daar staat in dat ie het 19e en 20ste eeuws katholicisme toont en daarnaast zijdelings Jeroen Bosch... Timmermans bestemt geld voor het behoud van de kerk ipv voor cultuur.' Maar tegen de ene partij [politiek] zegt ie het een [JB promotie] en tegen de andere partij [het bisdom] het tegendeel [promotie kerk/katholicisme].

Jo Timmermans mag niets met mijn plannen doen. Laat hem maar aanklungelen. De rechten van die plannen liggen bij de Stichting Jeroen Boschcentrum,' aldus Frenken in een tirade waarin hij voorspelt dat 'de stad een risee zal worden'.

Frenken gewipt na berichtgeving over lobby Boschstichting   26 oktober 2003. 
Enkele uren na de voorgenomen publicatie van het voorgaande bericht over de lobby door de voorzitter mr. Ton Frenken voor ’zijn’ Jeroen Bosch stichting ontving de Nieuwsbrief Bastion Oranje van het dagelijks bestuur van de stichting Jeroen Boschcentrum via internet het bericht, dat ‘de samenwerking met Frenken was beëindigd’. Aanleiding was ‘…de door haar directeur gezochte publiciteit’.
’Het bestuur zal zich beraden over de toekomst van de stichting Jheronimus Bosch Centrum’, aldus het specifieke persbericht die W. Dik als afzender vermeldt.
Jo Timmermans aan wie – naast Frenken – vanmiddag 26 oktober 2003 het bericht van Frenkens’ lobby ook ter verifiëring was voorgelegd, heeft tot nu toe niet gereageerd.  
*Frenken miskend als Jeroen Boschkenner . /-september 2004
Pas eind september 2004 [bij de digitalisering van opnamen van pater Gerlach], kwam ons ter ore hoe over Frenken wordt gedacht wanneer hij beschouwd wordt als een 'Jeroen Bosch deskundige'. 'Een vrijmetselaar avant la lettere en een ketter wat betreft de analyses van Jeroen Bosch,' aldus wijlen pater Gerlach.

Expo over Jeroen Bosch en Breughel  15 juli 2003.

Het affiche van de expo in Les Baux in de Provence. In Frankrijk in de Provence ligt het plaatsje Les Baux. In de grotten van dit Franse stadje vindt tot 4 januari 2004 een expositie plaats van muziek en beelden uit de tijd van Jeroen Bosch en Pieter Breughel.

Voor meer informatie in Frans of Engels bezoek http://www.cathedrale-images.com

Jeroen Bosch in Noordbrabants Museum    12 april 2003.
Het Noordbrabants Museum opende zaterdag 12 april 2003 in de linkervleugel van het voormalige gouvernement enkele aan Jeroen Bosch en zijn tijdgenoten/navolgers gewijde zalen.

Schilderijen van navolgers van Bosch.	De beroemde Lakenmarkt met St.Fransicus.   foto's © gerard monté, 13 april 2003.

Jeroen Bosch centrum nog ver weg   9 april 2003.  
Ton Frenken verwacht dat een Jeroen Boschcentrum spoedig eerder in Praag dan in dat kleine provinciestadje Den Bosch open gaat. Ondanks alle positieve berichten over een Bosch’ centrum in de Jacobkerk.Frenken die feitelijk de ‘Bosch collectie’ beheert en initiatiefnemer is van een Bosch-documentatie- centrum is nogal sceptisch ten aanzien van Timmermans’ initiatief. De kerk behoudt een - kerkelijke- museale functie. Dan kan ooit weer dat gebouw door het bisdom worden teruggeëist als …. het geloof weer opbloeit, wat Frenken overigens niet, maar de bisschop wel verwacht. In die situatie ‘als vehikel van Timmermans’, zoals Frenken nuanceert, wil de stichting Jeroen Boschcentrum niet verkeren.
Van andere kanten is ook al kritiek geuit op de rol die Timmermans speelt doordat hij behalve onroerend goedeigenaar [kerk, prentenkabinet], functies bekleedt binnen de heemkundekringen De Boschboom en De Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch, waarvan hij in mei tot voorzitter wordt benoemd.

Frenken zegt dat er eerst stevig gepraat moet worden voor aleer er een Boschcentrum kan worden geopend.
Door de wethouder van cultuur- Roderick van de Mortel- weet Frenken zich gesteund Frenken: Het ziet er naar uit dat het een bestuurder is die doet wat ie belooft..’
Van de Mortel toonde zich eerder enthousiast over ‘de mecenas Timmermans’.

Jeroen Boschzalen geopend maart 2003
Zaterdag 12 april 2003 opent het Noordbrabants Museum enkele zalen in het paleisgedeelte die geheel in het teken staan van Jeroen Bosch Den Bosch mist dan wel een echt Jeroen Boschwerk, maar er zijn schilderijen uit de school van Bosch. Ook voorwerpen die geassocieerd kunnen worden met de Bossche Jheronymus van Aken, wiens voorouders uit Aken afkomstig zijn, zijn daar tentoongesteld. 
De opzet is ook bedoeld een indruk te geven van het culturele klimaat uit de wereld van Bosch rond 1500.

Definitieve verkoop Jacobkerk 20  februari 2003
 

De koepel en koor met altaar van de St.Jacobkerk De op de liturgie betrokken delen blijven afgeschermd van de museumfunctie. Overigens in kerkelijk opzicht krijgen de valtaren wel een museale inrichting.	foto's © gerard monté, monumentendag 14 september 2002.

De in december 2002 aangekondigde verkoop van de St.Jacob door het kerkbestuur Parochie Binnenstad aan Jo Timmermans is definitief. De Parochie Binnenstad heeft zich bij deze transactie laten adviseren door de Rijksdienst voor Monumentenzorg en de kunsthistorici drs.J.van Binnebeke en prof. dr. Eloy Koldeweij.
De kerk blijft behouden als monument, een van de voorwaarden van de Rijksmonumentendienst. Bovendien blijft het interieur ook als ritueel kerkelijk centrum herkenbaar, maar niet voor de eredienst. Bijzondere kerkelijke tekenen die van sacramentele waarden zijn, worden aan het bisdom worden overgedragen, zoals kruisen, vaatwerk, godslamp en andere met de liturgie verbonden voorwerpen.

Voor elk van de drie altaren komt -ter afscheiding van de wereldlijke bestemming - een glazen wand. In de ruimten daarachter is plaats voor een expo van de kunstinventaris van de kerk. Die kunstvoorwerpen en afbeeldingen [fresco’s] , kruisweg en de beelden van Hendrik van der Geld blijven in het bezit van het kerkbestuur, zo staat in de verkoopakte te lezen.
Het bijna honderdjarige gebouw gaat voort als concertzaal, centrum voor lezingen en als Jeroen Boschcentrum met een museale functie voor de kerk en een archief/documentatiecentrum voor de kantoren daaromheen.
Het is nog de vraag of de Stichting Jeroen Boschcentrum het gebouw eind dit jaar al kan openen. 

Boschcentrum naderbij   21 december 2002.
Jo Timmermnans, initiator van het Prentenkabinet en geldschieter van andere culturele activiteiten [Kring Vrienden] in de stad koopt de St.Jacobkerk. Met de voorspelling dat eind 2003 een Jeroen Boschcentrum werkelijkheid is, sloot Timmermans de opening [8 december 2002] af van de maquetteexpo van Lambert van de Leemput. Die zekerheid is vandaag het nieuws op der stadspagina van het Brabants Dagblad. Ook schijnt het bestuur van de Stichting Jeroen Boschcentrum akkoord te gaan met de vestiging van een documentatiecentrum, met digitale toelichtingen op de werken van Bosch en de foto’s van de Gentse fotograaf.  
De kerk blijft in al haar kunstuitingen in tact, aldus Timmermans.

Hoe het afloopt met een jaarlijkse exploitatie van 1,7 miljoen en de personele bezetting van het nieuwe Boschmuseum ligt nog open.
Wel zeker is de koppeling met het er tegenover gelegen Zwanenbroedershuis de oudste –oorspronkelijk – religieus- instituut, waarvan Jeroen Bosch lid is geweest.  

Het Jacobplan doorkruist dan wel niet de opzet van een afdeling met werken uit de school van Bosch in het Noordbrabants Museum, maar als Boschcentrum verliest het daar zijn originele opzet.

Ontknoping Jeroen Boschcentrum [2] 6 augustus 2002.   
In oktober 2002 beslist de gemeenteraad over de definitieve opzet van een Jeroen Boschcentrum.Daartoe vormt het beleidsplan van het nieuwe hoofd Cultuur Peter Lammerts het uitgangspunt. De redelijke nieuwe functionaris [*1955 Groningen] voerde met alle betrokken partijen voorgesprekken. Onder meer met de voorzitter van de Stichting Jeroen Boschcentrum Wim Dik. De voormalige directeur-generaal van de PTT Dik stelt zich realistischer op dan de geestelijke vader van het Boschcentrum Ton Frenken.  
De partijen moeten op 26 augustus 2002 overeenstemming zien te bereiken over de locatie, opzet en de invulling. Tenslotte zal de gemeenteraad zich over de financiën moeten uitspreken.
Voor Peter Lammerts is oktober 2002 de cruciale einddatum voor de ontknoping van het Boschcentrum, zoals de Nieuwsbrief dat op 26 juli 2002 aankondigde. ‘ Wie zich niet met dat democratisch besluit confirmeert valt af,’ aldus Lammerts. 

Ontknoping Jeroen Boschcentrum[1]   27 juli 2002.  
Maandag 26 augustus komen alle commissies/instanties -die maar enigszins bij Jeroen Bosch betrokken zijn- bijeen om over de locatie c.q. invulling van een mogelijke presentatie over deze beroemde Bosschenaar te vergaderen. De bijeenkomst is niet voor niets in TheateraandeParade omdat directeur Tom Odems een uitgesproken visies heeft over- al of niet museale- publiekspresentaties.  

Naast de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap die op het vinkentouw zit over het vrijgekomen buurpand Hinthamerstraat 96, neemt ook de Parochie Binnenstad deel ivm de leegstaande Jacobkerk die brede mogelijkheden biedt, de stichting Bouwloods St.Jan, die zelf een opvallender museale presentatie bestudeert, de gemeente mede als subsidiënt, de Stichting Jeroen Boschcentrum, die hoge ambities koestert over een documentatiearchief in combinatie met een digitale presentatie en een museum en het Noordbrabants Museum die graag op locatie Jeroen Bosch in beeld wil brengen.  

Voor een locatie nabij de St.Jan [bouwloods] en de Zwanenbroeders valt veel te zeggen. De St.Jacob, vergt wel een eigen- nieuw op te zetten- exploitatie Ook de Waterstraat is een optie omdat de gebouwen ter beschikking staan van het Noordbrabants Museum, dat zonder meer de faciliteiten biedt. Een eigen pand [bijv.Hof van Zevenbergen] lijkt vooralsnog te kostbaar, niet zozeer vanwege de aankoop, meer door de aparte exploitatie en de excentrische ligging.

Het zou niet eens zo gek zijn als het Paleiskwartier, waar een uitgaanscentrum [met bioscoop, congreszaal en hotel] uit de bus komt. Dan zou Dirk Lips van Libéma in beeld kunnen komen.

Nieuw uitgangspunt College B&W  22 mei 2002.
Het College van B&W heeft een nieuw onderzoek gelast naar de mogelijke vestiging van een Jeroen Boschcentrum. Daarmee wijkt ze af van een eerder ingeslagen weg die uitging van een documentatiecentrum op te zetten door de Stichting Jeroen Boschcentrum met onder meer Wim Dik en mr.Ton Frenken als bestuursleden en Jan van Laarhoven- directeur van het NbMuseum, als adviseur.
Het stadsbestuur is geschrokken van de hoge kosten die -niet alleen de vestiging, maar vooral de exploitarie van zo' n centrum met zich meebrengt.
Bovendien bleek uit de opmerkingen van Frenken duidelijk dat de Stichting JB-centrum geen aansluiting zoekt bij andere culturele instellingen. drs.Jan van Laarhoven trok zich daarop terug als adviseur van die stichting.
Een nieuwe werkgroep met daarin het NbMuseum, De Zwanenbroeders, het Stadsarchief en de Stiching Bossa Nova is samengesteld om, gaat dat onderzoek naar de haalbaarheid van een centrum. 
Open staat waar/waarin dat gehuisvest zal worden. De mogelijkheden zijn: een als Jeroen Boschrelict bekend staand pand, of een nieuwe locatie of aansluiting zoeken bij een bestaand instituut [NbM of Zwanenbroeders].
Gedesillusioneerde Frenken verlaat Brabant  -[Nieuwsbrief Bastion Oranje, 20 december 2001]

Mr. Ton Frenken, de motor achter een Jeroen Boschcentrum, heeft in october 2001 gedesillusioneerd Den Bosch verlaten. Moe geworden van ‘het buitengewone besluitenloze College van B&W’ met wie [en met de ambtenaren en het Management Team] hij dit jaar enkele gesprekken heeft gevoerd, verkastte Frenken naar een koetshuis van een rijke mecenas op het Pieterskerkhof in Utrecht.  
‘Kijk ik heb niet stil gezeten’, zegt Frenken, maar Jeroen Bosch heeft wel twee jaar van mijn artistiek leven in beslag genomen... 
In Utrecht kan ik afstand nemen van al dat gedoe. Dat is een beetje meer wereldstad, sympathieker dan Amsterdam. Daar lees ik geen Bossche krant, ik bemoei me er niet met de politiek. Het is er heerlijk rustig en het heeft toch de sfeer van een grote oude stad,’ zegt Frenken die nog heimwee heeft naar Parijs. 
Maar zegt hij tot slot: 'Ik blijf Bosschenaar!'

Open brief Frenken [in ' t kort ]  23 september 2002. 
Ton Frenken de geestelijke vader achter de idee voor een Jeroen Boschcentrum zegt in een open brief dat door de Kruithuisprocedure een Jeroen Boschcentrum in de weg lag. Ook lijkt in zijn teneur de van Den Bosch naar Vught verhuisd, maar nu in Utrecht wonende te kunstenaar, niet meer tegen de idee van directeur Van Laarhoven [NbMuseum] om Bosch-werk te integreren in het Noordbrabants Museum en er audio-visueel en digitaal aandacht aan te schenken. 
Maar liever ziet hij een samenwerking met de St.Jan en de middel eeuwse Zwanenbroeders, een instituut dat cultureel/historisch nog belangrijker is dan NoordBrabants Museum en Kruithuis bij elkaar […]. 

Over de keramiekcollectie van het Kruithuis zegt Frenken letterlijk, dat ‘ ..die weinig uniek is en de stad cultureel niet kan profileren.’ Frenken voorspelt het heengaan van de keramiek-afdeling van de Akademie en van het Europees Keramisch Werkcentrum.  
Frenken refereert naar de plannen die architect Marius van de Wildenberg voor dit gezamenlijk instituut aan de Hinthamerstraat [mét tuin] heeft ontworpen.

De brief : Het Jheronimus Bosch-Centrum en ’s Hertogenbosch.   
1. De commotie rond het afblazen van de Kruithuis-nieuwbouw toont aan dat de kunstpolitiek van Den Bosch in de afgelopen jaren sterk op de Kruithuis-affaire was geconcentreerd. Andere culturele plannen, zoals het Jheronimus Bosch-centrum,werden daardoor gemarginaliseerd. Ik heb in dit verband vaker betoogd dat een beslissing over een Jheronimus Bosch-Centrum niet te verwachten zou zijn, zolang die Kruirhuis-affaire het cultureel toneel domineerde. Er is nu zoiets als een vacuum;hoe gaan we daar als Stichting Jheronimus Bosch-Centrum mee om. 
2. Van Laarhoven pleit voor samengaan Noordbrabants Museum & Kruithuis. Dat gaat zeker nader worden onderzocht.(Eerdere rapporten heten verouderd). Ook pleitte Van Laarhoven voor integratie van de Jheronimus Bosch-aandacht in zijn museum: hij zal bruiklenen van Jeroen Bosch-navolgers en een audio-visuele presentatie blijven nastreven, en terecht en gelukkig;( dan is er wat onze doelstelling betreft al iets bereikt: meer permanente aandacht voor Jeroen Bosch in zijn stad). Het blijft de vraag hoeveel ruimte Provinciale Staten hem bieden voor deze ambities, die van stedelijk Bossche aard zijn.(Gedeputeerde Augusteijn blijft koeltjes). 
3.. De Kruithuis-collectie keramiek is weinig uniek (Leeuwarden, Amersfoort en Delft hebben grotere museale collecties) en die collectie kan de stad cultureel niet profileren De Jeroen Bosch navolgers zijn Antwerpenaren en aldaar(Mayer van de Berg, Kon.Museum) maar ook te Brussel, Leuven en elders aanwezig:het waren immers populaire panelen voor huiselijk gebruik in de jaren na de dood van Bosch gemaakt door middelmatige schilders. Den Bosch keramiek-stad is een gepasseerd station 
 4. Het Jheronimus Bosch -Centrum plan voorziet in de behoefte van een typisch Bossche stedelijke culturele identificatie: het profileren van Jheronimus Bosch als een bossche, maar zijn stad en Brabant overstijgende kunstenaar, die begrepen kan worden in de culturele omstandigheden van zijn tijd en zijn plaats, en dus in het laat-middeleeuwse ’s Hertogenbosch en Brabant.Dat kan alleen in samengaan met de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap met zijn collectie, die cultuurhistorisch belangrijker is dan die van het Noordbrabants Museum en het Kruithuis bij elkaar, en met het nationale monument Sint Jan.Jawel, ook in samenwerking met het Noordbrabants Museum, dus toch een vierluik,zoals in een eerdere notitie(in 2000) door mij gesteld.
5. Over de prachtige ruimtelijke invulling die architekt Marius van de Wildenberg hiervoor heeft geschetst, met een samengaan van Zwanenbroeders en Bosch-Centrum aan de Hinthamerstraat, met een middeleeuwse tuin, toegankelijk ook vanaf de Binnendieze, zou ik in deze krant graag uitvoeriger bericht willen zien. Hopelijk is hiervoor inmiddels meer aandacht, zowel bij bestuurders, cultuurliefhebbers, monumentenzorgers en bij hen, die ‘s Hertogenbosch een goed hart toedragen.
Utrecht. September 2002.

                                                                                                 Ton Frenken.
------------------------------------------------------ 
exposities 
Van Frenken lopen exposities bij de wereldberoemde Artgalerie Berkely in London, bij Galerie Stracke in Keulen en vanaf woensdag 19 december een expositie ‘Minimal art’ bij Nankie de Vreeze in Amsterdam, merendeels abstract werk. 
De expo in Keulen is getiteld ‘Weiss’.  
Websites  links: Keulse galerie: www.stracke-koeln.de De beroemde Berkely Artgalery in London: www.bsgart.com en Galerie De Vreeze in Amsterdam is te vinden in de Lange Leidschedwarsstraat in Amsterdam. 
Keert u ooit naar Den Bosch terug om bijvoorbeeld op het kerkhof Groenendaal begraven te worden..? Daarop reageert hij: Nou ’t liéfst zou ik naast Saenredam in Utrecht begraven willen worden..’
Tot slot: ‘…Ach het is allemaal scherts en daar zit soms ook wat ernst in…’

Authenticiteit ontkend
Het schilderij 'Jacobus en Hermogenus' blijkt geen Bosch' te zijn. Van dat schilderij werd door conservator Paul Huys Jansen beweerd dat het geschilderd was door Bosch. Het paneel- afkomstig uit Valenciennes- was voorjaar 2001 in het Noordbrabants Museum te zien. Het hangt najaar 2001 in Museum Boymans van Beuningen. De veronderstelling van Huys was nogal gewaagd in het licht van de meningen van andere deskundigen die het tegendeel beweerden.
De conclusie volgt na dendrologisch onderzoek waaruit blijkt dat de houtsoort van het paneel van latere datum is dan het tijdperk waarin de schilder heeft geleefd, ongeveer 1526.

Jeroen Bosch-arrangement  18 september 2001.
 De Stichting Bosse Nova reist op 28 en op 29 september met een bus naar Rotterdam voor een bezoek aan de Jeroen Boschexpo. Na de aankomst wordt voor de inleiding en bezichtiging in het museum Boymans van Beuningen aldaar koffie/thee met friandises aangeboden. Kosten ƒ 72,50. Vertrek beide dagen om 17.00 uur bij het St. Janslyceum, terugreis om 22.00 uur.
Info via VVV 0900-1122334, reservering via Bosse Nova Antwoordnummer 10072 5200VB Den Bosch.

Frenken geëerd in Museum Boijmans van Beuningen  -30 augustus 2001
Donderdag 30 augustus 2001 vond in het Rotterdamse Museum Boijmans van Beuningen de perspresentatie plaats van de expositie met achttien werken toegeschreven aan Jeroen Bosch. Vandaag vrijdag 31 augustus opent koningin Beatrix de expositie.
mr. Ton Frenken was een van de ere-gasten bij de perspresentatie.Van hem hangen er twee werken geïnspireerd op zijn wereld beroemde stadgenoot.
De Bossche Jeroen Boschtentoonstelling in 1967 trok bijna 300.000 bezoekers.

In Museum Boijmans van Beuningen hangt een plaquette met een eerbetoon aan de initiatiefnemer van de Jeroen Boschexpo in het Noordbrabants Museum in 1967.	mr.Ton Frenken bij een van de twee werken die van hem in Rotterdam hangen. foto's © gerard monté, 29 augustus 2001.

Boschcentrum ter discussie 23 september 2001.  
Of het Jeroen Boschcentrum naar Hinthamerstraat 96 [Desiree Camp] komt [Nieuwsbrief dd. 26 juli 2001] is nog maar de vraag. Het bureau LA-group, dat onderzoek deed naar potentiële locaties, betwijfelt of een digitale presentatie van de schilderijen van Jeroen Bosch wel voldoende bezoekers trekt. Dat is een cruciale opmerking in het licht van een jaarlijks exploitatie tekort van 1,7 miljoen. Bovendien blijkt de gemeente niet bereid dat centrum blijvend te subsidiëren.
De keuze van de stichting was expliciet op het belendende pand van het Zwanenbroedershuis gericht. Jeroen Bosch had een grote betrokkenheid bij de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap.
De kans wordt daarom steeds groter dat het Jeroen Boschcentrum aanhaakt aan het Noordbrabants Museum dat aan de vooravond staat van een grootscheepse verbouwing. Maar de stichting met mr.Ton Frenken als voorzitter, wenst een eigen pand….en ziet meer in aansluiting bij de Zwanenbroeders die een eeuwen oude reputatie hebben.

A.1. Jeroen Bosch naar Hinthamerstraat 96
De kansen worden steeds groter dat de Sticting Jeroen Boschcentrum buurman wordt van de Zwanenbroeders in de Hinthamerstraat. Op nummer 94 is het eeuwen oude- oorspronkelijk religieuse- genootschap van de Zwanenbroeders gevestigd.

Desirée Camp op Hinthamerstraat 96 komt in aanmerking voor een Jeroen Boschdocumentatiecentrum. foto © gerard monté,27 juli 2001.

Audiozaak Desiré Camp [nummer96] heeft het pand aangeboden aan de Ilustre Lieve Vrouwe Broederschap, zoals de naam officieel luidt. De broederschap is in nauw overleg met de geestelijke vader van de Stichting Jeroen Bosch: mr. Ton Frenken. Die heeft op zijn beurt aan B&W het meest recente –derde- rapport waarin de uitvoerige opzet en financiële verantwoording van een Jeroen Boschcentrum staat beschreven, aangeboden. In verband met vakantie volgt de officiële aanbieding pas eind augustus/ begin september 2001.
Hinthamerstraat 96 is -evenals nummer 94 -een beeldbepalend pand. Alleen met steun van de gemeente, die al heeft ingestemd met de opzet van een JB-centrum en financiële steun van het bedrijfsleven, is de opzet haalbaar…
Zwanenbroeder en de Stichting Jeroen Bosch verwachten in 2003 het Jeroen Bosch documentatiecentrum aldaar te kunnen openen.  

A.2. Opening Markt 61
Vanmiddag is door wethouder Cees van Katwijk in het pand Markt 61 [Invito] de Jeroen Boschkelder geopend.

Boven rechts: Markt 61 en links de kelderingang van het voormalige woonhuis/aterlier van Jeroen Bosch.  Het pand Markt 61 was het woonhuis van Jeroen Bosch in de tijd dat hij er met zijn vrouw Aleid van Meervenne woonde. Het pand heeft als historische naam 'In den Salvator'. Het pand Markt 29 -nu 'De Kleine Winst' -was het woonhuis van Aleid. Dat pand heet Sint Thoenis. Rechts: Het projectteam van het Jeroen Boschjaar met voorzitter Wim Claessen, Ruth Giebels [marketing en communicatie]. Ankie Til [coördinatie JB-jaar], Lian Duyf [gemeente] Marian van Steen [schrijfster], Sebastiaan Beks, poseren voor de fotograaf bij gelegenheid van de officiële opening van Markt 61. foto's © gerard monté, 11 mei en 25 juli 2001.

Boven: Ruth Giebels - pr en communicatie- bij de kelderingang. De toegang van het pand werd aangepast aan de publieksfunctie. Ruth Giebels drukt even op de bel en laat de stem van Jeroen Bosch horen. Rechts boven: Even verderop- bij de doorgang- zit de bel die de stem van Jeroen Bosch laat horen als deelnemers aan de wandeling op de knop drukken. Rechts: Een jongste deelnemer toont het boekje van de route 'Loop naar de hel met je trechter'. foto © gerard monté, 25 juli 2001.

Links boven: de geïmproviseerde openingstoespraak door wethouder Kees van Katwijk. Van Katwijk [Cultuur] memoreert -als goede pr-official- de sponsors van het Jeroen Bosch jaar . Links: Toespraak door wandelroute schrijfster Marian van Steen. Zij is tevens de de bedenkster en schrijfster van de audioguide. Eric Alink heeft de tekst bewerkt. Na een ogenblikje wachten om daarna te demonstreren hoe de guide werkt. -Boven: Een overzicht van de hoofdruimte. foto © gerard monté, 25 juli 2001.

MCM Den Bosch heeft voor de audio zorg gedragen.

Kelders woonhuis Jeroen Bosch open 25 juli 2001
Woensdagmiddag 25 juli opende wethouder Kees van Katwijk de kelders van het voormalige woonhuis van Jeroen Bosch op Markt 61. In de kelder is/wordt in samenwerking met de afdeling Bouwhistorie Archeologie en Monumenten [BAM] een publiekspresentatie opgesteld over het bouwhistorisch onderzoek van het pand en de omgeving van de Markt. Bovendien zijn, c.q. worden geprojecteerd enkele fotoreplica’s van schilderijen van Jeroen Bosch te zien.  
Markt 61 in gebruik door Invito schoenen, is opgenomen in twee wandelroutes, te weten de Boschwandeling en de kinderzoektocht: ‘Loop naar de hel met je trechter’.“

Een ander saillant detail is dat mgr. drs. Jan Bluyssen, de voormalige bisschop van ’s-Hertogenbosch, heeft gefigureerd voor Jeroen Bosch. Wanneer passanten van Markt 61 tijdens hun tocht bij de keldertoegang op de bel drukken komt de stem van de schilder- werkend in zijn atelier - ten gehore.  
Dat ‘belletje’ werd even gedemonstreerd door een toevallige jeugdige deelnemer aan de route die in het officiële programma werd ingelast.  
Marian van Steen, die zich liet inspireren door het werk van Jeroen Bosch, is de schrijfster van de kindertocht. Eric Alink die van de VVV-wandeling met audio guide. De stemmen zijn van Edgar Danz [Jeroen Bosch] en Rob van Gestel [schooier].  
Jeugdwandeling. De wandeling geeft een beeld van het middeleeuwse leven in de stad rijk naast arm, romantiek naast de zakelijke werkelijkheid.

emotioneel  
De wandeling voor kinderen werd speciaal opgedragen aan Tim die recent is overleden en aan alle kinderen die de route nog gaan lopen, zo vertelde Marian van der Steen in haar inleiding op woensdagmiddag 25 juli 2001.. Deze stille herinnering maakte wat emoties los onder het gezelschap dat bestond uit circa 40 personen.  
Wethouder Van Katwijk memoreerde nog eens alle sponsors en het feit dat binnen een paar dagen veel werk werd verzet.  
De techniek van de audio is van het Bossche bedrijf Antenna Audio. Brabants Dagblad, Het Hooge Huys en de SNS-bank zijn met de Gemeente Den Bosch de grote sponsors van het hele Jeroen Boschjaar.

Na de officiële opening volgde een gezellig samenzijn mét borrel.

Op de Markt worden twee huizen aan de leefsituatie van Jeroen Bosch toegewezen:de nummers 29 [foto rechts boven 3e pand van links en 61 [foto rechts]. Vanuit zijn raam op Markt 61 had Bosch een goed uitzicht over alles wat er op het centrale plein gebeurde. foto' s gerard monté.

Verplaatsing St. Janschutting 10 november 2003.
De schutting op het Sint Janskerkhof, met taferelen van Jeroen Bosch, wordt tijdelijk weggehaald. Die schutting, waarop drie docenten van de Muzerije bekende schilderingen van Jeroen Bosch hadden afgebeeld, moet worden verplaatst. Voor de restauratie van het Noordertransept is meer ruimte nodig. Zo gauw een nieuwe schutting staat keren de taferelen terug.
Sint Jan weken lang op stelten  17 september 2003.
Tot twee weken voor het kerstconcert staat de Sint Jan op stelten. Het interieur is nu aan de beurt te beginnen met het orgel Daarvoor heeft aannemer De Bont inmiddels de steigers laten plaatsen, zodat de firma Flentrop het orgel en de orgelpijpen kan renoveren. Ook zal het Impregneerbedrijf Van Lierop uit Liempde het hout van de orgelkast conserveren. Een karwei dat over de 100.000 euro bedraagt. Op 7 december 2003, een week voor het kerstconcert op maandag 15 december is het orgel klaar. Die tijd tot het concert is nodig om het opnieuw te stemmen.
Dan zal vanaf maandag 22 september de kerk vol steigers staan. In de eerste vijf weken komt de Sacramentskapel aan de beurt, waar eerste de spandraden aangebracht worden. Spandraden zijn kabels die de muren in het gareel houden.
Aan de noordzijde van de kapel keren de eerste twee - door Glasbewerkingsbedrijf Brabant [Tilburg] gerestaureerde- glas in loodramen terug. 
In de twee weken die daarop volgen krijgen de noordzijde en oostzijde van het hoogkoor een schoonmaakbeurt waartoe ook weer de glas in loodramen behoren. De aanpak, die overigens steeds fasegewijs verloopt, volgt nu na het afkomen van een subsidie door Rijksmonumentenzorg. 

De bouwschutting rond de St.Jan heeft een historisch accent gekregen dankzij het werk van twee docenten van de Muzerije.	Op het tafereel hierboven- met witte bol- hangend over de railing docent Olaf Koolen en rechts- in het water- zwemt Henk van de Berg.   foto's © paul kriele, 7 en 22 juni 2001.

In de week van 10 november 2003 werd tijdelijk de schutting weggehaald om plaats te maken voor meer werkruimte voor de restaurateurs. Begin december 2003 keerde een nieuwe vers geschilderde bouwwand terug met daarop de oude Jeroen Boschtaferelen.

A.3  Jeroen Bosch teruggekeerd  28 mei 2001.
Gisteren 7 en vandaag 8 juni is de schutting op het St. Janskerkhof geschilderd. Twee docenten van de Muzerije -Olaf Koolen en Henk van de Heijden- hebben zich door Jeroen Bosch laten inspireren. De bouwschutting is opgenomen in de stadswandeling van de Kring Vrienden van ‘s-Hertogenbosch.
Er zijn vier taferelen uitgebeeld. Door deze activiteit is Jeroen Bosch weer dichter bij den Zwanenbroeders gekomen. In de tijd van Bosch, die zelf lid was van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, kwamen de broeders in de tegenwoordige -achter de schutting gelegen- Sacramentskapel bijeen.  
Al heeft 's-Hertogenbosch geen enkel schilderij van Jheronimus Bosch, het heeft al een Jeroen Boschtuin en een beeld van Jeroen Bosch en ook al een eethuisje in de Ridderstraat dat naar hem is genoemd. Sedert kort is in de Stoofstraat een Kunsthandel Jheronymus geopend.
De kleine galerie bevat moderne kunst en antiek en -heel bijzonder - prenten van Herman Moerkerk. Moerkerk was de illustrator van de Panorama. Vanwege zijn beroep verhuisde de Bosschenaar naar Haarlem, stad van de uitgeverijen. Maar zijn naam en faam zijn altijd in zijn geboortestad blijven hangen. © pk, 20-12-2000.
-------------------------
Jeroen Bosch eregast op Nieuwsjaarsreceptie
De nieuwjaarsreceptie van de burgemeester op zaterdag 6 januari staat- zoals de Nieuwsbrief op 7 december j.l. berichtte, in het teken van Jheronimus Bosch. Dat komt omdat 2001 uitgeroepen is tot Jeroen Boschjaar. Bovendien lijken de recepties van de gemeente tegenwoordig meer op een open dag doordat tal van verenigingen en culturele instellingen zich er manifesteren ihb Bossche Nova dat door het stadsbestuur is aangewezen de activiteiten rondom Bosch te coördineren.
Jeroen Bosch en keramiek [23-9-2000]In het jaar 2001- het Jeroen Boschjaar ivm met de expositie in Boymans van Beuningen-wil de gemeente Den Bosch een keramiekmanifestatie opzetten. Daartoe laat ze eerst voor 57.000 gulden een onderzoek doen. Voor de manifestatie kan ze gebruik maken van een eerder toegekende provinciale subsidie van 18.800 gulden ihk van ‘klimaatverbetering keramiek productie’. Wat de expositie gaat inhouden is nog niet bekend. Voor het zover is gaat er eerst een projectcoördinator aan het werk.

Nieuwe nota [19-9-2000] : Het bestuur van de Stichting Jeroen Boschcentrum olv Wim Dik biedt op 29 september a.s. aan de nieuwe wethouder van cultuur E.de Jonge een vervolgnota aan over een nieuwe visie en opzet van het Jeroen Boschcentrum. De Nota gaat vergezeld van een begroting en subsidieaanvraag.

Nieuwe Boschkenner-nieuwe inzichten 7 september 2000.
drs. Lucas van Dijck spreekt tegen dat Jeroen Bosch, die Van Dijck Joen van Aken noemt, nimmer [op de Markt] een huis heeft bezeten. Van zijn 12e tot 27ste jaar woonde Joen in het huis van zijn vader ' De Kleine Winst' op Markt 29. Door zijn huwelijk met Aleid van de Meervenne [huwelijkse voorwaarden] kwam hij samen met zijn vrouw te wonen in een huis gelegen naast Hotel 'De Gouden Leeuw' [tegenwoordig 'de ouwe V&D']. Door de verbintenis heeft Joen van Aken nimmer een huis op de Markt in eigendom gehad. Van Dijck onderzoekt nog of Van Aken op Markt 61 heeft gewoond. Intussen gaat mr.Ton Frenken onverminderd voort in het verwerven of huren van het Hof van Zevenbergen. Voor hem is Markt 61- door de beperkte mogelijkheden - uit beeld geraakt.Gemeente staat positief tegenover de plannen van mr. Frenken [september 2000]
Gemeente investeert in Frenkens' plannen: Wethouder Cees van Katwijk heeft aangegeven dat enkele miljoenen nodig zijn voor de opzet van een documentatiecentrum rond Jeroen Bosch. Dat centrum beoogt Frenken in het Hof van Zevenbergen onder te brengen. Het hof, een middeleeuws pand in de Keizerstraat huurt de gemeente al ten dele. Als aanloop voor de opzet van dat centrum ontvangt de Stichting Jeroen Boschcentrum alvast een bedrag van 160.000 gulden. 'Er moet iets groots en iets blijvends komen', aldus de wethouder van toerisme Cees van Katwijk in zijn reectie op Frenkens' plannen.

A.4. Lezing op Monumentendag 2001 door mr. Ton Frenken 

De tafel waaraan de Spaanse vorst Philips II heeft gezeten terwijl hij zijn zonden overwoog. Deze voorstellingen refereren aan de zeven hoofdzonden waarvan alle zonden zijn afgeleid aldus Frenken. foto © gerard monté, 8 september 2001.	mr. Ton Frenken tijdens zijn lezing op de Open Monumentendag zaterdag 8 september 2001.

In de Openbare Bibliotheek hield Ton Frenken voor een klein gezelschap een lezing over Jeroen Bosch. Frenken bracht de toehoorders terug in de leefwereld van Bosch en richtte zich op de gebouwen uit die tijd en de gebeurtenissen die zich toen moeten hebben afgespeeld. Met name het pand Markt 61 [Invito], het stadhuis en de gebeurtenissen op de Markt kwamen in zijn voordracht aan bod.
Bosch was een , gelovige, moraliserende, pessimistische én evengoed optimistische kunstenaar. Hij leefde/werkte aan de Markt waar veel van het leven in een grote stad zich afspeelt, zoals het heden ten dage ook nog gebeurt. Alleen de terechtstellingen en de plechtige ommegang zijn - helaas - vervallen, aldus Frenken die trachtte de mystieke voorstellingen van Bosch te analyseren. 
Vooral het schilderij' Tuin der Lusten' werd door Frenken belicht. Dat drieluik evenals enkele andere panelen werden indertijd [gedurende de Tachtigjarige Oorlog 1568-1649] door de veroverende Alva uit de kastelen van Breda en Brussel meegenomen naar het Escorial bij Madrid, waar de vorsten de Philipsen en de Karels hun koninklijke residentie hadden.

Uit Tuin der Lusten: links Adam en Eva in het paradijs door de schepper toegesproken met:'Gaat en vermenigvuldigt u...'.	Een minnepaar in een glazen, dus doorzichtige én kwetsbare bol foto © gerard monté, 8 september 2001.
Uit De zeven hoofdzondenop een tafeblad geschilderd. Een echtpaar dat dansend uit een kroeg komt en door een monnik wordt toegesproken. De monnik beschermt zich met een driepoot.

Op het moment dat de klokken van de St.Jan om 12.00 uur werkelijk luidde vertelde Frenken dat in Bosch leefwereld de St.Jan voor een groot deel was afgebouwd [toren en koor], maar het schip van de vijfbeukige kerk nog in aanbouw was.
Bosch hield de mensen uit zijn tijd dat er ook nog de genade bestond, wanneer men eens in zonden was vervallen en kans maakte in plaats van in de hel, in de hemel terecht te komen.

Onderstaande werken afkomstig uit de collectie van Boymans van Beuningen kwamen in Frenkens' lezing in beeld.

Op markten kwamen veel kwakzalvers, of standwerkers die ziekten genazen of truukjes uithaalden maar de bedrieger bedriegt en zelfs de goedgelovige werd bedrogen. foto © Boymans van Beuningen	De marskramer die uit een hoerenkot loopt.Schilderij wordt ook wel de verloren zoon genoemd..
Ecce Homo, een passiespel zoals dat op de Bossche Markt zou hebben afgespeeld.Links onder zijn de opdrachtgevers weggetoucheerd. foto © Boymans van Beuningen.	De Keisnijding. Mensen waren indertijd bijgelovig en werden ook gemakkelijk voor de gek gehouden zoals bij deze keisnijding. Een chirurgijn ofwel kwakzalver haalde met een mes een steen uit de zieke waardoor de kwaal zou moeten genezen. Meestal stierf de patiënt. foto © Boymans van Beuningen Rotterdam.

Het Narrenschip uit Musée du Louvre Parijs [niet afgebeeld]  was in Rotterdam te zien tot 11 november 2001.

B. Algemeen . Bosch in Den Bosch 
Merkbaar komt er meer aandacht voor een centrum gewijd aan Jeroen Bosch. De stad, privé, noch gemeentelijk, noch een instantie heeft een kunstwerk van deze wereldberoemde kunstschilder bewaard. Maar de roep wordt steeds luider om van de wereldlijke reputatie die deze Bosschenaar geniet, gebruik te gaan maken.

In Den Bosch zijn enkele markante punten aanwezig waar Bosch heeft gewoond/gewerkt Markt 61: Invito schoenen en Markt 29: De Kleine Winst. Een duidelijke bevestiging van deze vermoedens is tot nu toe door niemand gegeven. Ook het Zwanenbroedershuis, waar Jeroen Bosch lid van moet zijn geweest en de St.Jan waar hij mogelijkerwijs aan vergaderingen heeft deelgenomen of rituelen heeft bijgewoond, kan bij de plaatsen waar Jeroen geweest moet zijn, worden geschaard.

mr. Ton Frenken wil op Markt 61 een documentatiecentrum inrichten. Ter realisering wil hij De Kring Vrienden voor dat karretje spannen. Vanut de Markt zou een ondergrondse trap/gang naar de kelders van Markt 61 kunnen leiden. Frenken heeft het al met burgemeester Ton Rombouts op een akkoordje gegooid. Die is er wel voor te porren.
Een documentatiecentrum is een punt waar alles over de kunstschilder bewaard wordt en waar vooral in archieven informatie kan worden gevonden. Want bewaard is er van Jan van Aken in Den Bosch niet veel, so wie so wanneer het om kunstwerken gaat. De historici beroepen zich wel op documentatie die er over de persoon zou bestaan.
In archieven en zeker in dat van de Zwanenbroeders is over Bosch het een en ander terug te vinden.
Een van de grote onderzoekers naar Bosch was pater P Gerlach. Deze pater kapucijn heeft over Jeroen Bosch boeken geschreven en een archief over de Bosschenaar opgebouwd.

De grootste wereldlijke bekendheid kreeg Jeroen Bosch vier eeuwen na zijn dood met een tentoonstelling [1967] in het Noordbrabants Museum waar meer dan 300.000 bezoekers op af kwamen. Dat gebeurde allemaal nog in de vestiging aan de Bethaniëstraat waar de speciaal gebouwde houten barak er neven diende als entree en garderobe.
De meeste werken van Bosch hangen in Spanje. Dat is niet verwonderlijk omdat de toenmalige heersers- het Spaanse koningshuis- opdrachtgever was voor de werken, zoals de Tuin der Lusten in Madrid [Prado], het drieluik met het Laatste Oordeel in Brugge, het Narrenschip in Parijs [Louvre], De landloper en Christopherus in Boymans, de Keisnijding in het Prado en het Rijksmuseum [copie] en de Kruisdraging in Gent.

 

Standbeeld van Jeroen Bosch op de Markt. Het ontwerp is van de beeldhouwer Falise. foto © gerard monté 10 maart 2000.

3. Biografie van Jeroen van Aken
Jeroen van Aken, zoon van de schilder Antonius van Aken, werd op 2 oktober 1453 in 's-Hertogenbosch geboren, mogelijk in de Kleine Winst Markt 29.
Bosch overgrootvader heette Thomas. die zich ook toelegde op de schilderkunst. Zoals in die tijd bij Duitse kunstenaars gebruikelijk was, emigreerde hij naar Nederland en zocht domicilie in Nijmegen [vanaf 1404].
Diens zoon Jan [+1454] vertrok in 1426 naar Den Bosch. Jan kreeg vijf zonen van wie vier ook het vak schilderen kozen. Onder hen Antonius de vader van Jeroen of Joen en van Goosen, beide schilders.
Joen of Jeroen van Aken. Jeroen treedt in 1473 in het huwelijk met Aleid van de Meervenne. In die tijd zou hij geschilderd hebben in het pand Markt 61, nu Invito schoenen.
Vanaf 1486/87 is hij lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap [1318]. In 1504 ontvangt hij een opdracht voor het schilderen van het Laatste Oordeel van Philips de Schone. Tussen 1510-1515 volgen opdrachten van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap.
Op 9 augustus 1516 is de uitvaart van Jeroen Bosch in de St.Jan. Van die plechtigheid zijn rekeningen teruggevonden.
Bronnen: diverse homepages over Bosch [zie onder aan pagina]
'Jheronimus Bosch' uitgegeven door de gelijknamige stichting in 1967 en 'Bosch' van Giunti Multimedia, ook op cd-rom, maart 1996

Visioenen uit het hiernamaals uit collectie Palazzo Ducale in Venetië. Te zien in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.	foto's © boymans van beuningen/rotterdam.

4. DE NOTITIES
4.b.Verkorte weergave nota: Stichting Jheronimus Boschcentrum [september 2000]
De nieuwe notitie bestaat uit vijf delen:
1. Inleiding
2. Een vruchtbaar vierluik
3. Nomenclatuur
4. Begroting
5. Draaiboek

4.b. 1. De inleiding verwijst naar de eerdere notitie [zie hieronder] van mei 2000.
Halverwege staat het hoofddoel gemarkeerd: de cultuurhistorische identiteit van ‘s-Hertogenbosch en Noord-Brabant nader profileren door de kunst van Jheronimus Bosch en het klimaat van zijn tijd te doen herbeleven in een cultuur-historisch ‘quartier’ van zijn stad.
De auteur verklaart waarom er een 2e notitie verschijnt: door een accentverschuiving in de organisatorische opzet: geen Centrum plus Boschroute, maar een vierluik bestaande uit
Jeroen Boschcentrum, Illustre Lieve Vrouwe Broederschap [Zwanenbroedershuis], St.Jan en Noordbrabants Museum.
De vier beogen in 2001 een manifestatie rond JB te organiseren dat een permanent vervolg moet krijgen vanaf 2002.
De nomenclatuur achterin getuigt, dat de adhesie voor dit plan ‘onverwacht groot’ is en ‘uit vele hoeken komt’.
Staatssecretaris Rick van der Ploeg heeft per brief [dd. 28-6-2000]subsidie beloofd voor het seizoen 2002 mits de ambities van de Bossche stichting van ‘kwaliteit en niveau’ getuigen.

4. 2. Vruchtbaar vierluik
De vier instituten worden in dit deel 2. gografisch en qua functie uitgebeeld.
A. Hof van Zevenbergen [nieuw Jheronimus Boschcentrum] als documentatiecentrum, presentatie van een digitaal klankbeeld, studiecentrum
B. Zwanenbroedershuis als museum met muziekboeken en objecten uit de tijd van Bosch
C. St.Jan, de sacramentskapel waar de broeders samenkwamen, wandschilderingen en het oordeelspel
D. Noordbrabants Museum museale presentatie over Bosch
ad. A. Hof van Zevenbergen
-Het digitaal in beeld brengen van alle panelen en tekeningen van Bosch en het inzichtelijk maken daarvan
-Bibliografie van Bosch in data-base-systeem
ad. B. Zwanebroedershuis
Joen van Aken was lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, als gezworen broeder
heeft hij minstens één wijding gehad
Hij heeft veel voor de Broederschap gewerkt. Dankzij een goed bijgehouden archief is over dat werk veel bekend.
Ad. C. St.Jan
-sacramentskapel, de vroegere Zwanenbroederskapel
-diverse schilderingen van Bosch of uit de school van Bosch en mogelijk van de vader van Joen: Jan van Aken.
Ad. D. Noordbrabants Museum
-presentatie van een beeld van de roem van Jheronimus Bosch in 16e eeuw.
De auteur maakt hier de opmerkingen:
Ieder instituut is zelfstandig opererend, participeert in ‘de beleving rond Jeroen Bosch’ en dientengevolge vertegenwoordigd in het bestuur en Comité d’Honneur.
Medewerking van het Stadsarchief en het Rijksarchief [depots van archieven mbt Jeroen Bosch] wordt nagestreefd.

4. 3. Nomenclatuur
Prins Claus is gevraagd om de functie van Hoge Beschermheer op zich te nemen en prof. dr. Hans van Os, oud-directeur van het Rijksmuseum om zitting te nemen in het Comité van aanbeveling.
Comitè d’honneur et de Patronage [ere-comité en beschermheren]
mr. dr. Eelco Brinkman, oud-minister van cultuur,
dr. Bert Anciaux, minister van Vlaamse cultuur
mr. J.A. de Roy van Zuydewijn, oud-voorzitter stichting Jeroen Boschexpositie
dr. J. Nuboer, proost Illustre Lieve Vrouwe Broederschap
mgr. drs.Toon Hurkmans, bisschop van ‘s-Hertogenbosch
Comité van aanbeveling
mr. Frank Houben, commissaris van de koningin in Noord-Brabant
mr. dr. Ton Rombouts, burgemeester van ‘s-Hertogenbosch
drs. A. van der Harten, gedeputeerde voor Cultuur
Dan volgt een lange lijst van namen, aangevoerd door prof. dr.Wim Dik [voorzitter van het bestuur ].
Ook is medewerking verzekerd van :
de Kring Vrienden van ‘s-Hertogenbosch
Bossche Bladen
VVV ‘s-Hertogenbosch
en de Stichting Bossa Nova

De begroting gaat uit van 1,2 miljoen gulden.
Inkomsten Uitgaven

bijdragen van gemeente Den Bosch
500.000,=
provincie 50.000,=
fondsen 75.000,=
sponsoring 275.000,=
eigen inkomsten 300.000,=
-----------------------------------------------------------------------
1.200.000,=

huur vaste lasten 350.000,=
inrichting expositie installaties 400.000,=
organisatiebureau/p.r. 150.000,=
scripts 25.000,=
directiesecretariaat 225.000,=
onvoorzien 50.000,=
---------------------------------------------------------------
1.200.000,=

Opmerking: De stichting verwacht op basis van de jaarlijkse bezoeken aan de St.Jan, NbM, Kruithuis 30.000 bezoekers in vijf maanden.
Het rapport eindigt met een draaiboek.
==================================================

4a. Naar een Jeroen Boschcentrum [auteur mr.Ton Frenken/mei 2000 ]
Subtitels: Het Laat middeleeuwse 's-Hertogenbosch/De Kunst van Jeroen Bosch in beeld.
Uitgangspunt van de nota
De notitie pleit voor een profilering van 's-Hertogenbosch als een in de 14e en 15e eeuw belangrijke Brabantse stad, actief in handel, nijverheid, onderwijs, geestelijk leven en cultuur.
Aan de centrale positie komt een eind in 1629 met de verovering van 's-Hertogenbosch door Frederik Hendrik.
Van de grandeur rest enige gebouwen met als belangrijkste de St.Jan, de stratenstructuur, instituties [Illustre Lieve Vrouwe Broederschap], archieven en vooral kunstwerken van Jeroen Bosch. die verspreid zijn over tientallen musea in Europa en Amerika.
Het opnieuw zichtbaar maken van de beeldende taal, de geestelijke mentaliteit en dus ook de sfeer en het klimaat van de stad op zijn hoogtepunt van de late middel eeuwen, zoals vastgelegd door Jeroen Bosch, zou voor de Brabantse hoofdstad een ere-plicht moeten zijn en een eerste opgave voor het stedelijk -regionale-en provinciale- cultuurbeleid.

4.a. 1. kritiek op gemeentelijk cultuurbeleid
De uit particulier initiatief geboren Bosch tentoonstelling van 1967 die honderdduizenden bezoekers naar de stad trok en internationaal veel aandacht trok, heeft geen vervolg gehad in de stad ondanks de stemmen van toen om een permanent Jeroen Boschcentrum op te richten. Van compensatie voor deze misser was geen sprake. Er valt helaas te melden wat verloren ging: van Brabants Orkest tot bibliotheek van het Genootschap, van architectuuronderricht [De Bossche School] tot kunstinitiatieven [V2] en stedelijk museaal leven.
De stad dreigt te verarmen tot een koopstad en stad van uitgaan als je daarbij ook nog eens voegt de verschraling van de cultureel-maatschappelijke betekenis van de hoofdstad [bisdom, justitie, militair gezag en provinciaal bestuur].
Het élan in de kunst, dat Tilburg en Eindhoven aan de dag leggen, ontbreekt in Brabants hoofdstad.

4.a. 2. veel rapporten weinig resultaat
Het recente voorstel van B&W [21-3-2000] over 'Themaontwikkeling Jeroen Bosch' werd door de gemeenteraad nagenoeg weggehoond [13-4-2000].
Het noemt als beleidskader eerder vastgestelde rapporten:
- Marktontwikkelingsplan Cultuurhistorisch Toerisme 's-Hertogenbosch 1995
- Actieprogramma 1997-1999 van het Bezoekersmanagement
- Beleidsplan in hoofdzaken 1998-2002
-Presentatie Stedelijke Geschiedenis van 's-Hertogenbosch 1999
- Strategisch beleidskader stadspromotie 's-Hertogenbosch 1999

In menig rapport valt de naam Jeroen Bosch, al is het maar als unique selling point...Bedoeld raadsvoorstel dat door de wethouder van Toerisme naar de Raad werd gebracht, vertoont duidelijk de herkomst uit de toeristische hoek en dat was tevens de zwakke kant ervan. Diverse soorten arrangementen en boottochten vanuit Rotterdam [Stad van Erasmus], theaterproducties van de Boulevard en het jubilerende Theater aan de Parade, merchandising en banieren in de stad enz.enz werden genoemd onder het hoofdstuk activiteitenprogramma 2001.
Zwak was dit voorstel in zijn opsomming van toeristische activiteiten die het gevolg zouden kunnen zijn van een ware Jeroen Boschpresentatie en in zijn nalaten van het voorstellen van een overtuigende vorm waarin Jeroen Bosch en zijn stad op aantrekkelijke wijze aan de orde zouden kunnen worden gesteld.
Zwak was het voorstel ook door geen perspectief te bieden op duurzaamheid rond de Bossche schilder. Toerisme is een 'spin-off' van een boerende aangelegenheid. Het toerisme volgt vanzelf als Jeroen Bosch en zijn middel eeuwse stad op de eerste plaats als aandachtsgebieden van het culturele veld worden opgepakt.
De kunst van Jeroen Bosch spreekt tot velen, maar dan moet wel eerst die kunst present worden gesteld.

Afbeelding uit een schilderij van Bosch dat als zelfportret aan hem wordt toegeschreven.	Tekening uit het 'Receuil d' Arras' gemaakt na de dood van Bosch en aangenomen als een Bosch-portret. Het diende als voorbeeld voor het standbeeld dat August Falise van Jeroen Bosch in 1931 maakte.   foto © gerard monté 11 mei 2001.

4.a. 3. Jeroen Bosch in zijn huis en in zijn stad
Aanleiding voor hernieuwd indienen plan Jeroen Boschcentrum
a.-de huidige technische reproductiemethoden [digitaal en virtueel] kan een perfect beeld worden gegeven van de Bosch panelen en vooral van de details en van de laat-middel-eeuwse Brabantse stad. Zelfs met de diversiteit van interpretaties die de wetenschap er aan geeft kan zijn moeilijk toegankelijk werk inzichtelijk gemaakt worden en vergeleken worden met dat van tijdgenoten/copieerders.
b. het woonhuis van Jeroen en Aleit de Meervenne en Bosch' atelier staan voor het eerst te koop [Markt 61, vroeger genaamd 't Root Cruijs, voorheen café Trianon/Le Perroquet, kledingzaak AFJansen, momenteel Invito schoenen ]. Het is gelegen naast hotel restaurant Central dat beschikt over vele zalen. Markt 61 is centraal gelegen en biedt een uitgangspunt voor een Jeroen Boschroute. [Info dr. Frans Jansen]

Markt 61 Het middelste pand =Invito schoenenzaak= in eigendom van belastingadviseur Joep van Rooij [v/h directeur AFJansen], wordt toegeschreven als het woonhuis en werkatelier van Jeroen Bosch. Erg authentiek zijn de kelders. Het pand heeft de historische naam 'Inden Salvator' en later 't Root Cruijs. De Stichting Bosse Nova wil de kelders openleggen om ze bij bepaalde stadswandelingen [Monumentendag] op te nemen in het programma.  De optie 'documentatiecentrum' is uit beeld. In het Jeroen Boschjaar 2001 werd het met een voordoek in de authentieke staat gebracht. foto © gerard monté, 25 juni 2000.

Het werk van Bosch vraagt om gelezen te worden. Maar het zal vanwege een uitleenverbod verzekeringen e.d. nooit meer mogelijk zijn alle werken van Bosch op een plaats bijeen te brengen. Wel kan de digitaalopname van al deze werken worden ondergebracht in een database. Een dergelijk Jeroen Boschcentrum is dus geen museum, maar wel de ambiance waar de kunst van Bosch in zijn geestelijk en cultureel milieu wordt geplaatst.
terug naar boven

4.a. 4. Onderzoek en evaluatie
Het in het raadsvoorstel [21-3-2000] genoemde onderzoek naar 'Aandacht voor Jeroen Bosch en zijn stad' zou plaats moeten vinden pas nadat een voorlopige inrichting van het gedeeltelijk gehuurde Jeroen Boschhuis [Markt 61] en de Jeroen Boschroute gerealiseerd zijn.
Evaluatie en onderzoek zouden dus in januari 2002 kunnen plaatsvinden; elke ander onderzoek berust op hypothesen. Het is beter al een begin te maken en dan de waardering te meten.
4.a. 5. Organisatie en tijdspad
a. organisatie Te onderscheiden drie elementen: virtuele presentatie, oeuvre en Boschroute
Vanwege de inhoudelijke samenhang van de drie elementen virtuele presentatie, oeuvre van Jeroen Bosch en de Jeroen Boschroute langs een vijftal lokaties, zou de bestuurlijke leiding in handen gegeven kunnen worden aan een gremium van vertegenwoordigers/afgevaardigden van diverse betrokken elementen. Voeg daarbij een voorzitter secretaris en penningmeester en men komt alvast tot een bestuur van minimaal tien personen, mogelijk aan te vullen met leden uit de overheid.
Aan te bevelen is een stichtingsvorm die dan- door de samenstelling met twee overheidsleden, een overheidsstichting wordt genoemd. Deze stichting draagt de verantwoordelijkheid voor het beleid. Het te vormen werkcomité bestaat uit commissarissen, gedelegeerd uit, resp samen te stellen door de bestuurselementen.
b. tijdspad
Op 1 augustus 2001 gaat een voorlopig Jeroen Boschhuis van start, alsdan start ook de Jeroen Boschroute waarop ieder van de genoemde instituties zich moet prepareren en een productie voorbereiden. maken. De voorbereidende vergaderingen dienen te starten op 1 augustus 2000.Vanaf die datum dient een gehuurde werkruimte [infocentrum] beschikbaar te zijn. Bezetting: twee part-time commissarissen en administratieve kracht.
Vanaf 1 januari 20001 wordt het Jeroen Boschhuis aan de Markt gehuurd. muv winkelruimte. Aannemer installateurs en tentoonstellingsbouwers kunnen alsdan aan de slag.
Persopening Jeroen Boschhuis plus route op woensdag 1 augustus 2001. Officiële opening op vrijdag 3 augustus 2001.
4.a.6. Financieel overzicht gaat uit van:
a. de voorproef in het Jeroen Boschhuis en verwezenlijking/inrichting Jeroen Bosch route. Periode augustus 2000-januari 2002.
b. vervolledigen presentatie laat middeleeuwse stad en complete oeuvre Jeroen Bosch; aankoop, verbouwing en inrichting Markt 61 vanaf 1 januari 2002.

Uitgaven
tbv pand Markt 61 onder meer:
huur verbouwing inrichting ............ƒ 420.000
opbouw digitale presentatie............. 400.000
bijdragen kosten routepresentatie.... 100.000
diversen........................................... 80.000.
----------------------------------------------
Totaal................................... ....ƒ 1.000.000
Inkomsten
verkoop
Jeroen Boschgidsen.......... 300.000
tekort.................................700.000
----------------------------------------------
Totaal..........................ƒ 1.000.000
Financiering:
Gemeente ..............680.000
Provincie NB .........100.000
Rijk....................... 100.000
sponsors ................120.000
------------------------------
totaal ---------- ƒ 1.000.000
Ad. b. Duurzame presentatie in Jeroen Boschhuis en route
Uitgaven
-aankoop Markt 61
+ verbouwing/inrichting en publieksvoorzieningen
tesamen:...........................................: x -miljoen
-exploitatiekosten ..........................ƒ 1.000.000
Inkomsten
1 entrees, lezingen e.d........................ p.m.
2 .verkoop gidsen dia's etc................. p.m.
3. sponsoring/fondsen......................... p.m.
4. subsidiering overheden ....................p.m.

Het plan rijdt de museale situatie niet in de wielen, integendeel. Ook andere culturele plannen worden niet gehinderd.
Het draagvlak is zeer breed, de tijd dringt mede i.v.m. Rotterdam culturele hoofdstad 2001.Het proefproject in 's-Hertogenbosch 2001 zal kunnen delen in nationale en internationale 'free-publicity'. De evaluatie van 2001,die in 2002 kan beginnen, zal een goede onderbouwing geven voor een eventuele duurzame doorstart.
bron: mr. Ton Frenken 's-Hertogenbosch, mei 2000.
4.a. 7. Jeroen Boschroute
Aan de hand van een gids uit te geven door de Kring Vrienden van 's-Hertogenbsoch kan een stadswandeling worden gemaakt langs lokaties die met Bosch te maken hebben [gehad]: Standbeeld van Jeroen Bosch op de Markt, het pand De Kleine Winst op Markt 29. Een vijftal te bezoeken lokaties
a.. Het Zwanenbroedershuis op Hinthamerstraat 86, een genootschap van 1318 waarvan Jeroen Bosch lid is geweest en waarvan hij opdrachten heeft ontvangen. Door Bosch zijn vermoedelijk gerealiseerd het polychromeren van het retabel van Adriaan van Wesel, het illustreren van de muziekboeken met miniatuur randversierselen door een lid van de Van Aken en de vastlegging van dood en begrafenis van Bosch in een van de bewaard gebleven dodenboeken.
b. De St. Janskathedraal bevat twee afbeelding en het oordeelspel in het Noorder-transcept, muurschilderingen toegeschreven aan de familie van Bosch.
c. In een zijstraat van de Hinthamerstraat, de Schildersstraat, waar het woonhuis van Aleit de Meervenne en de school van de Broeders van het Gemene leven hebben gestaan.
d. Stadsarchief en rijksarchief die relevante archiefstukken kunnen tonen
e. Noordbrabants Museum met 21 prenten van Hieronymus Cock en anderen.
5. Link naar artikel van dr.Theo Hoogbergen over een samengaan van het Noordbrabants Museum met het op te zetten Jeroen Boschcentrum, klik op Kruithuis
Links naar Museum Boijmans van Beuningen klik op Rotterdam - Boijmans Van Beuningen ]. Klik op Boschspel
Erg informatief [werken van Bosch] zijn El Prado en uitgebreid is de site fantasticart 
--------------------------
-© paul kriele, mei 2000
terug naar boven


Terug naar boven