Zoeken
Bastion Baselaar: Onthulling gedenksteen Franse militairen1794-1795
Printerversie |
Vrijdagmorgen 9 oktober 2015 werd op Bastion Baselaar, bij de ingang van de parkeergarage Sint Jan, een gedenksteen onthuld ter herinnering aan de 68 Franse militairen die bij de inname van ’s-Hertogenbosch door de Fransen in 1794 door ziekte of verwonding zijn omgekomen en aldaar werden begraven. Niet zeker is of het ook oorlogsslachtoffers zijn.
Het was een noodbegrafenis op Rijksterrein zonder kist en ongekleed doordat er toen ziekten [dysenterie] heerste in de stad en er vele slachtoffers waren Daardoor was er een tekort aan hout. Op 22 september 2015 was het 211jaar geleden dat de Franse inval door het Armee du Nord in Brabant en Den Bosch plaats vond. De bekende Franse generaal Pichegru leidde die operatie.
De militairen die om welke reden gewond raakten werden in een militair hospitaal opgenomen.
Zie voor [vervolgartikel[en] Vondsten op 28 maart 2011 van 68 skeletten op Bastion Baselaar dd. 29 maart 2011.
e.v..
![]() | ![]() |
Boven: De ceremonie vond plaats naast de ingang van de parkeergarage Sint Jan op Bastion Baselaar. -Rechts: Leden van de Koninklijke Harmonie speelden de volksliederen van Frankrijk en Nederland. foto's © paul kriele, 9 oktober 2015. | ![]() |
Voorafgaand aan de onthulling op Bastion Baselaar, waar het graf in september 2011 werd ontdekt, was er een bijeenkomst in Groot Tuighuis[BAM], waarbij als eregasten de Franse consul generaal Christina Vasak, de Marokkaanse consul generaal Mohammed Bentaja en de Nederlandse honorair consul van Frankrijk Peter Louwers, aanwezig waren.
Er werden toespraken gehouden, cadeaus uitgewisseld en de resultaten van het onderzoek- mede door de fysisch antropoloog Constance van der Linde verricht, gepresenteerd. Ronald van Genabeek gaf die resultaten in een power point presentatie weer. Daarin kwamen onder meer de personalia, de afkomst en de situatie waarin de militairen begraven lagen in beeld.
De consul generaal Christina Vasak ontving een exemplaar van het voorlopig onderzoek. Om specifieke gezondheidsaspecten, afkomst te kunnen vaststellen, evenals de voeding van toentertijd daarover moet nog een DNA –onderzoek uitsluitsel geven. Behalve militairen lagen er ook [jonge] vrouwen in het provisorische graf die of familie waren of, zoals gebruikelijk was, meereisden met het leger.
Ook zijn er, ondanks kontakten, nog geen gegevens vrij gekomen van de Franse archieven[ Ministère de la Defense et des ancien combattants in Vinciennes].
Zie voor de onderzoeksresultaten onderaan de pagina.
Op de steen staat de tekst
1794-1794
Ter herinnering aan
de 67 Franse militairen
Begraven op deze plaats
Overleden in ’s- Hertogenbosch
Als gevolg van ziekte of verwonding
Vrijheid Gelijkheid en Broederschap
[ook in het Frans]
Met de afbeelding van Marianne, het Franse nationale symbool van de revolutie.
![]() | ![]() |
![]() | Hierboven de steen op Bastion Baselaar '1794-1795' met in koper de afbeelding van Marianne, het symbool van de Franse revolutie. Na de onthulling legden de Franse consul generaal Christina Maria Vasak en wethouder Huib van Olden een bloemenkrans op de steen. Dat was precies 211 jaar geleden van de Bossche capitulatie voor de Franse Armee du Nord. Na de onthulling was er een moment voor een groepsfoto. Leden van de Franse en Marokkaanse ambassade met middenin Christina Vassak [grijs complet en witte blouse] en de Marokkaanse consul generaal Mohammed Bentaja [3e v.r.] . De bouwhistorici Harry Boekwijt, Ronald Genabeek en onderzoekster Constance van der Linde zitten vooraan. foto's © paul kriele, 9 oktober 2015. |
De bijeenkomst in het Groot Tuighuis voorafgaand aan de onthulling
Wethouder Huib van Olden van o.a. Erfgoed refereerde nog eens aan wat hiervoor over de archeologische vondst op Bastion Baselaar en het daarop volgend onderzoek door de BAM en door Constance van der Linde staat geschreven.
Door Harry Boekwijt is het ontwerp voor deze steen bedacht en verder door de beeldhouwster Monic van Helvoirt uitgewerkt. Peter Korsman zorgde voor de typografische vormgeving. Deze week is de steen door de firma Slotboom steenhouwers geplaatst.
![]() | ![]() |
De zaal in het Groot Tuighuis met de genodigden op de eerste rij. foto's © paul kriele, 9 oktober 2015 | Vlnr Wethouder Huib vanOlden, de consul generaal uit Marokko Mohammed Bentaja en de honorair consul van Nederland in Frankrijk Peter Louwers en de Franse consul generaal Christina Maria Vasak. |
Van Olden: Het is heel mooi dat twee naties Frankrijk en Nederland ook hier in staat zijn een periode te gedenken toen het bar en boos was en waarin veel geweld heerste. Ook in die tijn werden vele vluchtelingen opgevangen van welke nationaliteit ook, aldus Van Olden die hiermee even buiten zijn voorbereide tekst sprak, maar moedig inhaakte op de actualiteit. ‘Ook als er weer druk op onze samenleving ontstaat, dan moeten wij en onze buurlanden er voor staan en er voor blijven staan!’ Ook betrok Van Olden de Marokkanen, die eerder hier hun thuis vonden in zijn uitspraak over vluchtelingen.
![]() | ![]() |
De lezing door Ronald van Genabeek, waarin de archeoloog ingaat op de onderzoeksresultaten. Die zijn voor een groot deel afkomstig van de fysisch antropoloog Constance van der Linde [rechts]. |
Bouwhistoricus Harry Boekwijt ging dieper in op de geschiedenis van de toenmalige Bataafse Republiek, een geschiedenis die minder sterk staat in het collectief geheugen, zei de bouwhistoricus. Hij herinnerde aan de slag bij Waterloo 1813, waarmee een eind kwam aan de hegemonie van Frankrijk onder keizer Napoleon. Nederland, olv de jonge prins van Oranje, heeft met de schutterij aan die overwinning bijgedragen
Terug naar de Franse tijd. Rond 1790 had Den Bosch te lijden van opstand en plundering door patriotten. Zij zochten steeds steun bij de Franse Republiek tegen de Oranjes. De opstand werd door het aanhoudende Haagsche bewind neergeslagen.
Op22 september 1794 volgde de Franse belegering en op 9 oktober 1794, precies 211 jaar geleden de capitulatie van de stad.
Boekwijt sloot af met een spreuk die staat op het Stadhuis van Troyes: Liberté, Egalité,Fraternité, même dans le mort .
Ronald van Genabeek ging daarop in op de consequenties van die Franse overheersing en uitkomen bij het massagraf van 68 lichamen dat in 2011 op Bastion Baselaar werd aangetroffen.
Met veel respect en waardigheid is gewerkt aan het bewaren van de 68 skeletten.'
![]() | ![]() |
![]() | -Links boven: Wethouder Huib van Olden biedt de Franse consul generaal het voorlopig onderzoeksrapport aan. Boven: Van de Franse consul ontvangt Van Olden een herinneringscadeau : het kunstalbum Le Quai d'Orsay. -Links: Groeps foto met vlnr. Huib van Olden, de Franse consul generaal Christina Vasak, onderzoekster Constance van der Linde, archeoloog Ronald Genabeek, de tolk en bouwhistoricus Harry Boekwijt. foto 's © paul kriele, 9 oktober 2015. |
Lezing Ronald van Genabeek
In zijn lezing ging Van Genabeek terug in de tijd en toonde ter illustratie afbeeldingen van schilderijen [Het NoordBrabants Museum en de gemeente, die de hoogte-en dieptepunten uit die geschiedenis - vanaf 1629- nog een duidelijk lieten zien.
In die tijd van1794 heerste er honger en ziekten [dysenterie] en er was door de slachtoffers geen hout voor doodskisten beschikbaar.
Daarom werden de militaire slachtoffers op Rijks grond [van de vestingwerken] zonder kleding - haastig- om en om begraven.Waarschijnlijk zijn deze 68 mannen en enkele vrouwen die meereisden met het leger of familie waren van een van hen, niet door oorlogsgeweld, maar door ziekten of verwondingen omgekomen. Ze werden vanuit het militair hospitaal [Gouvernementspaleis] op Bastion Baselaar in d'r haast en met weinig respect begraven. Het graf bleef nog enige dagen open.
Aan de botten en het gebit is te zien dat de Fransen in slechte gezondheidstoestand verkeerden. Engelse ziekte, bloedarmoede, weinig vitamines [beperkt voedsel] gebruikten. Aan de tanden kunnen we opmaken dat de mannen en ook de vrouwen ! pijp rookten.
Maar ze waren- gezien de botten van de rug - zwaar belast geweest. Sommigen hadden geamputeerde ledematen, anderen hadden kogels [musketgeweer] in een van de botten en weer anderen steekwonden.
Door DNA- onderzoek zou hierover nog meer gegevens over kunnen volgen. Ook wat betreft de afkomst, maar het waren wel allen Franse militairen [vaak uit de Alpen].
Daarom is dit pas een basisrapport, aldus Van Genabeek. Maar we zouden al van elk slachtoffer, al weten we zijn /haar naam niet, een levensverhaal kunnen opstellen.
In haar dankwoord sprak Christina Vasak: ' Voor uw betrokkenheid zijn we u zeer erkentelijk. Het is een mooi eerbetoon aan onze mensen op Bossche grond. Daarop deed de consul generaal aan wethouder VanOlden een kunstalbum cadeau dat verpakt was met een lint dat bij ons [Frankrijk] Bolduc heet...
Terug naar boven