Kerstboodschap bisschop Gerard de Korte ‘Vrijheid door verbondenheid'

Mgr. Gerard de Korte 'Vrijheid door verbondenheid’ [fragmenten uit Kerstboodschap]

Bij 500 jaar Reformatie was er in 2017  veel aandacht  voor de betekenis van de Reformatie. 500 jaar geleden publiceerde Luther zijn bekende stellingen. Na eeuwen van afweer van elkaar hebben - mede o.i.v de oecumene  - protestanten en rooms-katholieken,  ook binnen ons bisdom, Luther op een irenische, vredelievende manier herdacht. Ook katholieken zijn blij om Luthers herontdekking dat God is als de vader uit de parabel van de verloren zoon. 

Beroemd van Luther is zijn studie ‘De vrijheid van de christenmens’. Daarin stelt deze priester de mens persoonlijk tegenover God. Voor Luther mag ieder mens zijn eigen geweten volgen. Het geweten is immers de stem van God.  Maar vrijheid is bij hem niet grenzeloos. Integendeel, vrijheid vraagt juist om begrenzing. Bijvoorbeeld dat een ander geen schade mag leiden. 
Maar er is meer. Ik ben niet alleen vrij van maar vooral ook vrij tot. Christelijke vrijheid heeft alles te maken met verbondenheid, met dienstbaarheid en het nemen van verantwoordelijkheid. Dat heeft weer te maken met de overtuiging dat de bron van de christelijke vrijheid Christus zelf is. De ander vormt geen obstakel voor mijn vrijheid. Integendeel, alleen in verbondenheid met en dienstbaar aan anderen kan ik uitgroeien tot een gelukkig en vrij mens. 

Kerstboodschap Mgr. Gerard de Korte foto © paul kriele,  5 maart 2016. .................................................................................................

Parijse opstand Was 2017 het jaar van Luther. 2018 wordt het jaar van de herdenking van 1968, ook een symbooljaar.

In mei 1968 gingen in Parijs en in heel Europa studenten massaal de straat op om veranderingen te eisen. Alle bestaande autoriteiten moesten het ontgelden. Politiek, economie en ook het kerkelijk leven moesten radicaal anders. Luther relativeerde in 1517  de Kerk als instantie die heil bemiddelt. 1968 betekende een relativering van de Kerk in het algemeen en plaatste grote vragen bij het bestaan van God. Zo is 1968 het symbool geworden van een versnelling van de ontkerkelijking en ontkerstening van onze cultuur. Door de revolte van 1968 viel voor velen in korte tijd veel weg wat voorheen mensen een kompas had geboden: de Kerk, traditie, vaak ook gezin en familie.

In snel tempo is veel stabiliteit uit de samenleving verdwenen. Niet weinigen lijden aan een cultureel geheugenverlies. Als God de wacht wordt aangezegd, impliceert dat in brede lagen van de bevolking een existentiële en culturele leegte.  [Citaat van de socioloog Zygmunt Bauman].

In een interview in de NRC sprak Geert Mak, de bekende volkshistoricus, emotioneel zijn verlangen uit naar het Godsvertrouwen uit zijn jeugd. Onbehagen en angst die alom heerst hebben niet alleen met de globalisering te maken,  de angst voor de Islam of klimaatzorgen te maken maar zeker ook met het verlies van een gelovig fundament.  De generatie van 1968 accepteerde niet meer de bevoogding voor allerlei instanties, het onderwijs, of de kerk. De ideale mens werd het autonome individu, levend vanuit vrijheid en zelfbeschikking. 

Niemand verlangt terug naar de tijd vóór 1968. Voor met name vrouwen en homoseksuelen kwam er een bevrijding uit situaties die als knellend werden ervaren. 
Maar vanuit christelijk perspectief kunnen ook serieuze vragen worden gesteld bij de invulling van mondigheid en autonomie. Een individualistische invulling van autonomie doet geen recht aan het concrete leven. Mensen zijn altijd verbonden met elkaar om te kunnen leven en overleven. We hebben de ander nodig.

In het katholiek sociaal denken is die notie gethematiseerd door het onderscheid tussen individualisme en personalisme. Ieder men is en blijft een uniek persoon  allee in relatie met anderen kan de mens tot bloei komen. Een christen zal zeggen:  de mens komt in de omgang tot God tot ware ontplooiing.

Juist 50 jaar na 1968 worden wij, gelovig of ongelovig, uitgedaagd om opnieuw na te denken over  de relatie tussen individu en gemeenschap.  Autonomie is verbonden met verantwoordelijkheid voor de medemens,  dichtbij of ver weg. Het katholieke denken is principieel een denken in termen van gemeenschap. Mijn vrijheid realiseert zich in verbondenheid met anderen.

 Mgr. Gerard de Korte.



Terug naar boven