Markt 29 ‘De Kleine Winst’: geeft haar geheimen prijs

Printerversie

Gepubliceerd op: 20-02-2017 | Gewijzigd op: 21-02-2017
Dankzij een rondleiding door gastheer wethouder Huib van Olden en bouwhistoricus Ronald Glaudemans kreeg de pers maandagmiddag 19 februari 2017 een inkijk in het vrij- en leeggekomen winkelpand ’De Kleine Winst’ op Markt 29. Het werd eind vorig  jaar door de gemeente aangekocht*. Het is het woonhuis geweest, nog vóór diens trouwen,  van Jheronimus Bosch. In dit pand had de familie [vader en diens zonen] Bosch het schildersatelier.

 'Het pand verkeert in zodanig oude staat, dat we het kunnen rekenen tot Jeroen Bosch. Je proeft en ruikt er de historie door de eeuwen heen,’sprak wethouder Huib van Olden toen hij die middag de bouwhistoricus Ronald Glaudemans voor zijn rondleiding inleidde.

 De best bewaarde onderdelen zijn het casco, de kelder, het dak en de achtergevel, die zijn middel eeuws. Maar de buitenkant is verder 19e eeuws. Het is diverse keren aangepast gedurende allerlei tijdslagen. Daardoor  is er veel verloren gegaan. Maar  de laatste 50 jaar heeft de tijd er stil gestaan. Er is dan ook sprake van achterstallig onderhoud.

Unieke spiltrap Vanaf 1875 dateert de voorgevel. Dat is ook het jaar waarin het een winkel werd. Uit 1940 dateert de 'huidige' winkelinventaris met  de groene kasten. 

De grootouders van de huidige generatie [kinderen van]  Frits en Maria van der Ven hadden hier -voor de Tweede Wereldoorlog -een winkel in stoffen, lakens en beddengoed. Zo zijn die er begonnen, voordat ze naar nummer 25 verhuisden. 

 
*Zie bericht van 11 november 2016 'Koopcontract  van De Kleine Winst getekend'. 

-Rechts Markt 29 vanaf 1875 was het een winkelpand, Maar rond 1500 zat daar het schildersatelier van de familie Van Aken waarvan Jheronimus Bosch een van de tegen was. Het pand werd eind 2016 door de gemeente aangekocht.  -Onder: Wethouder Huib van Olden heet de pers welkom voor een rondleiding door het perceel. -Rechts onder: De geheel leeg geruimde winkel zoals die er nu bijstaat, klaar voor nader onderzoek. foto's © paul kriele, 19 februari 2017.

De rondleiding start dan wel op de begane grond waar de uitleg al aanvangt, maar dan is er al aandacht voor de unieke spiltrap die vanuit de kelder naar de eerste en tweede verdieping gaat. Die houten en helaas krakkemikkerige trap is uniek voor Bossche huizen en komt nog maar zelden voor. Ondanks dat hij nog compleet is, is de staat zodanig dat de pers ze slechts een voor een mag betreden. 

	....................................
	-Links boven;: Een welkom door wethouder Huib van Olden van o.a .Erfgoed.  -Boven: De unieke toegang naar de kwetsbare spiltrap die leidt naar de kelders en de eerste twee verdiepingen. Het gangetje komt uit in de keuken. [foto links]  .  ............................................................................................................
	-Links: Bouwhistoricus Ronald  Glaudemans vangt de gasten beneden,  in de stoffige en donkere middel eeuwse kelders op. -Onder  links: Aan de straatzijde is in de muur nog een dichtgemetselde deur zichtbaar die leidt naar de kelder op de Markt. -Onder de bakoven die er op duidt dat in het pand een bakkerij heeft gezeten. foto's © paul kriele, 19 februari 2017.

Oudste Bossche kelders

Eerst komt de kelder in beeld waar het een uiterst stoffig boel en provisorisch verlicht is.  Maar het is in ieder geval wel de oudste kelder die we in de stad kennen, zegt Glaudemans. We willen nog een onderzoek doen naar de jaarringen om de leeftijd van de balken te  kunnen bepalen. Maar hij is so wie so uit de tijd van Bosch. Dit pand maakte deel uit van het stenen huis dat er voorheen heeft gestaan, genaamd Melanen .,Het was een groot hoekhuis, maar heeft na de stadsbrand van 1419 plaats gemaakt voor drie panden, waaronder ‘De Kleine Winst’, waarvan dan ook de kelders nog uit die tijd dateren.

Opvallende zaken in de kelder zijn een bakoven, dat duidt op een negentiende eeuwse bakkerij. Er achter bevindt zich een kolenopslag en er boven een rookzuiger.

In het voorste deel bevindt zich een waterput waar nu nog zuiver wat er geput kan worden. En in de muur aan de straatzijde zitten de contouren van  een  dicht gemetselde deur, die blijkbaar toegang gaf tot de kelders onder de Markt.

Overal in de kelders ligt  en 19e eeuwse bestrating.

Het pand grenst niet aan de Binnendieze, daarom heeft het een eigen beerput in het wat smallere achterhuis.

Op de eerste verdieping vallen uiteraard weer de eeuwen oude draagbalken op, maar die zijn bij de ‘modernisering’ in 1875 naar een winkelfunctie, weggemoffeld door een stucplafond.  Behalve in enkele kastruimten zijn ze nog wel zichtbaar.
In de hoek bij het raam zijn als een soort behangsel schilderingen zichtbaar geworden, zoals die ook in enkele andere Bossche panden [o.a. In de Roosenkrans]  werden aangetroffen. Dit soort muurbedekking was  een manier van  ‘behangen’ die  in de 15^e eeuw tot begin 16e  eeuw gebruikelijk was. Dus die muurschildering  bewijst dat dit huis terug gaat tot de tijd van Jeroen Bosch.

 

	.........
-Hierboven:  De beschilderde muur op de eerste verdieping [voorkamer]. Het is een manier van behangen in diamantmotief.  Het was tamelijk uniek voor de stad. -Rechts boven: Een doorkijk vanaf de voorkant naar de slaapkamers en de overloop. De eeuwen oude balken zijn weggemoffeld door een gestuuct plafond van 1875. -Rechts: De zolder waar je tegen de pannen aankijkt.  foto's © paul kriele, 19 februari 2017.	.....
	...............................
Bouwhistoricus Ronald Glaudemans en wethouder Huib van Olden staan onder de pannendaken van een middel eeuws huis. Tenminste: het casco, de kelders, het  dak, de trap en de achtergevel zijn vijf eeuwen oud.	Hierboven : Vroeger was het gebruikelijk de muren voor het betengelen, eerst met kranten  te beplakken. Dit is Het Huisgezin van 22 juli 1936 met advertenties van De Gruyter, Verhees  en een reis van Kras naar Antwerpen..

Toekomstige aanpak.
Van Olden:  ‘De aanpak bestaat uit: eerst het onderzoeken naar de tijdvakken waarin dit pand en zijn inrichting heeft verkeerd. In juni 2017 hoopt de afdeling Erfgoed die onderzoeken af te ronden. Dan volgt er nog een planbestek, maar we zijn ook afhankelijk van datgene  wat we onverwacht nog tegen kunnen komen. ‘Alle scenario’s zijn nog mogelijk,’ vult Van Olden er snel aan toe. ‘Maar we gaan er  van uit dat alles erin blijft zoals de huidige situatie die toont.’
 

Uitzicht vanaf de eerste verdieping over de Markt. foto © paul kriele, 19 februari 2017. ...................................................................

Terug naar boven