Kleine Monumentjes breed in beeld

Printerversie

Gepubliceerd op: 01-10-2016 | Gewijzigd op: 01-11-2016
Hieronder een reeks van klein monumentjes waarachter vaak een anekdote schuil gaat.
Lezing van Nort Lammers, voormalig voorzitter van de Werkgroep Het Kleine Monument, op maandag 17 oktober 2016 voor Vereniging Stedelijk Huurdersplatform [bij 10 jarig bestaan ] in cultureel centrum de Helftheuvel.Onderwerp: kleine monumentjes in de stad, die dankzij de werkgroep vaak zijn gerestaureerd en teruggekomen.

Nort Lammers voorheen voorzitter van de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch en ook voormalig voorzitter van de Werkgroep Het Kleine Monument. foto © paul kriele,17 oktober 2016.

Aan de hand van een wandeling van Bolwerk St. Jan [of station] loopt Lammers via  via naar de parkeergarage Sint Jan.

-Plaquette van Burg. Loeff vanaf 16 november 1944 waarnemend burgemeester. Loef nam afscheid tijdens een manifestatie in De Vliert in 1960.
De plaquette bevond zich in de trapopgang van stadion De Vliert. Tekst ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’.
De Gemeente draagt niet bij aan de restauratie, noch aan de herplaatsing omdat het geen kunstwerk noch een monument is.

Burgemeester mr. Hein Loeff *1895-+1973 was van 1944-1960 [aanvankelijk waarnemend ]burgemeester van 's-Hertogenbosch. Hij was de initiatiefnemer van de bouw van stadion De Vliert dat op 8 september 1951 officieel opende. hein loeff © portret wimvande plas.

Loeff was de grote roerganger voor de bouw van dit stadion. [besluit 1947/ opening 8 september 1951.
Plaquette is verdwenen bij nieuwbouw stadion [1996-1997], en ligt opgeslagen in depot bij Engelermeer. Bij 50 jarig bestaan van FC Den Bosch waren er voornemens die plaquette terug te brengen.
De werkgroep Het Kleine Monument wil deze plaquette graag in de businessruimte terugbrengen. Wie gaat dat betalen..? ,

-BBS Boschveld
Inzet werkgroep om het plexiglasreliëf van Henri Titselaar aan de gevel van de BBS Boschveld terug te plaatsen.Omdat Titselaar het logo van de oude school ontwierp keert dat niet terug in de nieuwbouw aan de Zernikstraat...

-Stationsplein de Vlaggenmast in de hoek staat bij Stationsplein 2-4.
Dat waren voor 1940 aanvankelijk twee lantaarnpalen uit de tijd van Eduard Kuijpers, de architect van het station van 1896.
De masten zijn met de sloop van het station van Sybold van Ravesteyn verdwenen en in een opslag terecht gekomen. Dankzij bouw en sloopbedrijf Barten zijn ze opgeknapt. En tijdens een ceremonie op zondagmorgen 3 oktober2010 is de nieuwe vlaggenmast onthuld.
Bericht op Bastion Oranje: dd. 24 september 2010: Onthulling vlaggenmast

Stationsplein Ontulling op 3 oktober 2010 door de sponsor bouw en sloopbedrijf van Wil Barten met  wethouder, Huib van Olden en JoopThissen. foto © paul kriele,  3 oktober 2010.

Dankzij W. Barten, die zich in 1993, bij de sloop van het station van ir. Sybold van Ravensteyn over de vlaggemast ontfermde en hem liet restaureren, wordt die historische mast, die tussen 1896 [bouw van het -tweede Bossche- station van Cuyper] en 1944 voor het station stond, herplaatst. Ook na de oorlog, waarschijnlijk vanaf 1951 tot 1993 had de mast een plekje voor het station.
De ceremonie rond de herplaatsing organiseert de Werkgroep 'Het Kleine Monument op zondag 3 oktober 2010.

-Klok station [foto voorgevel station van Eduard Kuijpers]
De grote klok die midden boven de ingang zat is door een onderonsje tussen de directeur van de PNEM [Essent] en de baas van Jumbo in Veghel terecht gekomen..

	Het station van Sybold Ravesteyn [1951-1996] met de grote klok van het eerste Bossche -stenen- station van Eduard Cuijpers van 1896.
Ansichtkaart en foto © bossche encyclopedie [boven].

-Wapenbordjes Bovenin de voorgevel van het station van 1896 zat bovenin ingemetseld een serie wapenbordjes van Nederlandse steden. Dat sloot aan bij de functie van het station als poort naar de wereld. Lammers toont de bordjes van de provincie Brabant en Zeeland.

Stationsweg De onthulling van het beeld 'Carnaval' op 11 november 2013 door enkele consuls van Oeteldonk olv Rob van de Laar. foto © paul kriele, 11 november 2013.

-Op Stationsweg is op 11 november 2013 het beeld ‘carnaval’ onthuld. Het kreeg een plaats in het gazon tegenover de Wilhelminabrug.
Op de galerij van de busremise stonden twee beelden: Mercurius met pegasus en carnaval. Gemaakt door architect Sybold van Ravesteyn. Mercurius is in het KW1C terecht gekomen, bij de afdeling Handel en Carnaval heeft zijn naam door de mombakkes die de man in zijn linker hand houdt.
Het beeld dat in stukken lag is opgeknapt en geadopteerd door de Club Consuls van Oeteldonk. Zij stellen eens per jaar 11 minuten hun huis open. De club groeit aan met nieuwe leden wonend in de dorpen rond Oeteldonk.

-Gedenksteen aan Piet Kerssens
Piet Kerssens overleed op 27 oktober op 17 a 18 jarige leeftijd als gids van de geallieerde tropen die vanuit Oost door de stad richting station trokken. Toen hij een kameraad op de Wilhelminabrug te hulp schoot werd hij beschoten en overleed later in het ziekenhuis.
De steen met een nis voor de bloemen is geadopteerd door de Sancta Maria Mavo en de Beekmanschool Elke 27ste oktober is er een herdenking op die plek .

Wilheminabrug Op deze foto uit 2008 staan bij de gedenksteen voor Piet Kerssens:  Wilana Holters, LotteToonen en Bella Nag. foto © paul kriele,  23 oktober 2008.

-Anekdote over de vinger van Sint Pieter
Aan Achter de Tolbrug [achterzijde Van Lanschot] stond de Sint Pieterskerk met daarop het beeld van Sint Pieter[Petrus die met zijn ving omhoog wees naar God. Die vinger was extra lang gemaakt omdat je anders vanaf de begane grond niet de uitdrukking van ‘de verwijzing naar God’ kon inschatten.
Maar het was ook een streek van de jongens van De Pijp om met een katapult steeds op die vinger te schieten. De koster  die weer eens de kerk aan het opknappen was en die vinger moest repareren dacht met wat stopverf dat ding te herstellen. Maar doordat het warm weer was en de zon er op scheen zakte die vingen langzaam naar beneden.. en moest de schilder zijn karwei anders aanpakken.

-Boven: De voormalige waterstaatkerk St. Pieter in de Tolbrug, met in de gevel het beeld van Sint Pieter	Het beeld van Sint Pieter, die zijn wijsvinger omhoog steekt, eenmaal beland op de begane grond. foto © paul kriele,  19 april 2014.

-Sint Pieter heeft nog meer blijvende herinneringen. Het beeld zelf staat om de hoek in de tuin van de voormalige pastorie[Refugiehuis klooster Mariënhage], Het historische pand werd  door Van Lanschot als kantoor ingenomen en is weer later door  het  makelaarskantoor Willaerts en Willaerts gebruikt.

-Sint Pieter: Pastoor de Kroon
Voor de voormalige pastorie [Refugiehuis Marienhage stond een klein beeldje voorstellend de indertijd geliefde pastoor De Kroon. Dat was een bronzen exemplaar En brons was in de jaren 2008-2012 erg geliefd bij bronzendieven..Het werd dan ook in 2009 gestolen.
De gemeente wilde niet meewerken aan terugkeer. Door de werkgroep Het Kleine Mnument is mbv Van Lanschot en Willaerts & Willaerts door het kunstenaarsechtpaar Jean en Marianne Bremers een replica gemaakt en vervolgens binnen de ommuurde tuin van de toenmalige kerk geplaatst .

Beeldje Pastoor De  Kroon. Onthulling door Marietje Hoeflaken-van den Bosch, oud bewoonster van De Pijp. Achter haar wethouder Huib van Olden. Links Nort Lammers. foto © paul kriele, 19 april 2014.

-De spreuken op de muurstenen van Domien van Gent
Domien van Gent die in 1979 overleed was de bedenker van de in dialect gestelde Bossche spreuken. De eerste was ’Oe gotte kek daor’.
De werkgroep heeft in navolging van Domien 42 Bossche spreuken weten te plaatsen.

Domien vanGent *5 september 1917 †      17 maart 1979

Zie de pagina over Domien van Gent dd. 1 april 2013 en het artikel: Uitstel onthulling muursteen Domien van Gent dd. 6 april 2014

-Gerrit Schulte
In de Karrenstraat [nr.22] bij de voormalige Karrenbar is op 6 september 2009, ter herinnering aan Gerrit Schulte, een herdenkingsplaat gemonteerd door de Bossche wielerclub Jeroen Bosch. De bar is eigendom van de familie Mulders /Schulte
Zie artikel Onthulling gedenkpaat Gerrit Schulte in Karrenstaat op 6 februari 2009.

Café restaurant Carras in de Karrenstraat Gedenkplaat voor Gerrit Schulte foto © nico bosters, 6 februari 2009.

-Parade
Nort Lammers toont een foto van een gevelsteen met daarop de tekst Gereformeerd Weeshuis. Dat bevond zich op de Parade Zuidzijde, toentertijd Weesstraat genoemd.

-Keizerstraat In Hof van Zevenbergen heeft rond 1550 Karel V, Duits Roomse keizer gelogeerd. Karel V stond aan het hoofd van het grootste rijk [de toenmalige wereld]: het Habsburgse rijk. Zijn gebeeldhouwd hoofd staat op een sokkel binnen het Hof van Zevenbergen.

	Hof van Zevenbergen in de Keizerstraat, een naam afgeleid van  enkele bezoeken van keizers uit het Habsburgse Rijk.
De Buste van Karel V in Hof van Zevenbergen. 'Geschonken door advocatenkantoor Banning, van Kemenade en Holland, Bouwcombinatie Hof van Zevenbergen in het jaar van het 25-jarig jubileum Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch 1973-1998' foto © paul kriele, 20 oktober 2016

-St.Joris en de Draak
In de St Jorisstraat is op het grote pand 28-34 het tafereel St.Joris en de Draak ingemetseld. Daar zat voorheen automobielbedrijf Lathouwers. De vraag is hoe zit het met Sint Joris en het aspect vervoer?

Sint Jorisstraat Op een keramieken plaatje staat St.Joris en de Draak afgebeeld naast de deur van het pand op nr. 28. foto © paul kriele, 20 oktober 2016.

-Achter het Stadhuis
Aan de wand van het steegje tegenover de –voorheen-  V&D bevindt zich  een houten bord met daarop L.J. van Stokkum automobielenhandel. Dat bedrijf heeft daar nooit gezeten, aldus Lammers. Niemand weet waar het vandaan komt..

Achter het Stadhuis In het steegje tegenover voorheen de V&D, hangt een houten bord met daarop 'Van Stokkum automobielenhandel'. In de vorige eeuw [eerste helft] woonde ene L.J. en ene H. M. van Stokkum op nr. 22. foto © paul kriele, 2 maart 2012.

-De Zwarte Arend op de Markt
Op het pand Markt 11, een grote modezaak, vroeger een Albrt Heijn supermarkt en daarvoor de sociëteit De Zwarte Arend, staat nog de markante zwarte vogel, een arend. Dat is het merkbeeld van die soos De Zwarte Arend.  Mar deze is vervangen door een replica. Het origineel staat in de tuin van de sociëteit  -de combinatie- De Zwart Arend/Amicitia in de Peperstraat.

	Het pand op  Markt 11 met daarop de Zwarte Arend, de naam van de toenmalige sociëteit. foto © paul kriele, 1 september 2013
De originele Zwarte Arend die oorspronkelijk op het dak van Markt 11  [toentertijd het  sociëiteitsgebouw] stond. Ivm zijn gewicht is dit exemplaar door een kunststof exemplaar vervangen.

-Steen op de Markt –bij Puthuis- ter herinnering aan een nieuw plaveisel.
Wethouder Jetty Eugster heeft indertijd een nieuw plaveisel voor de Mark uitgekozen De bestrating van een soort kinderkopjes met spleten er tussenin , riep veel commotie op en tegenstand. Telkens als er in de stad een nieuwe bestrating komt wordt er een herdenkingssteen geplaatst. Lammers leest het gedicht voor en vraagt speciaal op de de derde regel te letten …

Waar Jeroen zijn wezens schiep
En den eersten boer mee Gerritje liep
ligt nu eigentijds [Chinees] graniet
Waar de Bosschenaar voortaan van handel en vertier geniet.
Coen Free 22 maart2009

Jetty Eugster ging niet akkoord met dat ‘Chinees’. Dat duidde er teveel op dat die keien te goeie koop waren geweest.
Rond het veel besproken Puthuis gaat Lammers in op de kritiek op het bouwsel. En voegt er de voorbeelden bij. Voor de een is het een Eftelingstijl [fantasiebouw], de ander noemt het een reconstructie [De Moriaan] en nog een ander zegt restauratie [St. Jan], of historiserend [Van Lanschot Hooge Steenweg].

-Uithangborden Hinthamerstraat Uithangborden van koffiebranderij Sweens
Op nr. 212 was werkzaam Gerardus, zoon van P.J. Sweens en op nummer 192 diens nazaat Joseph Sweens tot 1987.
Het pand heet De Palmboom [anno 1602]. De huidige eigenaar Willem Berkelmans uit St. Michielsgestel heeft het ijzeren bord met erop een palmboom en de tekst ‘In den Palmboom’ laten restaureren door smid Ad van de Oetelaar uit Schijndel. Het gevelbord is ook geskoepeerd en opnieuw geverfd.
Zie ook artikel  Uithangbord opgeknapt teruggekeerd  op Sweenspand Hinthamerstraat 212.  dd. 9 mei 2004.

	Het gejeel opgeknapte uithangbord aan Hinthamerstraat 212, voormalig pand van koffiebranderij P.J. Sweens.
foto's © paul kriele, 9 mei 2004.

-In de Verwersstraat hangt een bord van modeontwerper Addy van den Krommenacker aan de gevel.

-Gulden Vlies in Sint Jan
De borden van de ridders van het Gulden Vlies in de Sint Jan, gemaakt doorleden van het Bosch Palet en overgedragen aan ‘De Kring’ en uiteindelijk geplaatst in het Jheronimus Bosch Art Center. 

-Casinotuin
De Van Lanschotbeelden ‘De wachters’

Beelden in de Casinotuin. 'De wachters', een cadeau van Van Lanschot. foto © paul kriele,  7 september 2006.

Zie voor artikel over 'De wachters  : Steen bij beelden teruggekeerd dd. 8 november 2006.

-Ingang Parkeergarage Sint Jan aan de Hekellaan
De kikkers van Hildo Krop afkomstig van de Wilhelminabrug.

-Bastion Baselaar.
Op Bastion Baselaar een herdenkingssteen aan de Franse militairen die daar gezamenlijk in een graf [door tekort aan hout] begraven liggen. [De –vaak jonge- militairen en ook een vrouw] zijn door ziekte of verwonding omgekomen].
De steen is op 9 oktober 2015 onthuld.
Zie artikel  dd. 9 oktober 2015 Onthulling  gedenksteen Franse militairen    op Bastion Baselaar.

Bastion Baselaar De gedenksteen aan de in 1794-1795 in de stad omgekomen Franse militairen. foto © paul kriele,  9 oktober 2015.

-Hekellaan
Daar staat aan het begin van het rijwielpad naar de Van Maerlantstraat Keizer Maximiliaan te paard. Hij draagt het teken van de ridders van het Gulden Vlies. Het monument stond eerst tegenover de  Sasse van IJjsseltstraat, maar is na de bouw van de parkeergarage Sint Jan naar het begin van de Limietlaan verplaatst.

	-Links: Keizer Maximiliaan te paard langszij de Hekellaan. -Onder: Van de plek tegenover de Sasse van IJsseltstraat is het beeld intussen verplaatst naar het begin van de Limietlaan, waar het beter opvalt.
foto © paul kriele, 30 mei 2011.

-Bij de Parkeergarage St Jan, zijde Limietlaan, staat ‘de Neanderthaler’. De maker is Tom L’lstelle. Het is zijn eerste werk dat in de openbare ruimte staat. Tom gaf aan het beeld de naam 'Andert'.
Het beeld is een herinening aan de vondst van een kampement van Neanderthalers op deze plek..
Zie het artikel van de Onthulling van 'Andert', de Bossche Neanderthaler. dd 12 december 2015.

De onthulling van de Neanderthaler 'Andert' met links de kunstenaar Tom L'Istelle en rechts wethouder Jan Hoskam. foto © paul kriele, 12 decembr 2015.

Terug naar boven