Berichten 2008 St.Janssingel/Westwal

Printerversie

Gepubliceerd op: 30-09-2008 | Gewijzigd op: 15-04-2010

Banieren met 'Vestingstad Europa 2005', zoals hier in de St.Jansstraat, hangen op diverse plaatsen in de stad.  foto © gerard monté, 21 juni 2005.

Werk aan een meer natuurlijke loop van de Dommel en de stadssmuur die in het zicht komt

Zicht op de oude stadsmuur langszij de St. Janssingel die in het zicht blijft.	foto's © paul kriele, 30 september 2008.

Het bergbezinkbassin op de plek van het Mariabastion komt in beeld. Straks wordt het afgedekt en verder uit het zicht genomen.	De Dommel krijgt een meer speelse loop met elementen langszij de oevers en eilandjes die het natuurlijk karakter benadrukken. foto's © paul kriele, 15 juli 2008.

Blootleggen stadsmuur/ openleggen oude stadspoorten 3 juni 2008
De gemeente is druk bezig langszij de St.Janssingel en de Westwal de vestingwerken in het zich te brengen. Dat betekent het weggraven van de Dommeltaluds langszij de St. Janssingel en het in zicht brengen van de eeuwen oude stadspoorten. 
Bij Bastion Maria wordt tegelijk met het opgraven van de voorwerken een bergbezinkbassin aangelegd, de Dommel krijgt weer wat meer ecologische aandacht door het aanbrengen van eilandjes en door de oevers minder strak en nog natuurlijker voor de vegetatie en de fauna te maken.
Een bij de Westwal omgevallen  oude stadsmuur komt deels terug voorbij het Mariabastion. Langs de singel oostzijde komt op de plek van de parkeerplaatsen een wandelpromenade met hier en daar een parkachtige structuur. De werkzaamheden worden in een infokeet [VdDoesdeWilleboissingel] toegelicht en verduidelijkt.

Ter hoogte van de Walpoort, is haaks daarop een dragline bezig zand uit te graven rondom de oude stadsmuur die [zie onder] in het zicht komt te liggen.	Uitgegraven  zand wordt zo lang in witte jute zakken gedaan en later hergebruikt voor de aanleg van de eilandjes die in de Dommel worden aangelegd.  foto's © paul kriele, 3 juni 2008.

De opengelegde stadsmuur ter hoogte van de Walpoort.	Dan doorlopend naar de situatie [middelste] foto.  foto's © paul kriele, 3 juni 2008.	Na de knik komt de muur uit  ter hoogte van de Mariënburg.

St.Janspoort en 14e eeuwse stadsmuur komen in zicht

Medio mei 2008 zijn de funderingen weggegraven van een stadspoort die ter hoogte van de St. Jansstraat stond. Op het eind van die straat stond eerste de 14e eeuwse Koepoort die later werd vervangen door de meer bij de Wilhelminabrug gelegen St. Janspoort. Bij eerder onderzoek waren ook middeleeuwse straatjes in beeld gekomen.Van het St. Jansbolwerk zijn ook de funderingen die deels in de Dommel steken, blootgelegd. Dat bolwerk werd kort na 1614 hersteld, aldus archeoloog Eddy Nijhof, die bij het odnerzoekswerk van de muren wordt bijgestaan door de -ingehuurde - Vlaamse archeoloog Johan Claeys. Ook is de 14e eeuwse stadsmuur langszij de St.Janssingel vrij gekomen. Die komt, opgemetseld met stenen van de -langszij de Westwal - omgevallen muur, in het zicht. Bijzondere vondsten werden tot nu toe nog niet gedaan, hoewel archeoloog Nijhof spreekt van een erg mooi ingezette stadsmuur.

De Dommel beginnend bij de Willemsbrug met rechts vooraan de omgevallen stadsmuur die voor het grootste deel al is opgeslagen.	Kijkje vanaf de Wilhelminabrug met links vooraan het Bastion Maria, waar een bergbezinkbassin wordt aangelegd en op 16 mei 2008 een dragline het water in tuimelde.  foto's © paul kriele, 21 mei 2008.

Langszij de oevers aan de westzijde [Van der Doessingel] worden palen in de oevers geslagen.	Op Bastion Maria is een oude riolering [ronde stenen onder geparkeerd staande blauwe wagen] blootgelegd en zijn de funderingen van het bastion zichtbaar geworden.

Zicht op de St.Janspoort ter hoogte van de St.Jansstraat. foto's © paul kriele, 21 mei 2008.	Archeoloog Eddy Nijhof inspecteert de 14e eeuwse stadsmuur langszij de St. Janssingel die met oude stenen [van de Westwalmuur] opgemetseld wordt. De foto kijkt in de richting van de St.Janssingel naar de Westwal.

De bloot gelegde 14e eeuwse stadsmuur langszij de St.Janssingel die momenteel door de Vlaamse archeoloog Johan Claeys wordt onderzocht en in kaart gebracht	De muur langszij de St.Janssingle die in beeld blijft en opgemetseld wordt tot maaiveldhoogte. foto's © paul kriele, 21 mei 2008.

Graafmachine glijdt in de Domnmel 19 mei 2008

Een graafmachine die van het ponton gleed en in het water terecht kwam moest weer opgetakeld worden.	foto's © bart meestsers, 19 mei 2008.

foto's © bart meesters, 19 mei 2008	De macjhine hing in goede positie om weer op het ponton te worden teruggeplaatst.

Symbolische  Start restauratieproject 23 april 2008
Bredase lyceïsten metselen Gedenksteen in stadsmuur op einde Westwal

Bomenkap langszij de St.Janssingel  13 maart  2008.

Bomenkap tbv wandelpad, In de week van 12-17 maart  2008. foto © paul kriele 3 juni 2008.

 
Op de St.Janssingel langsij de Dommel worden in maart 2008 bomen gekapt ivm een nieuwe fase in de Vestingwerken: openleggen en inrichten St. Janspoort, aanleg bergbezinkbassin en wandelpad en het in zichtbrengen van de stadsmur tot aan de Wilhelminabrug.

Herinrichting Stadsdommel [St.Janssingel Westwal en Van der Does de Willeboissingel]

Nabij Berewoutkazerne                                Mariabastion                Wilhelminabrug                                  Oliemolensingel
                      I                                                        I                                                  I                                                                 I

De Dommel van zuid [links] naar noord [op beiden plaatjes rechts]. Op het linker plaatje is rechts aan de rand, de versterking van de Mariapoort met bergbezinkbassin getekend middels een grijs/grauwe uitstulping.	Op dit plaatje ligt de Wilhelminabrug [bijna links] rechts naast de  St.Janspoort en uiterst rechts heet dat deel Oliemolensingel.

Veel parkeerplaatsen langs St.Janssingel en Westwal verdwijnen, of voor een wandelpad of voor een groenstrook/parkje. Gedurende het werk komt er een infokeet te staan bij de Wilhelminabrug. 

Opruimen explosieven langs Stadsdommel  8 februari 2008.  
De gemeente gaat vanaf aanstaande maandag 11 februari 2008, ter voorbereiding van een nieuwe, natuurlijk ingerichte, St. Janssingel, Westwal en Dommeloevers eerst onderzoeken of er nog explosieven uit de Tweede Wereldoorlog in die Dommeloevers langs Westwal en Van der Does de Willeboissingel en Havensingel [westzijde] zitten. Daar wordt ihkv de –Europees gesubsidieerde - vestingwerken de oude stadsmuur tot aan de Wilhelminabrug opengelegd en langs de St.Janssingel en Westwal een wandelpromenade aangelegd, wat overigens ten koste gaat van een reeks parkeerplaatsen. Vlakbij de Wilhelminabrug wordt over dit project [de aanloop én de vestingwerken] een infocentrum ingericht. 
Hoewel ze eerst tegen waren zijn de roeivereniging de Hertog, Maritiem, Watersportvereniging Waterpoort en de Visfederatie -na overleg - akkoord gegaan met deze plannen, die ook nog een versmalling van de Dommel, een deels herstel van Bastion Maria, waarin een bergbezinkbassin is opgenomen, inhouden. Dat laatste deel werd inmiddels door de gezamenlijke Bossche banken geadopteerd.  

Water gerelateerde steden brengen boek & film uit  27 januari 2008.  
Een reeks Europese steden die iets met water hebben, en projecten opzetten uit toeristisch en economisch motief, hebben over die projecten een boek samengesteld. Water brengt nu eenmaal leven in de brouwerij en Breda doet dat met zij nieuw uitgegraven Trufhaven en Den Bosch met zijn vestingwerken. Zelfs van het Amsterdamse Rokink is geopperd dit weer bevaarbaar te maken. Maar ook andere steden, zoals Utrecht, die grachten [Weerdsingel en Catharijne singel] dempte tbv wegen, werken aan oevers en [dempen] rivieren om die aantrekkelijker te maken. Die zes waterssteden zetten die projecten in een boek en maakten er een film over. Behalve Den Bosch en Breda doen daaraan mee: Mechelen Gent, Chester [GB] en Limerick [Ierland ].
Zie ook www.wihcc.eu

Bushalte figuren verplaatst  3 december 2007.

De bushalte, een kunstwerk, staat er nog maar.. foto © paul kriele, 10 augustus 2007.	....is inmiddels weggehaald foto © paul kriele, 17 augustus 2007.

De bushalte is voor 2-3 jaar verplaatst naar de Zuidwal op de Groote Hekel ivm werkzaamheden aan de stadsmuur langszij de St.Janssingel.
Het ontwerp is van A.L.Dorenbosch [1984].

Bezwaren aanpak Westwal den bosch, 29 september 2007.
Diverse instanties maken bezwaar tegen de plannen mbt vestingwerken langszij de St. Janssingel. De kademuren van de Dommel worden aan de Westwalzijde afgegraven om de stadsmuur in zicht te brengen. Maar de afgegraven én vervuilde grond komt –als meest goedkope oplossing - aan de overkant [zijde VdDoessingel] in het Dommelwater te liggen. Dat vormt voor de watersportverenigingen en Maritiem een blokkade.
De VVD-fractie stelt in een brief aan het College van B&W deze oplossing aan de kaak en wil dat dit werk op deze manier niet doorgaat of anders uit te stellen tot na de omleiding van de Zuid- Willemsvaart die dan als waterweg voor de verenigingen vrij komt.Nieuwe fase restauratie Dommelmuren den bosch, 14 september 2007. 
Kort voor de opening van Maritiem 2007 werd door de kapitein ter zee R. Ramaekers een nieuwe fase in de restauratie van de vestingwerken geopend. Dat gebeurde symbolisch met de start van de werkzaamheden aan de St.Janspoort. Die werd bij eerder [2003/2004] onderzoek opgegraven en wordt nu zichtbaar gemaakt De bedoeling van de vestingwerken is de stad als vestingstad beter in beeld te brengen en -specifiek -met dit traject de oevers van de Dommel af te graven om daar de stadsmuur bloot te leggen.
De St.Janspoort stond op het einde van de St. Jansstraat en was tot de doorbraak bij de Visstraat de in-en uitvalsweg naar de Langstraat. Even verderop stond de alleroudste stadspoort op die plek, de Koepoort. 

Ceremonie van mestelen steen '14 sept.2007'

Henk vande Brandt, bedrijfsleider bij Nico de Bonth, de uitvoerder van de restauratie van de vestingwerken. Over twee jaar, zo zei Van de Brandt en dat bevestigde wethouder Jetty Eugster in haar toespraak, is naar verwacht dit vrijmaken van de funderingen van de 17e eeuwse St.Janspoort en de oude stadsmuur tot aan de Wilhelminabrug, afgerond. Daarbij worden de oevers van de Dommel weggegraven.	Aankomst van het gezelschap: de kapitein ter Zee R. Ramaekers [witte pet] met hun echtgenoten [links], wethouder Geert Snijders [uiterst rechts] die begroet wordt [op de rug gezien] door projectleider Ivo Scheffers van de Gemeente die Peter van Roosmalen directeur Vestingwerken [wegens ziekte] waarnam.
Toespraak door Ivo Scheffers vlnr Joep Chappin, wethouder Jetty Eugster, achter haar wethouder Geert Snijders. Op de achtergrond Rob van de Laar. Dan de kapitein der Genie De Vries diens echtgenote de kapitein ter Zee R. Ramakers en echtgenote. Uiterst rechts Ivo Scheffers.	foto's © paul kriele, 14 september 2007.

Bijgaand: Het mestelen van de steen met inscriptie 14 sept. 2007, die de start van de restauratie van het deel St.Janssingel aangeeft.	Boven links: vlnr Ivo Scheffers die directeur Vestingwerken Peter van Roosmalen vervangt. De man in donker pak [nauwleijks zichtbaar] is Henk van de Brandt van aannemer en restaurateur Nico de Bonth.
Rechts naast de twee heren in pak, de wethouders Geert Snijders en Jetty Eugster en de kapitein ter Zee R. Ramaekers.  foto's © paul kriele, 14september 2008.	Wethouder Eugster [links] dankte de ex-voorzitter van Maritiem Joep Chappin en diens opvolger Rob van de Laar  [2e van rechts] '... want het evenement Maritiem dient om het project vestingwerken te versterken.' Midden: Kapitein ter Zee Ramaekers.

WethouderJetty Eugster in haar toespraak: 'De kracht van de vestingwerken is dat we niet alleen plannen maken, maar ze ook uitvoeren. Het is een krijgsverhaal dat hier aan de oude St.Janspoort weer boven water komt. Daarom heeft de gemeente de kapitein ter Zee Ramaekers uitgenodigd om deze steen in te metselen'.
 
Impressie vóór de officiële ceremonie [vrijdagmiddag 14 september 2007]

Links en rechts: inkijk op de plek waar oude stadsmuur -op linker foto rechtsboven en op rechterfoto aan de linkerkant -zichtbaar is geworden.	foto's © gerard monté, 13 september 2007.

 

	Boven rechts:  Inkijk in de put vanaf de St.Janssingel waar de funderingen liggen van de oude stadspoort de St.Janspoort. Bovenlinks:  rechts onderin de foto: detail van de oude muur en links daarnaast -net zichtbaar - het pas- opgemetselde muurtje. Linker foto: Inkijk in de put gezien vanaf de St.Janssingel.  - foto's © paul kriele, 14 september 2007.

In 2003/2004 werden opgravingen gedaan naar de vroegere poorten die op deze plek stonden.

Park en infocentrum op nieuwe Westwal , 17 augustus 2007
De Westwal krijgt een nieuw parkachtig aanzien. De esdoorns wijken er voor iepen behalve op enkele plaatsen zoals nabij de Berewoutkazerne. De treurwilgen nabij de Wilhelminabrug wijken niet voor het project. 
Het werk vangt volgend jaar aan onder het motto: 'De Westwal keert weer'. 
Op de wal komt eerst een tijdelijk infocentrum [hoek Stationsweg] en later een permanent [nabij St.Janspoort.] 

-De Westwal van links Willemsbrug [Heetmanplein] naar rechts Wilhelminabrug. Boven de Aa: de Van der Does de Willeboissingel en onder de Aa de St.Janssingel. -Midden onder: ter hoogte van de Berewoutkazerne komt een klein stadspark met beuken en eiken. Op andere plaatsen worden de esdoorns vervangen door iepen.  -Onderaan rechts -bij de St.Janspoort/Mariapoort een infocentrum. Dat bastion zal deels worden gereconstrueerd.  Tijdelijk komt er, ivm dit project, een infokeet nabij de Wilhelminabrug aan de zijde Van der Does de Willeboissingel.  Nabij de Mariapoort staat ook de aanleg van een waterbergbassin gepland.

Voortgang werk aan Westwal    voorjaar  2006

mei 2006

Aan de Westwal wordt hard gewerkt aan het herstel van de oude vestingmuur. Momenteel zijn bouwvakkers bezig de muur op de bovenzijde af te werken.  foto's © paul kriele, 10 mei 2006.

Maart 2006**

Overzicht van de werkzaamheden langszij de Westwal waar de stadsmuur geconserveerd wordt en de aarden wallen zullen worden weggehaald.	Daar waar het karwei aan de gang is zijn tenten geplaatst.  foto's © gerard monté, 19 maart 2006.

Boven: Zand en stenen op het rondeel als in vroeger tijden. De bovenakt van de muur is bijna klaar. Rechts: Overzicht over de Dommel vanaf de nieuwe Westwalmuur.   foto's © gerard monté, 19 maart 2006.

Aanvullend onderzoek vestingmuur Westwal 4 februari 2006.
Begin januari 2006 maakte de gemeente bekend dat er een aanvullend onderzoek nodig was rond de vestingmuur van de Westwal. Dat bericht van de gemeente was nogal oppervlakkig en vaag. Bij nadere informatie bleek dat het archeologisch onderzoek van 2002 aanleiding was om opnieuw inspecties uit te voeren. Het gemeentelijk Ingenieursbureau wil exacter weten hoe de toen gevonden resten gefundeerd waren. [zie bericht hieronder] Ook de dikte en exacte lengten van die vondsten willen zij in beeld laten komen.

Deze locatie aan de Westwal ter hoogte van de Berewoutkazerne[/straat wordt geïnspecteerd omdat zich in de bodem restanten van het Mariabastion bevinden. Op deze plek zou onder meer een waterzinkbassin komen.

Overzicht en details van het graafwerk in de fundering van dat oude Mariabastion.	foto's © paul kriele, 16 februari 2006.
De funderingen van dit bastion zijn erg massief en verstoord door allerlei buizen en leidingen.	Op de achtergrond is nog een deel van het klooster Mariënburg zichtbaar. foto's © paul kriele, 16 februari 2006.

Eind dit jaar [2006] zal over dit aanvullend onderzoek een rapport verschijnen.

Extra onderzoek stadsmuur Westwal  4 januari 2006. 
De gemeente gaat de stadsmuur langszij de Westwal en St.Janssingel extra inspecteren. Daartoe worden langszij die muur acht bouwputten gegraven. Het rijverkeer ondervindt gedurende tien weken geen hinder, wel worden het voetpad en enkele parkeerplaatsen buiten gebruik gesteld.
De gemeentelijke ingenieurs en de archeologen van de BAM deden in 2003 en 2004 al onderzoek, maar gezien de staat van de muur is een aanvullend onderzoek noodzakelijk. Toen werden onder meer delen van het Mariabastion en de voorloper van de 17e eeuwse Sint Janspoort, de middel eeuwse Koepoort teruggevonden.

Start restauratie Westwal - 30 november 2005
In oktober 2005 werd oor loco-burgemeester Jetty Eugster samen met haar collega wethouder Roderick van de Mortel en de kolonel der Genie R. Veger en vice-admiraal J. Kelder het startsein gegeven voor de restauratie van de Westwal. Het werk wordt uitgevoerd door aannemingsbedrijf De Bont samen met adviesbureau Arcadis. 
Met man en macht, materieel en tractoren, dragliners en graafwerkers is begonnen met de aanpak van de muren langszijde Westwal. Die zien er erg verwaarloosde en gehavend uit. Het werk omvat niet een renovatie of restauratie, maar een conservering van de bestaande situatie.

Op de kop, liever gezegd, op het eind van de Westwal zijn de voorbereidingen gestart als aanloop naar de restauratie van deze stadsmuur.	foto's © paul kriele, 30 november 2005.

Restauratie Westwal aan snee    13 september 2005.
Bij de opening van Maritiem zal vice- admiraal Kelder het startsein voor de restauratie van de Westwal geven. Deze Commandant Zeemacht Nederland is bij de officiële opening op vrijdag 16 september 2005 aanwezig. Nico de Bont uit Vught begint met de eerste 200 meter van de Westwal, later komen ook de wandtraverse onder de Willemsbrug aan de beurt. De verweerde staat van de wal blijft gehandhaafd om het ‘geroeide karakter zijn zeggingskracht’ te laten behouden, zoals het heet. De reconstructie van Bastion Maria met de aanleg van een stuw in de Dommel worden in 2006 uitgevoerd. 

Historische bundel over de Westwal , 12 april 2005. 
Henk Bruggeman heeft weer eens archiefwerk verricht om de Westwal in beeld te brengen. Een betere kijk op het verleden van die verdedigingswal die als waterkering na 1874 in tact bleef, doet hij zowel met foto’s, kaarten en plattegronden, als met de weergave van een historisch verloop. Het behouden van die wal gelukte dankzij het verzoek van oud-burgemeester mr.A. Luyben, om de wal als – onmisbare - waterkering in stand te houden. Maar alle stadspoorten zijn allen kort nadien afgebroken. Vorig jaar nog werden, even zuidelijk van de St.Janspoort, de fundamenten van de nagenoeg onbekende Coepoort blootgelegd. 
In Bruggemans verhaal komen de diverse bastions en voorwerken bij de Sint Jansstraat, de oude uitvalsstraat van de binnenstad naar de Langstraat, en bij de Berewoutkazerne, in beeld. Hij geeft ook een indruk van de opbouw en de afkomst van het materiaal voor deze stadsverdediging compleet met namen en functies van betrokkenen. Het was zo dat volgens een octrooi van 1356 de stad uit elk huis in de Meierij jaarlijks één man voor één dag mocht oproepen. Dat werd in die dorpen via een ‘plackaet’ bekend gemaakt. Ook moest materiaal [‘karren, kruiwagens en schoppen] worden afgestaan om bij dit enorme karwei te worden ingezet. Uit Orthen zijn voor de aanleg en bij ophogingen van die- aanvankelijk- aarden wal karrenvrachten vol zand weggevoerd. Soms werd 2 meter zand afgegraven! 
Een effect van de inzet van zwaardere wapens [uitvinding buskruit] en geschut leidde er rond 1600 toe dat ook de muren en poorten werden verstevigd. Na het beleg van de stad in 1629 is bijv. een extra Bastion Oranje aangelegd om aan de bedreigingen uit het Zuiden beter weerstand te kunnen bieden.  

‘Oorspronkelijke’ Westwal keert terug  17 februari 2005.  Ihkv de vestingwerken is de Westwal aan de beurt. Daar keren in 2006 het St. Jansbolwerk [bij de St.Jansstraat] en een deel van het Bastion Maria [thv de Berewoutkazerne] terug. Bij archeologische opgravingen [2002] zijn oude walmuren en stadspoorten teruggevonden die redelijkerwijs –deels- hersteld kunnen worden. Bij de Sint Jansstraat komen de voorwerken van de Sint Janspoort terug, gecombineerd met een nog aan te leggen –soort- stuw die het waterpeil van de Dommel verbetert.

Tekening boven links: De Westwal in het verleden[onder], heden [midden]en in de toekomst [boven].
Onderaan links is het herstel van het bolwerk bij de Sint Janspoort en in het midden het Bastion Maria te onderscheiden.
Foto boven rechts:  inks het gebied waarin de Westwal met een rode kaderlijn is aangegeven.Onderaan het Heetmanplein .en links [onder Essent] loopt de traverse naar het station.
Aan de rechterzijde de binnenstad.
Onder rechts: Langs de Westwal wordt een wandelpad aangelegd waardoor parkeerplaatsen moeten worden opgeheven.

Herstel van Bastion Maria, evenals het bolwerk, richt zich ook op hertstel van de ecologische zone, op de cultuur-historie en op het toerisme, zodat deze plekken onder meer een plantsoenachtige aanblik krijgen. De herinrichting gaat ten koste van parkeerplaatsen. Dat maakt de beleving van de wal aangenamer. Maar de Sint Janssingel blijft wel tweerichting verkeer.
-------------------------------------------
Opgravingen Westwal  / situatie 14 en 15 april 2004.
In het rondeel bevond zich aan de zuidkant een opening [foto rechtsonder]. Die opening werd later dichtgemaakt. Op die twee scharnierpunten [witte vlekken] draaiden twee luiken. De archeologe Ingrid Cleijne en machinist Patrick Luitelaar geven met papier de draaiende luiken aan.

De archeologe Ingrid Cleijne samen met machinist Patrick Luitelaar op de rand van het rondeel. Daarop kwam de koepel nog te liggen die met zand werd afgedekt.	Onder en boven: Inkijk in de rand van het rondeel. Daarop tonen de twee 'witte' vlekken voormalige scharnierpunten aan voor twee luiken [zie ook foto links onder]. -foto's © gerard monté, 15 april 2004.
In het rondeel bevond zich aan de zuidkant een opening [foto rechtsonder]. Die opening werd later dichtgemaakt. Op die twee scharnierpunten [witte vlekken] draaiden twee luiken. De archeologe Ingrid Cleijne en machinist Patrick Luitelaar geven met papier de draaiende luiken aan.	Inkijk in het opengelegd rondeel. Die opening is later dichtgemaakt bij de bouw van de muur die er om heen kwam te staan foto's © gerard monté, 15 april 2004.

Het rondeel aan de Westwal dieper uitgegraven. Hieronder detail van de fundamenten die langszij de Westwal vrijkwamen. Het vermoeden bestaat dat het de basis is voor een toren die daar moet hebben gestaan.

Deel van de vestingwerken langszij de Westwal die bij opgravingen begin april 2004 vrij kwam.
foto © gerard monté, 13 en 14 april 2004.

Aanpak Westwal begonnen 10 maart 2004.

Met het kappen van de bomen voor de stadsmuren langszij de Westwal is een nieuw traject in de aanpak ‘Vestingwerken’ begonnen. Afwijkend met de Zuidwal en de Spinhuiswal wordt hier de stadsmuur als ruïne ‘bevroren’. Daarmee wordt erkend dat het uitblijven van onderhoud ook een stuk geschiedenis is. Dat betekent wel dat de muren in de huidige situatie worden geconserveerd. Het groen en de zandhopen worden voor een groot deel weggehaald tot een klein voorland overblijft. Doel is de vestingmuren beter in het zicht te brengen. In deze aanpak Westwal zit ook het terugbrengen van de St. Janspoort ter hoogte van diens voorganger de Koepoort, die vorig jaar werd opgegraven. Dat karwei moet voor 2007 zijn begonnen om niet de Europese subsidie van ruim 1 miljoen euro te zullen ontlopen. Onder de noemer ‘Stadsdommel’ doet Den Bosch met vijf andere Europese steden mee aan dit project dat feitelijk het dubbele kost.  Rechts de singel langs de Dommel. Dit traject k

Zomer 2003: Onderzoek ter hoogte van de St.Janspoort en daarvoor stond er de Coepoort.
Vanaf begin april 2004 zijn medewerkers [Ingrid Cleijne en Ariën Hoff] van de BAM bezig met opgravingen langszij de Sint Janssingel en de Westwal Het werk is een vervolg op het in kaart brengen van de stadsmuur die langszij de Dommel liep. In die muur werden vorig jaar ook al enkele poorten en rondelen blootgelegd. Op de Westwal is een fundament van een toren in beeld gekomen.omt voorjaar 2004 aan de beurt in het project Vestingwerken. Op de foto het deel St.Janssingel nabij de Mariënburg.

Vorig jaar zijn de poorten ter hoogte van de Sint Jansstraat vrij komen te liggen. Daar waren maanden Sjaak Mooren en Ariën Hoff actief. foto's © gerard monté, 12 juni 2003.	Ze vonden er de 14e en 15e eeuwse restanten aan van de opeenvolgende poorten die de toegang naar de stad vanuit de Langstraat markeerden. Daar is onder meer de Koepoort en zijn opvolgers in zicht gekomen.

Opgravingen thv de uitgang St.Janspoort waar in de 15e eeuw ook nog de Koepoort heeft getsaan.	Ariën Hoff verricht er grondonderzoek. foto's © paul kriele, 10 juni 2003.

De terugkeer van een van de stadspoorten
De stad telde twee waterpoorten maar ook -naast wat kleinere poorten - drie grote stadspoorten: de Leuvense poort [Hinthamerpromenade] deze poort werd door zijn functie ook wel Gevangenpoort genoemd. Op de grens van de Vughterstraat met de Schapenmarkt stond de Antwerpse Poort. Deze poort ook wel Lieve Vrouwe Poort genoemd werd in het voorjaar van 1997 opgegraven. Dan kreeg deze Antwerpse Poort een vervanger na de stadsuitleg in de 14e eeuw. Deze nieuwe rond 1399 gebouwde Kruispoort was gelegen op de hoek met de Kuipertjeswal. Deze 2e Vughterpoort kreeg later ook een vervanger met de Pickepoort, gelegen op het eind van de Vughterstraat. Deze poort stond tussen Sonneveld en de Molenberg in. 

Een echt stenen station kreeg de stad pas in 1896. Voor die tijd stond op het Meierijplein [Boschveldweg] een houten station. De Stationsweg heette aanvankelijk nog Spoorstraat.

Op de foto helemaal links in de hoek stond tot circa 1880 de Sint Janspoort. Door die poort kwamen de bezoekers vanuit de Langstraat [Vlijmen en Heusden] de stad binnen. De Visstraat was toen een binnenplein [Vismarkt] en had geen uitvalsweg richting 'station'. foto gerard montë, 2002

De diverse  Poorten
Wanneer inderdaad de Sint Janspoort terugkeert is dat de eerste keer dat een van de stadspoorten wordt herbouwd. De stad was tot 1874 een verdedigingsstad. Ze bezat de vestingstatus. Die werd de stad in dat jaar ontnomen. In de periode erop volgend zijn alle fortificatiën ofwel de vestingwerken, waaronder de stadspoorten en voorwerken afgebroken. Alleen de stadsmuren bleven overeind staan omdat ze ook de functie van waterkering hadden.
Dan nog de Brusselse Poort ofwel de Orthenpoort. Deze export sloot de stad in noordelijke richting af. De funderingen zijn in het wegdek van de Orthenstraat nabij het Geertruikerkhof. De poorten droegen namen afgeleid van de zustersteden van ' s-Hertogenbosch die ze gefinancierd zouden hebben.Eenzlefde situatie deed zich voor tav de Hinthameruitgang. Die toegangsfunctie had eerste de Leuvensepoort, toen de Pijnappelpoort [steegje op het Hinthamereinde herinnert daar nog aan]. Bij nog weer een stadsuitleg - rond 1540 - is er wederom een poort op het Hinthamerbolwerk gebouwd. Die lag op de grens van de rivier de Aa. Deze poort omsloot de nieuwe wijk gelegen tussen het later [1830] gegraven kanaal tot aan de rivier de Aa.

Waterpoorten 
Nabij de Orthenstraat, op het Geertruikerkhof waar nog het sluisje van de Binnendieze is te zien, stond een waterpoort. Boten die de stad vanuit noordelijke richting binnenkwamen passeerden hier de stadspoort in de zgn. Marktstroom. Daar lag aanvankelijk ook de eerste Binnenhaven die later is verlegd naar de plek die we nu kennen als Smalle Haven en Brede Haven.
Deze waterpoort werd al in 1976 opgegraven. Dat gebeurde bij de werkzaamheden rond het Geertruikerkhof.Het was de voorbereiding op de nieuwbouw van F.van Lanschot en de parkeergarage Pastoor de Kroonstraat.
Achter de Knillispoort , nauwkeuriger gezegd op het nabij gelegen Herman Moerkerkplein, stond de andere waterpoort als toegang resp. uitgang van resp. naar oostelijke richting.
De noordelijke toren is deels nog aanwezig in de voormalige gebouwen van het Groot Ziekengasthuis [de Regentenkamer en de apotheek]. De zuidelijke toren is provisorisch herkenbaar gemaakt in de bestaande gevels. Daarbij is in het plaveisel ook de sleuf voor de bomen, die in het water konden zakken, aangebracht.

Verloop westelijke stadsmuur in beeld - juni 2003
Bij hun werk aan de St.Janssingel hebben de archeologen het verloop in kaart gebracht van de westelijke stadsmuur. Die wijkt tussen de St.Janspoort en de Mariabrug van de straat af om vanaf die voetgangersbrug -na een knik- weer dichter parallel aan het straatprofiel te gaan lopen.
Bij de uitvalsstraat- de St.Jansstraat- zijn drie achtereenvolgende stadspoorten blootgelegd: de oorspronkelijke 15e eeuwse Koepoort, zijn 16e eeuwse opvolger [1525-1597] en vervolgens een 17e eeuwse St. Janspoort [1597-1890], die buiten het bastion lag. Men dacht toen dat het strategisch beter was die poort niet binnen maar buiten het bastion te situeren.

Van dat 16e eeuwse bastion, een voorwerk van de St.Janspoort, dat uitloopt tot halverwege de rivier de Dommel, zijn deze week de funderingen vrijgekomen.
Ariën Hoff, Sjaak Mooren en Ingrid Cleijne hebben met name de Koepoort met zijn 14e eeuwse torens en het ervoor liggende bastion in kaart gebracht. 

Opgravingen ter hoogte van de Mexicaan Cucaracha maar dan in het gangpad langs de Dommel tussen de heggen in. In het talud is een gat gegraven waar het bastion voor de St.Janspoort kwam bloot te liggen. Op de foto archeoloog Ariën Hoff. De stenen muur rechts is een deel van het aangezette Bastion dat dateert uit de 16e eeuw. Achterin ligt nog een straatprofiel van Bossche keien waaronder lokaal veel gebruikte kinderkopjes. foto's © paul kriele, 11 juni 2003.

Knik in stadsmuur ter hoogte van Mariabrug/Kapucijnerbrug - juni 2003
Zuidelijk van de Mariabrug/Kapucijnerbrug, zijn Frans van Nuenen [BAAC] en Patrick van der Hop [kraanmachinist van Barten] bezig met het uitgraven van een poer, een fundament waarop de bogen van de stadsmuur rustten. In de wal zijn duidelijk de donkere kleuren van de aarden wal die tegen de stadsmuur aanlag en de latere- lichtere- bebouwingslagen te zien.

Op de achtergrond de poer en voorgrond een stenen muur. foto's © gerard monté, 12 juni 2003.

Tweede poort naast Koepoort  - -19-25 mei 2003.
In de dagen van 19 mei e.v. 2003 zijn de archeologen bij graafwerkzaamheden een tweede poort naast de Koepoort tegengekomen. 

Overzicht van het recente werkterrein. Op de linker foto links bovenin de bakstenen rand van de boom die er staat. Rechts daarnaast een roden bakstenen boogdrempel die zich net onder straatniveau bevindt. Dat was dus vroeger het loopvlak.	De boogdrempel maar dan in detail. foto's © gerard monté, 28 mei 2003.

De locatie is links van het boomvak, dat feitelijk staat op de toegang van de toren. De donkere vlek links is het rioleringsgat. Daarvoor loopt de natuurstenen toevoerbaan. Het gat leidt naar de Dommel. De funderingen zijn van een huisje dat tegen de toren werd aangebouwd.	Detail van het rioolgat. Op de voorgrond nog een laatste steen van de toevoergoot. foto' s © gerard monté, 28 mei 2003.

Stadsmuur als woonmuur
Bewoning tegen stadsmuur of enig ander vestingwerk was heel gebruikelijk. In Maastricht zijn daar heel duidelijke voorbeelden van te zien. Den Bosch heeft in het verleden wat interieurs uitgepeld, waarbij de oude stadsmuur zichtbaar werd. Dat was onder meer het geval bij Café Reinders . Zo is ook de schoenenzaak op Hinthamerstraat 12 tegen de Leuvense poort gebouwd. 
In het geval van de Koepoort laat de fundering ook een rioolgat zien met natuurstenen afvoergoot [linker en rechter foto hierboven]. Deze stenen buis valt op door zijn regelmatig metselwerk.
Meestal viel het regenwater recht langs de stadsmuur naar beneden en kwam uiteindelijk in de stadsgracht [zijtak van Dommel of Aa] terecht.

Koepoort blootgelegd 7 mei 2003.
De Archeologen Sjaak Mooren en Ariën Hoff hebben langszij de St. Janssingel opnieuw een deel van de 14e eeuwse stadsmuur blootgelegd. Die bevindt zich opvallend genoeg slechts 20 cm onder het straatniveau. Hieronder een chronologische reportage.

Situatie op het eind van de week van 5-9 mei 2003.

De kinderkopjes vormen de bestrate doorgang tot de stad. De lange stenen muur rechts is een pas later gebouwde kelder van een poortwachtershuisje. Interessant zijn de ophangpunten [duimen] die zich in het natuursteen bevinden.	Detal van linker foto: Detail met midden in de foto wederom de duim van de ophanging voor de poort. foto's © gerard monté, 9 mei 2003
	Foto links boven: De natuurstenen zijmuren van de poort [boven en onder] met daar tussen in met kinderkopjes bestrate doorgang. Links onderin de 14e eeuwse schietsleuf voor pijl en boog. Foto rechts boven detsail van diezelfde sleuf. Deze driehoekige [voormalige] opening zit hter foto uiterst rechts onderin. Het detail van de in driehoekige structuur gemetselde schietsleuf, is duidelijk op de middelste foto zichtbaar. Links overizchtsfoto: De Dommel loopt rechts achter de heg. De straat links. foto' s © gerard monté, 9 mei 2003.

situatie 7 mei 2003

De situatie in breder perspectief dus met St.Jansstraat. Deze straat was tot in de 17e eeuw een van de uitvalswegen naar de Vlijmen/de Langstraat. foto's © gerard monté, 7 mei 2003.	Overzicht werkterrein aan de St.Janssingel ter hoogte van de St.Jansstraat. Links loopt de Dommel rechts de straat.
De stadsmuur loopt onder links verder door naar de Buitenhaven. Op deze foto is links de vloer van de toren zelf zichtbaar..	Detail van de funderingen en witte speciemortel. Rechts van de funderingen straatvloerdelen  foto' s © gerard monté, 7 mei 2003.

Coepoort op plek van bushalte..
In de kuil ter hoogte van de kunstzinnige bushalte kwamen de fundamenten van de rechtertoren van de Koepoort [Coepoirt] bloot te liggen. Die poort is na een verbouwing en uitbreiding vanaf de 17e eeuw St. Janspoort gaan heten, omdat dat beter klonk, aldus archeoloog Sjaak Mooren. De toren ligt nagenoeg in het verlengde van de St. Jansstraat, die ook vroeger Koestraat heette. Het Koepoortje zit naast Coppens Lijstenmakerij.
In de rechter toren zat nog op twee tegen voer elkaar gelegen plaatsen een 14e eeuws -driehoekig- schietgat voor pijl en boog ![zie foto' s hierboven]. Ook een vloerdeel van de meest noordelijke toren en wat kleine afvalvondsten troffen de archeologen er aan.
Aan de stadszijde van de poort veegden zij - na wat graafwerk - restanten van 15e eeuwse bestratingen bloot.
De toren werd in de 18e eeuw -toen hij in onbruik was geraakt- afgebroken en met zand afgedicht.

Het verhaal over de Coepoirt ofwel Koepoort 
De Koepoort bestond uit twee ronde torens. Van de meest noordelijk gelegen toren zijn de fundamenten nu [9 mei 2003] in zicht zijn gekomen. Ook de vloerdelen van rode baksteen werden blootgelegd. De archeologen hopen bij hun graafwerk ook de meer zuidelijk gelegen toren nog tegen te komen. Tussen die twee heeft de toegangs-ofwel uitgangsweg tot/naar de stad gelegen. Ook die vloer kinderkopjes - is bloot komen liggen. 

De Koepoort was een poort gesitueerd ter hoogte van de St.Jansstraat. Aan de buitenzijde liep de stadsgracht,ofwel de Dommel. Reizigers die vanuit Vlijmen of andere dorpen in de Langstraat de stad binnenkwamen, staken eerst de brug over de Dommel over en gingen dan door de [Koe-]poort de stad binnen.
De torens waren meters hoge bouwwerken, oprijzend vanuit het talud dat langs de Dommel liep.
In de 16e eeuw is de poort verbouwd en zijn er delen aan toegevoegd. 

steenformaten
In de bestrating en aanbouw kun je door de formaten goed de verschillende bouwfasen onderscheiden. Hoe ouder hoe groter de stenen [moppen] en hoe recenter des te kleiner worden die bakstenen.
De archeologen vertellen is er in de 17e eeuw een eind aan de poortfunctie gekomen. In de 18e eeuw kwam er even meer zuidwaarts een andere poort voor de Koepoort in de plaats.

Frappant is dat de St.Jansstraat niet in het verlengde maar met een knik uitkomt op die poort. Dat had een strategische achtergrond. Voorkomen moest worden dat van buiten de stad geweer- of kanonschoten het publiek op straat konden treffen door gericht op de open stadspoort te schieten.

opbouw 
De ronddelen van de toren laten, even boven het - toenmalig - straatniveau, natuurstenen segmenten zien. Die zijn vaak met ijzeren staven aan elkaar vastgehecht door uitsparingen in die stenen te maken daarin lood te gieten en in dat lood die staven te leggen, zodat bij stolling die twee stenen aan elkaar hechten.
Bovendien zitten er in die stenen nog uitsparingen voor de duimen waarin de poort was opgehangen.
Zoals elders geschreven is die poortfunctie in de 17e eeuw gewoon opgeheven en werd er tegen de poort en de torens een aarden wal gelegd. 

De archeologen Mooren en Hoff ontdekten bij het graven naar de zuidelijke toren dat er zo maar tegen die poort een poortwachtershuisje was gebouwd waarvan ze deze week de kelders aantroffen.

terugkeer bijzondere poort 
Met deze vondsten zijn de stadsarcheologen erg ingenomen. Het is zeer bijzonder dat in de stad zo dicht onder straatniveau redelijk in tact zijnde stadspoorten worden blootgelegd.
De BAM laat zich er nog niet over uit of heropbouw van een stadspoort langszijde Westwal/St.Janssingel een optie is. Hoewel de haalbaarheid juist aan deze singelkant groot is. Maar men vreest kritiek vanwege het prijsgeven van parkeerplaatsen. Maar als men de opzet van het project Vestingwerken in ogenschouw neemt- de vestingwerken beter in zicht te brengen- dan ligt hier een kans open het element stadspoorten te verduidelijken!

	De locatie voormalige bushalte aan de St.Janssingel. Daar  is de 14e eeuwse stadsmuur zichtbaar gekomen. Die ligt vlak onder het huidige straatniveau. foto' s © gerard monté, 7 mei 2003

Stadspoortje ontdekt   24 april 2003.
De Bossche archeologen hebben op de St. Janssingel een stadspoortje van nog geen meter breed ontdekt, dat dateert van begin 1500. Dat poortje –ongeveer ter hoogte van de Berewoutkazerne- zat in de eerste stadsmuur. Deze omwalling loopt vanaf de Spinhuiswal en Kuipertjeswal via een oversteek over de Vughterstraat naar de Westwal waar die verder de Dommel blijft volgen tot aan de Oliemolensingel.
Het poortje kwam bloot te liggen bij opgravingen langszij die rivier waar ihkv de vestingwerken een wandelpromenade de parkeerplaatsen moet gaan vervangen.
In de zijwand van dat poortje zit nog een duim van het scharnierwerk. Eenzelfde situatie troffen de archeologen in 2001 aan bij de verlegging van de Kruisbroedershekel.Poortje ontdekt- [Nieuwsbrief Bastion Oranje,  24 april 2003]  

De Bossche archeologen hebben op de St. Janssingel een stadspoortje van nog geen meter breed ontdekt, dat dateert van begin 1500. Dat poortje –ongeveer ter hoogte van de Berewoutkazerne- zat in de eerste stadsmuur. Het poortje kwam bloot te liggen bij opgravingen langszij die rivier waar ihkv de vestingwerken een wandelpromenade de parkeerplaatsen moet gaan vervangen.

Een overzicht van de werkzaamheden in het stadium dat in het wegprofiel een diepe put was geslagen. Daar troffen de archeologen ook de stadsmuur aan die komt vanaf de Kuipertjeswal.	De 14e eeuwse stadsmuur waarin het kleine toegangspoortje werd aangetroffen en de eerste trede die leidde naar de weergang. foto' s © Ariën Hoff april 2003..

Hierboven links: archeoloog Sjaak Mooren [oranje jas] peilt de diepte tot het gevonden metselwerk waarbij kraanmachinist Patrick Luitelaar hem assisteert. Naast de put archeologen Eddy Nijhof en Ingrid Cleijne.
Rechter foto: Detail van de put van foto links. De vondst van [de eerste trede van ] het trapje om op de stadsmuur te komen redelijk uniek.

Overzicht van het werkterrein langszij de Dommel [Westwal], waar de latere 15e-eeuwse stadsmuur aansluit op de reeds bestaande 14e-eeuwse muur. [Links midden van de foto]
-foto © gerard monté, 25 april 2003.
Linker foto: een deel van de toren met daar tegenaan het ingezette blok [rechts] . Duidelijk is te zien dat er geen verband bestaat tussen dat blok steen en de muur.
Rechterfoto: In de overgebleven opening [drempel] liggen de klinkers op hun zijkant.
Onder links: Een detail van het ontdekte poortje. Bovenin links het inspringend muurtje. Bij de lichte plek zit nog een deel van het scharnier. Middenin de foto zijn de klinkers op zijn kant in de vernauwde doorgang zichtbaar.
Onderin het ingezette blok dat zich deels in de zandrug bevindt.. Datzelfde blok op de foto links. [Deze foto is tov de vorige een kwartslag rechtsom gedraaid].
foto's © gerard monté, 25 april 2003.

De locatie 
Op deze plaats op de knik van de oudste stadsmuur die hier -gezien vanaf de Vughterstraat- afbuigt richting Oliemolensingel- bevond zich oorspronkelijk een wijdere doorgang die ook al op kaarten van Jacob van Deventer voorkomt. De kleinere poort is vanaf ongeveer 1520 die wijdere doorgang gaan vervangen. Maar de funderingen van beide poorten raakten uit zicht bij de aanleg van Bastion Maria in ongeveer 1620. Die vijfhoekige fortificatie was een gevolg van de dreigende bezettingen [Spaanse tijd] die de stad doormaakte.
In een volgende speurwerk gaan de archeologen nog op zoek naar een toren die ongeveer op deze plaats moet hebben gestaan.

achtereenvolgende stadspoorten 
Deze locatie is nog meer opvallend omdat zich hier de aanhechting bevond van de oudste, 14e-eeuwse muur die vanaf Kuipertjeswal/ Vughterstraat komt, met de latere, 15e-eeuwse- stadsmuur die vanaf het Vughtereind komt. 
Zoals bekend is de Vughterendijk pas later gebouwd. Met de aanleg verviel de H. Cruyspoort ter hoogte van de Kuipertjeswal/Achter de Boomgaard die in zijn functie werd vervangen door de Pi[e]ckepoort op het Vughtereind [Heetmanplein]. 
Al eerder kort na de stichting van de stad bij de eerste stadsuitleg, had de Antwerpse poort [locatie Schapenmarkt-Snellestraat-Achter het Verguld Harnas] zijn functie verloren.
De Koepoort: De archeologen Ingrid Cleijne, Sjaak Mooren en Ariën Hoff [!] verkassen nog deze maand naar een traject nabij de Wilhelminabrug waar ze de Coepoirt, een van de oudste stadspoorten, hopen te ontdekken. De poort vormde - via de St. Jansstraat [vroeger Koestraat] - de uitvalsweg naar de Langstraat.

Nieuwbouw hoek St.Janssingel/St.Jansstraat
Oplevering Markant pand St.Jansstraat  19 juni 2001 .
In augustus 2001 wordt de markante nieuwbouw op de hoek St.Jansstraat /St.Janssingel opgeleverd. Bouwbedrijf Van Tartwijk heeft er naar ontwerp van architectenbureau Gerard Derks/Stevens in tien maanden een beeldbepalend pand neergezet. Opvallend is het koperen dak dat er morgen 20 juni op gaat. Ook de terugvallende kozijnen en het verspringend metselwerk zijn erg bijzonder aan het hoekpand dat vier appartementen bevat. Allen- in de prijs van vier tot zes ton- zijn door Makelaar Lelyveld verkocht.

Boven: Het nieuwe stadsgezicht op de St.Janssingel. De foto's zijn  kort na de oplevering genomen De  nieuwbouw op de hoek St.Janssingel/St.Jansstraat heeft een markant koperen dak. Ook het buurpand rechts, door Aannemer Maazen opgeknapt, is bijna klaar.
foto's © gerard monté, 1 september 2001
Onder: De steigers staan er nog omheen, het gaas hangt een goed zicht in de weg, maar de contouren van de nieuwbouw komen in beeld.
foto's © gerard monté, 16 mei 2001.

Petit histoire
De hoek op van de St.Janssingel met de St.Jansstraat was -na een brand in de nacht van 8 op 9 september 1993- jaren een kaalslag. Krakers hadden zich het pand toegeëigend en dat was voor de eigenaars aanleiding ze met een vuurtje er uit te jagen.
Aanpalend op nummer 9 heeft eigenaar /aannemer Maazen uit Vught een herenhuis laten bouwen, de ruwbouw door Van Tartwijk en de afwerking door Maazen. Behalve door een moeilijke bereikbaarheid heeft Van Tartwijk geen tegenslagen opgelopen tijdens de bouw die geheel op schema zit, aldus John van Engelen, de leider van het project.



Een nieuw beeldbepalend stadsgezicht dat verrijst op de hoek St.Jansstraat/St.Janssingel.
Het ontwerp is van Gerard Derks van bureau Derks en Stevens Barbaraplaats 's-Hertogenbosch.
Over de details van het ontwerp zie hieronder. [4 april 2000]Met een terugvallend bouwdeel wordt de overgang bereikt van de nieuwbouw naar het andere buurpand aan de singel dat eigendom is van Coppens. Opzettelijk is daar voor een kleinschalige, minder opvallende bouw gekozen, aldus architect Aarts.

Ingenieur De Baerdemaker van het Schijndelse bouwbedrijf gaat er erg trots op. Hij noemt het een bijzondere, voor deze tijd kostbare uitvoering. Het aanzicht wordt bepaald door het ronde dak, de kozijnen met Franse balkons en de ruwe, met sintels verwerkte, rode bakstenen.
Voorjaar 2001 is waarschijnlijk de oplevering van deze markante hoek in de binnenstad. Eric Aarts zal de technische begeleiding tijdens de bouw verzorgen.

Start bouw hoekpand  20 september 2000.
Op maandag 18 september 2000 is Bouwbedrijf Van Tartwijk begonnen met de voorbereidingen voor de bouw. Deze week gaan de eerste heipalen de grond in. Naar verwacht kan pas najaar 2001 de bouw worden opgeleverd.  

Nieuw stadsgezicht
De hoek St. Jansstraat/St.Janssingel krijgt een nieuw gezicht. De markante plek wordt ingevuld door een bijna 2,5 miljoen kostende bouw die opvalt door zijn verspringend metselwerk, terugvallende kozijnen en rond-koperen dak. Bouwer en ontwerper spreken van een markant beeldbepalend pand. De plek tegenover dansschool Voetisch was zeven jaar lang een kaalslag die ontstond toen in de nacht van 8 op 9 september 1993 een aangestoken brand het hoekpand vernielde. De brand zou door de eigenaren- J. Dankers en G. Franken- zijn aangestoken om de krakers eruit te jagen.

De vertraging van activiteiten op die hoek heeft vooral te maken doordat het tussenliggend pand in de St. Jansstraat op nummer 9 geen duidelijke bestemming kreeg. Het pand was zo slecht dat het feitelijk meteen al gesloopt had moeten worden. Nu gaat aannemer Maazen uit Lith daar eindelijk de invulling doen. Dat pand was oorspronkelijk in eigendom van de familie Snels en later van Van der Heijden.

Het kunstwerk van A.Doorenbosch. HJet is staal  uitgevoerde 'bushalte' op de St.Janssingel staat tegenover de nieuwbouw van Van Tartwijk. Vaak  wsordt het besmeurd, maar veel bekeken.  foto © Jan Clemens Lampe, 7 september 2001.

Architectenbureau Derks & Stevens uit Den Bosch is de ontwerper van het opvallende plan. Voor het hoekpand werd al in 1997 een plan ingediend dat voor de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch en de Raadsgroep Knillis nauwelijks bezwaren opleverde, aldus Gerard Derks in een toelichting. Beiden groeperingen hebben wel aangedrongen op een historisch-verantwoorde invulling.

Een weinig aantrekkelijk stadsgezicht op de hoek St.Jansstraat/St.Janssingel, een perceel van twee woonhuizen zoals dat er zeven jaar bij heeft gestaan. Rechts de St.Jansstraat.  foto © gerard monté 9 januari 2000.

Bovenstaande percelen vormden een belangrijk knooppunt voordat de Visstraat werd aangelegd.
Het was de uitvalsweg naar de Langstraat.
Het perceel had associaties met de toegangspoort, maar maakte er geen deel van uit. Ervoor lag de aarden stadswal. In de negentiende eeuw diende het als pakhuis, later koffiehuis. Bij de opheffing van de vestingwet is er een bovenwoning ingericht die met een trap aan de buitenzijde toegankelijk werd gemaakt.

Bouwbedrijf Van Tartwijk is op 3 april met de voorbereidende werkzaamheden begonnen. De nieuwbouw bevat per verdieping een appartement die allen verkocht zijn. Het penthouse is verdeeld over de derde en vierde etage. Het buurpand in de St. Jansstraat lijkt op een klassiek herenhuis, maar krijgt wel een winkel op de parterre.


Link naar archeologie  St.Janssingel



Terug naar boven