Aanleg nieuwe Kruisbroedershekel

Printerversie

Gepubliceerd op: 15-07-2002 | Gewijzigd op: 14-04-2009

Boottocht op Binnendieze 15 juli 2002
Aanleg nieuwe Kruisbroedershekel juni 2001
--------------------------
Boottocht op Binnendieze  15 juli 2002
Met Leo Valentijn maakte Bastion Oranje op maandagmorgen 15 juli 2002 een boottocht over de stadsgracht naar de nieuwe Kruisbroedershekel. Hierover volgt onderstaand een reportage.

Al 31 jaar schipper opde Binnendieze in dienst van de Gemeente. foto © gerard monté, 15 juli 2002.

Leo Valentijn is al 31 jaar actief bij de Gemeente. Hij werd indertijd aangesteld als beheerder van de Binnendieze.
In de stadsgracht staat twee meter water en een meter blubber, alsdus de bomer van de niet geëlectrificeerde platte schuit.
Staatssecretaris van het demissionair kabinet Remkes opende vrijdag 28 juni 2002 de nieuwe Kruisbroedershekel. Dat is de doorgang tussen Parklaan en Spinhuiswal die de oude kleinere hekel op het begin van de Spinhuiswal vervangt. Op die punten stroom het water van de Binnendieze [Kerkstroom] de stad in en uit.
De oude hekel is gerestaureerd en van een nieuwe deur voorzien.

Door de nieuwe Kruisbroedershekel komt  men buitenom, via de stadsgracht, bij de Grote Hekel/ café De Roode Leeuwe weer de stad binnen. foto © gerard monté, 15 juli 2002.	De nieuw aangelegde hekel trok in de eerste dagen veel publiek. foto © paul kriele 28 juni 2002.

De restauratie van de vestingwerken is begonnen bij de Grote Hekel. Die waterdoorgang van polder naar stad ligt op de kruising Hekellaan, Oude Dieze, Pettelaarseweg en Zuidwal. Ook daar zijn de deuren door nieuwe vervangen.
De zuidkant van de verdedigingswerken kreeg voorrang in dit miljoenen kostende project om reden van toeristisch belang en in verband met subsidieverlening. Belangrijk argument was dat de stadsmuren aan de zuidzijde nogal in vervallen staat verkeerden Daarom werd dat traject als eerste in het project meegenomen.

De grote steenmassa is de ene zijde waarin dat poortje was opgehangen aan de andere zijde bevindt zich nog de scharnier. Rechts onder de drempel van de oude doorgang door de stadsmuur. foto © gerard monté, 15 juli 2002.	De binnenkamer van de nieuw aangelegde hekel die een close-up laat zien van de nieuwe doorgang in de 16e eeuwse stadsmuur. Meteen daarna kruist de Binnendieze de 14e eeuwse muur die in dit project inzichtelijk is gemaakt. foto' s ©  gerard moné op 15 juli 2002.

Bij de bocht in de Spinhuiswal en Parklaan kwamen de 14e eeuwse en latere [16e eeuwse] stadsmuur in één kamer  bij elkaar. De Vughetrdriehoek is een later aangebouwde stadswijk die weer een eigen stadsmuur en ook een nieuwe stadsapoort, ofwel  de Pieckepoort kreeg. Dat is na de Antwerpse poort en de poort bij de Kuipertjeswal de derde Vughterpoort . Deze Pieckjepoort was gelegen ter hoogte van het Heetmanplein.
Precies ter hoogte waar de oude- tweede-stadsmuur van de 14e eeuw liep is een historische kamer ingericht. Aan weerszijden van die stadsmuur kunnen de bootvaarders uitstappen. Bovendien is in die oude muur een 16e eeuws poortje aangetroffen. Daarvan is de uitgesleten drempel nog in tact, evenals de ophanging van de poort.
De inrichting van deze historische kamer was een bijkomend werk bovenop de restauratie van dit deel van de vestingwerken.

Tijdens de rondvaart vertelde bomer [handmatig] Valentijn hoe in zijn tijd [30 jaar geleden ] de staat van de oude stadsmuur nog met behulp van lint werd gemeten. Op de stadsmuur werden -met witte verf- cijfers gekalkt, wat overigens nog waarneembaar is.
Recent- voorjaar 2002- hebben studenten van de Leuvense universiteit de nieuwe methode [theodeliet] toegepast. Dat is het fotografisch vastleggen van moeilijke situaties, zoals dat ook bij de restauratie van de noordzijde van de St.Jan gebeurt. 

Bukkende bootgasten en een bukkende schipper voor de onderdoorgang van de Kruisbroedershekel. foto' s © gerard monté, 23 oktober 2002.	De nieuwe doorgang in een prachtig geconstrueerd gewelf waar men vanuit de Kruisbroeders naar de stadsgracht vaart. Vanwege mogelijk hoog water wordt de doorgang 's avonds electrisch afgesloten.

De binnenzijde van de wanden en de plafonds bestaan uit stenen ribben waartussen houten panelen zijn aangebracht. Dat is gedaan om de flora en fauna zijn gang te kunnen laten gaan. In het wegdek van de Spinhuiswal en in de groenstroken liggen dikke betonplaten die de nieuw aangebrachte gewelven verstevigen.

Anecdote: Er is een verhaal dat in 1911 vier gevangenen met een bootje vanuit het Huis van Bewaring zijn ontsnapt via de Kruisbroedershekel. Eenmaal buiten de stad zetten zij hun tocht te voet verder.

Twee hekeldeuren in Kruisbroedershekel
In de nieuwe hekel zitten twee deuren: eentje die handmatig bediend wordt als er eens in de zoveel tijd hoog water dreigt. De andere is een geautomatiseerde deur die neergaat om het water van de Binnendieze te doen stromen zodat vervuiling wordt tegengegaan.
Op de momenten dat die deur-meestal ' s nachts- in werking treedt gaan aan beide zijden [zijde stadsgracht en zijde Kerkstroom onder de Cathrien] rode lichten branden. Het is dan verboden gebruik te maken van de onderdoorgang.

De binnenzijde van de stadsmuur  bij de  St. Cathrienkerk, met de oude Kruisbroedershekel [l] en de nieuwe hekel [r.] foto  © gerard monté, 15 juli 2002.	De nieuwe doorgang is expres laag gehouden om een gevoel van overgang van binnen de stad naar buiten te bewerkstelligen. foto © gerard monté,, 15 juli 2002.

flora en fauna gerespecteerd
Koninklijke Van Drunen, een dochter van Heijmans, heeft- evenals de totale restauratie van de Bninendieze-ook deze restauratie uitgevoerd.
Leo Valentijn vertelde ook dat, door de speciaal aangetrokken bioloog Dirk Kuijpers, wel 100 plantensoorten zijn ontdekt waaronder een zeer zeldzame varen en een korstmos. Ook vaak hoorbaar, maar zelden zichtbare vogels, bewonen de rietkragen onder aan de stadsmuur. Deze stadsmuur zal in delen worden ontmanteld zodat de flora en fauna gelegenheid krijgt zich vanuit de oude delen voort te zetten op de gerestaureerde fragmenten. 

Na de zomervakantie van 2002 begint het maaien van de begroeiing onder aan de zuidelijke stadsmuur om vrij baan te geven aan de restaurateurs.






De oude Kruisbroedershekel.
foto ©  gerard monté, 15 juli 2002.








Restauratie Aanleg nieuwe Kriusbroedershekel juni 2001

In2001 zijn de werkzaamheden begonnen rond het in zicht brengen van de vestingwerken. Het gaat om de wallen bij de Hekelsluis en om een nieuwe doorbraak naast de Kruisbroedershekel.

	links boven: Vanaf de stadsgracht; zicht op -rechts- het oude en -middenin -de nieuwe Kruisbroedershekel. Boven: Inkijk op de Diezestroom voor de hekel, langszij de gevangenis. Links: werkzaamheden onder het wegdek waar een nieuwe doorgang -door twee stadsmuren -werd gemaakt. foto © paul kriele, 24 en 28 juni 2001.

Inkijk inde bouwput waar door twee stadsmuren [vande 14e en van de 15e eeuw]  een doorsteek werd gemaakt voor de vaarrroute naar de stadsgracht. Boot passagiers kunnen hier uitstappen en door die 14e eeuwse muur naar zgn. 'buiten ' de muur lopen om daar weer in te stappen. Middenin de foto een verlaagde drempel die duidt op een oud poortje dat naar buiten de stadsmuur uitkwam. foto's © gerard monté, 24 juni 2001.

De Spinhuiswal. Duidelijk is de stenen muur te zien.Dat is de 14e eeuwse stadsmuur, parallel lopend aan de Spinhuiswal. Deze muur loopt recht door naar de Kuipertjeswal. Later -in de 15e eeuw -zou de muur daar een knik krijgen en parallel aan de Parklaan gaan doorlopen.

Terug naar boven