Zoeken
Expo: Design van Het Derde Rijk / bewaking verscherpt
Printerversie |
Design van het Derde Rijk is een expositie om te laten zien dat er in het Duitsland van de NAZI’s doelbewust en overtuigend een designmachine aan de gang was. De NAZI’s wilden haar identiteit via design tentoon spreiden. Dat kon in het Duitsland van na de Eerste - verloren- Wereldoorlog door het minderwaardigheids gevoel en gebrek aan zelfrespect bij de Duitse burgers. En door de grote economische crisis.
..... |
.................. |
...... |
Drie sfeerbeelden van het door Pronk Studio uit Rotterdam ingerichte tentoonsteling Desgin van het Derde Rijk in het Desingmuseum.
-Onder: Beiers meubilair en een radiotoestel Arbeitsfront Empfänger DAF 1011[ op tableau links onder].
-Middenin: Sylvesternacht van Alfions Schneider [1942] en 'De Duitse Infanterier waakt'.
-Bovenin: Meubilair, een groot houten dressoir uit de werkkamer van Hitler in de Neue Reichskanzlarei. Ontwerp architect Albert Speer. Zelfs stoelen tafels werden met het Swastikaembleem gemerkt, zoals steeds ook op alle banieren en vlaggen.
foto's © paul kriele, 4 september 2019.
=================================================================================
Design kwam door in alle geledingen van het Derde Duitse Rijk: cultureel, militair onderwijs etc. Vormgeving werd als instrument van de nazi-ideologie, bewust ingezet, onderweg naar een glorieuze toekomst. In die zuiverheidscultus was de Arische mens het onderwerp zelf . Dat het Derde Rijk na ongeveer twaalf jaar zo kon instorten kwam mede door de chaotische dynamiek afgezet tegen een overigens strenge nazi- hiërarchie. De uitingen van de nazi-cultuur komen we tegen in klassieke sculpturen tot moderne, in auto’s en van boeren meubels tot Amerikaanse reclamebeelden.
Museumdirecteur Timo de Rijk gaf op enkele interessante vragen die in het persuurtje voorafgaand aan de rondleiding duidelijke en begripvolle uitleg over onder meer de aanleiding, de aanpak en het waarom van deze –tot op de dag van vandaag- unieke expositie.
Na de oorlogo was alles wat van Duitsland afkomstig was kwaadaardig. Men stond nog versteld over de terreur die van het NAZI-rijk was uit gegaan. Er heerste een behoefte alles weg te stoppen: swastika’s, folkloristische Beierse meubels. Aan al die relikten werd een intrinsieke boosaardigheid toegeschreven, zo legt De Rijk uit.
....... |
............. |
Directeur van het Design museum Timo de Rijk . foto's © paul kriele, 4 september 2019. ....................................................................................... |
Juist op geschiedkundig gebied onderlegd en Duits sprekend, conservator Tomas van den Heuvel, die ook de pers rondleidde en vragen beatwoordde. .......................................................................................................... |
Rondleiding
Timo de Rijk leidde de pers samen met de conservators Almar Seinen en [geschiedkundige] Tomas van den Heuvel rond over de expositie. Die is door Pronk Studio uit Rotterdam ontworpen.
In Rijks beantwoording kwam naar voren dat al jaren geleden, toen Het Stedelijk Museum tot Design Museum zou worden gebombardeerd, drie exposities over Design werden bedacht en uitgewerkt: ‘Nederland in de jaren 60-70-80’, ‘Californië Freedom ‘en deze ’Design van Het Derde Rijk’ 1933-1945. Haar design is de meest pregnante design cultuur in de 20ste eeuw. Ergo: de jaren dertig wijzen al vooruit naar de Tweede Wereldoorlog,' aldus de directeur. 'In die periode ontwikkelt zich het fascisme in Italië en het nazisme in Duitsland'.
Aller eerste expositie over NAZI-design
Nooit eerder dan slechts historisch/geschiedkundig en cultureel is er ooit een expositie over Design van het Derde Rijk geweest. In de cultuurgeschiedenis en in de kunstgeschiedenis en in de architectuur werd die periode overgeslagen …!
Timo de Rijk betreurt het en neemt het zelfs kwalijk dat het Rijksmuseum in haar presentatie zo weinig over die periode vanaf 1933 t/m 1945 laat zien. De Rijk: Als er al een instelling bestaat die uitlegt en aantoont wat die NAZI-cultuur heeft betekend, dan is het wel een museum. Helaas zijn ze daar in Duitsland nog steeds niet toe in staat /bij machte.
Hoe dat zo is gelopen? Dat beantwoordt de museumdirecteur met: 'Omdat we ons zelf steeds wijs gemaakt hebben dat Kunst goed is. Van Kunst, daar worden we betere mensen van. In die gedachte past geen Nazisme, noch een Tweede Wereldoorlog. Nu, op dit moment,' zegt De Rijk, bestaat er in ons land al zoveel afstand tot de Tweede Wereldoorlog, dat design als leidraad voor het oppakken van die periode genomen kan worden. Onze vraag was dan ook: Op welke manier heeft de Nazicultuur zich uitgedrukt en de samenleving verleid ?
-Boven: Vanuit allerle instekenen en over gevarieerde rubrieken verschenen er boekjes namens Hitler, 'de auteur' . -Rechts boven:Het Swastika-embleem, symbool van de NAZI -cultuur.] Sommigen denken dat dit een creatie is van de Nazi's, maar het embleem bestond al veel langer. Op het etiket links bovenin staat Swastika NSBO Betriebsette Firma Rosenthal Werk Kronach -Rechts een koperen keten. .................................................................................... |
........ |
........ |
|
........ |
-Boven: Een van de Romeinen afgekeken tafereel met de tekst: Gerechtigkeit, Tapferkeit en Weisheit. -Links boven: Stoel uit de grote rechtszaal van Wewelsburg. -Links onder: Otto Gahr, Adolf Hitler Standaard Sturmambteilung [SA] 1922. met daarop de tekst Deutschland Erwache. -Onder: een SS-uniform. -Links boven: Duitse grafische lettertypen . foto's © paul kriele, 4 september 2019. |
........ |
......... |
Gewapend tegen agressie tegen deze expo
Ook was er de vraag van de pers over het betrekken van de Joodse gemeenschap bij deze expositie. De Rijk ten eerste: Er is niet één Joodse gemeenschap. Maar we hadden, ik moet zeggen, het geluk dat tegenover ons museum een synagoge staat. We zijn dan ook al vroegtijdig met de Joodse organisatie in de stad in gesprek gegaan. Eerlijk gezegd is de aanwezigheid van een synagoge voor ons, bij deze expositie, een geschenk, al klinkt dat wellicht vreemd.’
Op het museumraam komt nog een tekst over het lot van de Bossche Joden. Van de bijna 300 omgekomen Bossche joden staat hun naam op drie tableaus aan de muur naast de synagoge.
Er is over de tentoonstelling een familieroute samengesteld met het verhaal van de Bossche joden en er zijn ook een aantal lezingen in de synagoge gepland.
De Rijk: ‘We zijn overigens niet alleen met de Joodse gemeenschap in na contact gegaan. Door ons is ook de CJB [Communistische Jongeren Beweging] uitgenodigd en we zijn met hen een gesprek aangegaan. Ze voelen zich welkom.’
De CJB gaat zondag 8 september 2019 vanaf 12.00 -15.00 uur op het Kerkplein demonstreren.
Daarop volgt haast automatisch de vraag: Hoe wapent u zich tegen de kritiek en tegen mogelijk een gewelddadige weerstand? De Rijk: We hebben extra personeel aangetrokken, bij de deur staan op scherp en de politie is op de hoogte. We letten ook meer op wat er op de sociale media gebeurt.
Timo de Rijk is de samensteller van de tentoonstelling die door Pronk Studio is ontworpen. Rechts een bronzen beeld van Arnold Breker. Zo staat er ook een vergelijkend echtpaar. foto © paul kriele, 4 september 2019. ............................................................................... |
....... |
Pronk Studio heeft in haar presentaties geen historisch verhaal willen maken. Maar een product getoond met daar steeds het verhaal omheen . Het is dus geen rand –up van de geschiedenis van Het Derde Rijk. De vormgeving en niet de persoon staat voorop, ‘ aldus De Rijk.
'Design van het Derde Rijk' van zondag 8 september 2019 t/m 19 januari 2020.
Terug naar boven