Zoeken
1e exemplaar J-Boschboek aan Poolse ambassadeur
Printerversie |
In een breedvoerige – officiële - zitting in het Jheronimus Bosch Art center ontving maandagmiddag 15 november 2010 de Poolse ambassadeur Janusz Stanczyk uit handen van de voorzitter van het Jheronimus Bosch Art Center Jo Timmermans, het eerste exemplaar van ‘De Geheime Boodschap van Jeroen Bosch’.
Rond de uitgave van het door wijlen Dick Heesen geschreven boek was in het JB-centrum een aan Bosch’ toegewijd programma opgezet.
![]() | ![]() |
![]() | -Links boven: De ondertekening door de Poolse ambassadeur Janusz Stanczyk van het gastenboek van het Jeroen Boschcentrum en aansluitend een rondleiding door het centrum olv Jo Timmermans. -Op de foto hierboven vlnr.: de weduwe Anja Heesen, ambassadeur Janusz Stanczyk, de Poolse consul in Nederland Yvonne Marechal, Jo Timmermans voorzitter van het Jheronimus Bosch Art Center en echtgenote Gerdie Wilbers. -Links: het Koperkwintet van het Brabants Orkest, dat met muziek uit de tijd van Jeroen Bosch en de renaissance het programma afwisselde. foto's © paul kriele, 15 november 2010. |
Ambassadeur Janusz Stanczyk*, die in het door Maurice Ackermans geleide programma voorrang kreeg aangezien er in Den Haag een afspraak op hem wachtte, sprak in zijn dankwoord over ‘een kostbaar boek’ in de zin dat Jeroen Bosch ons via talrijke symbolieken doet reflecteren naar ons zelf. ‘Het eerste schilderij waarvan ik gefascineerd raakte, was het Laatste Oordeel. Die figuren, die symboliek hield me vast.
De erg speciale kunstenaar Bosch heeft me altijd al gefascineerd. Ik was al op de lagere school geboeid door symbolen en zocht naar de betekenis ervan en welke boodschap heeft Bosch er mee bedoeld?’ Met: ‘Jeroen Bosch was a real gigant’, sloot ambassadeur Stanczyk zijn toespraak af.
![]() | Uit handen van de voorzitter van het Jheronimus Bosch Art Center ontving ambassadeur Janusz Stanczyk naast ‘De Geheime Boodschap van Jeroen Bosch’ ook - als aandenken - een typisch man/vogelfiguur van Jeroen Bosch. foto © paul kriele, 15 november 2010. |
Dat de Poolse ambassadeur was uitgenodigd was een gevolg van de indertijd in opdracht van de familie Heesen in Polen geweven wandtapijten, waarvan het motief gezocht werd in de werken van Jeroen Bosch. De 29 wandtapijten hangen allen in het Jeroen Boschcentrum.
Het programma, dat enigszins onder druk stond, werd afgewisseld door het koperkwintet van het Brabants Orkest.
Lezing door de hoogleraar prof dr. Peter Nissen
De hoogleraar cultuurgeschiedenis Peter Nissen vergeleek het werk van Michel Angelo in de Sixtijnse kapel met dat van Bosch en specifiek de Bijbel en toestand van de kerk die beide kunstenaars inspireerden.
Van Bosch is nu eindelijk een boek verschenen dat na een bewuste en diepgaande studie de werken van Bosch verklaart als zijnde geïnspireerd door de Bijbel. ‘Nog niemand heeft dat eerder gesuggereerd,’ aldus de gastspreker.
Nissen verzachte de veronderstelleng dat de kerk in Bosch’ tijd [rond 1500] in een deplorabele toestand verkeerde. ‘Dat beeld van een crisis is niet juist,’ zegt Nissen, die wel parallellen trok met de situatie van de huidige neergang in de kerk. Er is –weer – een kloof ontstaan tussen de gelovigen en de kerkleiding, zoals dat ook rond 1500, op weg naar de reformatie, is gebeurd.
Peter Nissen geldt als een autoriteit op het gebied van de kennis van de rooms-katholieke kerk, maar hij heeft zich wel onlangs laten uitschrijven als lid van die kerk. | ![]() |
De Bijbel verscheen voor het eerst in de landstaal
Vijf eeuwen geleden waren het juist de gelovigen, die op zoek waren naar het juiste woord van God en in die zoektocht bij de priesters geen antwoord kregen of werden veronachtzaamd. Begrip en meer inzicht in de Bijbel, waar een grote behoefte aan was, ondervonden zij wel bij de opkomende broederschappen*. Ook Bosch heeft geworsteld met de Bijbel en met het geloof. Hij was ook op zoek naar de Verlossing. Men verwachtte directheid en verdieping van ‘de kerk’.
*Noot: Broederschappen, zoals onder meer de Broeders en fraters van het Gemene Leven, de Franciscaner Minderbroeders en de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap.
In die tijd kwamen de eerste uit het Latijn vertaalde Bijbels op de markt onder meer van Goudse en Keulse uitgeverijen. Dat was een belangrijk aspect in de behoefte naar het begrijpen van het Oude en het Nieuwe Testament en als antwoord op de vraag of men in staat was de Bijbel te kunnen lezen, zegt Nissen. ‘Er zijn in die jaren duizenden Nederlandstalige exemplaren op de markt verschenen. Dus ook in Den Bosch.
Het valt aan te nemen dat ook Jeroen Bosch kennis heeft genomen van de Bijbel, hoewel toentertijd een studie van de Bijbel alleen was toegestaan door gewijde ambtsdragers.
Er kwamen steeds meer gespreksgroepen opzetten bij de opkomende broederschappen, waar leken uitleg kreeg over de Bijbel en daarover in discussie kon gaan in de zgn. collatiehuizen van de Broeders van het Gemene Leven [Hinthamerstraat]. Daarmee wil Nissen aangeven dat Jeroen Bosch, die waarschijnlijk ook deze lezingen en discussies heeft bijgewoond, door de Bijbel werd geïnspireerd.
‘Er heerste toen een religieuze honger,’ zei Nissen tot slot. ‘Dan is het werk van Bosch daar een antwoord op geweest. Met zijn werk heeft Bosch ons een boodschap nagelaten. Het boek van Dick Heesen is bedoeld om die geheime boodschap van Jeroen Bosch te ontsluiten.’
Lezing door dr. Theo Hoogbergen
Dr. Theo Hoogbergen, die studies heeft gemaakt naar het kerkelijk leven en specifiek de kloosters, heeft als coauteur de concepttekst van Dick Heesen bewerkt en toegankelijk gemaakt voor een breed publiek.
In zijn aansprakelijke causerie, die door beelden werd ondersteund, schildert Hoogbergen eerst de tijd van rampen, branden, ziekten [de pest], van een bloeiende St. Jan met zijn 140 meter hoge midden toren en 50 kleinere altaren. Beelden ook van de Markt waarop het geboorte- en het woonhuis staat van Jeroen van Aken.
Hier stelt Hoogbergen dat toen plots de bouw van de Sint Jan stokte:’Er was minder religieus elan. Er heerste hongersnood, opstand en rebellie in de stad. Vermoed wordt dat Bosch door de brand van1463 werd geïnspireerd bij het maken van het rechterluik van ‘Hellevuur’.
De eerste protestante martelaar- Henricus Vos [+1523] - verscheen op het schavot [gedenksteen aanwezig in de Hervormde Kerk]. Stadsgidsen vertellen dat de bouw van de St. Jan stagneerde door gebrek aan geld.’Nee,‘ zegt Hoogbergen, ‘het was het tanend religieus élan. Er heerste ontevredenheid in de stad. Een conclusie die Hoogbergen met een liedje onderstreept:
Uit grote nood-[zakelijkheid] slaat de papen en monniken dood, maar laat de [talrijke] begijntjes leven’.
Hoogbergen eindigt zijn voordracht met een aanbeveling van het boek: Spannend, enerverend, verassend, buitengewoon belangrijk en vat het in twee zinnen samen:
Elke dag een visioen, tot ver in ’t volgend jaar.’
Dankwoord van de weduwe Anja Heesen.
De weduwe van Dick Heesen, Anja Heesen, sprak namens de familie een dankwoord uit.
Op 1 september 2004 de dag dat Ben Spekman en Noud Hermans de titel van Dicks boek bepaalden en het manuscript gereed was, overleed Dick aan een hartstilstand.
Het was een enorme shock. Maar we raakten spoedig overtuigd dat zijn werk niet in de vergetelheid mocht raken. De familie is blij dat zes jaar de uitgave is gerealiseerd.
![]() | -Links: Anja Heesen, de weduwe van de auteur Dick Heesen, betrok alle medewerkenden aan het boek in haar dankwoord. Extra complimenten en een kadootje gingen naar Jo Timmermans aan wie zij een schaal met een beeltenis van een van Boschfiguur gaf. -Lins onder: de door Anja Heesen genoemde drie coauteurs te weten vlnr Theo Hoogbergen, Ben Spekman en Noud Hermans. -Onder: de kinderen en aangetrouwden van Anja en wijlen Dick Heesen. foto's © paul kriele, 15 november 2010. |
![]() | ![]() |
Dat de uitgave er alsnog is gekomen is gebeurd dankzijde drie coauteurs.
-Noud Hermans was een heus klankbord van Dick en heeft zich met hem verdiept in de materie en de bestudering van Bosch. Dankzij jou aanhouden en vasthoudendheid is het boek tot stand gekomen.’
Over Ben Spekman zei mevrouw Heesen: ‘Door jouw ervaring als communicatiespecialist en als journalist heb je een grote bijdrage geleverd aan de totstandkoming.
En Theo Hoogbergen heeft het ruwe manuscript doorgeworsteld. Net zoals Dick werd je door de symboliek van Jeroen Bosch gegrepen en heb je je in het werk van Dick ingeleefd.
Op flamboyante wijze schreef je een prachtig voorwoord. Dankzij jou is de belofte van Jo Timmermans, dat het nog voor kerst 2010 zou verschijnen, bewaarheid.’
![]() | ![]() |
-Foto boven: Vlnr.: De Poolse consul Yvonne Marechal, burgemeester Ton Rombouts en mevrouw Anja Heesen ontvingen allen van Jo Timmermans een exemplaar van het nieuwe boek over Jeroen Bosch. | Ook de drie coauteurs Ben Spekman [2e van links.] Noud Hermans [2e van rechts] en Theo Hoogbergen [rechts] werden in de bloemenhulde betrokken. Middenin mevrouw Anja Heesen. foto's © paul kriele, 15 november 2010. |
En aan Jo Timmermans zei mevrouw Heesen: ‘Het is aan jou te danken dat het JBC dit boek heeft uitgegeven. Daarnaast huisvest dit centrum alle wandtapijten die de aanleiding vormen tot dit boek.’
Jo Timmermans dankte bij de overhandiging van de 'eerste exemplaren van 'De Geheime Boodschap van Jeroen Bosch de familie Heesen: 'Dit is een cadeautje voor de stad.'
Aan burgemeester Rombouts sprak Timmermans: ‘U steunt het project en de stichting JB 500 [naar het jaar 2016]. U bent een ongelooflijke ambassadeur voor de stad Den Bosch.
Op het eind van het programma werden de ‘eerste’ exemplaren van 'De Geheime boodschap van Jeroen Bosch’aan de coauteurs aangeboden,bloemen overhandigd en cadootjes uitgewisseld.
Zie voor het eerder verschenen artikel, over de achtergrond van het veschenen boek, 'Nieuw boek Jeroen Bosch met bijbelse verwijzingen' dd. 10 november 2010,
Terug naar boven