Pand Vorst/ Hinthamerstraat 138

Printerversie

Gepubliceerd op: 22-11-2007 | Gewijzigd op: 04-02-2023
Eindelijk winkel in Vorstpand den bosch, 22 november 2007.
Brocante en curiosa in pandje Frans Vorst den bosch, 26 juli 2007
Inleiding
Eeuwen oude panden in Hinthamerstraat
Historie pandje/zaak
Unieke muurschilderingen  [vanaf april 2005]
Pand Frans Vorst authentiek in restauratie 11maart 2005
 

De gevelrij in de Hinthamerstraat aan weerszijden van het Slijpersstraatje. De panden zijn blijkbaar ouder dan op het eerste gezicht lijkt. Middenin nummer 138 voorheen de verfwinkel van W. van Uden, later van Frans Vorst sr..  Sedert november 2007 heet deze winkel 'Het jaar nul' en heeft een assortiment spulletjes uit grootmoederstijd.  Het staat van oudsher bekend als De Drie Halve Manen. foto's © gerard monté, 28 juli 2007.

Het pand Hinthamerstraat 138 [De drie Halve Manen] is van buiten 19e eeuws, maar van binnen 17e eeuws. De ramen van de winkel en achterkamer en die van de voor-en achterkelder zijn in dit Slijpersstraatje waar te nemen. Op het dak nog een ouderwetse antenne.  Het Slijpersstraatje werd ook wel Sleepersstraatje genoemd [Mosmans].

Eindelijk winkel in Vorstpand 22 november 2007.
Annemie van de Westelaken is met haar inrichting klaar. Haar winkeltje- 't Jaar Nul- brengt oude spulletjes uit grootmoederstijd terug. In het authentieke interieur staan antiek brocante en curiosa opgesteld met respect voor de plafondschilderingen en andere delen die dateren uit de negentiende eeuw toen het zaakje nog een verfwinkel was..
 

De homogene kleurencombinaties zijn voortreffelijk, die bepalen mede de sfeer in dit knusje pandje. Het geeft ook een beetje het sprookjesidee uit de Efteling weer. Boven rechts:de achterkamer met de plafondschilderingen. Aan de rechterkant een later gebouwde muur.  Links: In de oude verfwinkel aan de straatzijde is aan de wand [rechts] de aanduiding bewaard gebleven waar de kast met diverse soorten verf lagen opgebrogen. Er staat nu wat antiek voor.  foto's © gerard monté, 24 november 2007.

 

	Links de opkamer.
Rechts: de achterkamer, de woonkamer van de familie van der Vorst. Rechts een later ingebouwde tussenmuur langszijde gang. foto's © gerard monté,24 november 2007

Brocante & curiosa in monumentenpandje ‘Vorst’ 26 juli 2007.   

Annemie van de Westelaken begint –zo gauw ze klaar is – met op Hinthamerstraat 138 [voorheen Vorst woninginrichting en behang] een winkel in brocante, curiosa en cadeauartikelen. De collectie is gericht op woninginrichting, zoals meubels en woondecoraties.
Van de Westelaken werd in 1951 in Geldrop geboren, deed een bloemistenopleiding waarin ze in Ede het langst actief was, daarnaast heeft ze ook ‘in de kunst ‘gezeten. Dat ze voor Den Bosch kiest heeft meerdere redenen: Annemie wilde onderhand wel weg uit het christelijke Ede. Dankzij de pandjeseigenaar en restaurateur Hank Nootenboom kan ze dit gezellig pandje [begane grond] vol met historie, gunstig huren. Bovendien …ze koos niet voor het ongezellige Eindhoven. Den Bosch spreekt haar nog het meeste aan.Momenteel knapt ze het interieur, dat er erg gehavend uitziet, op. Daarbij krijgt ze hulp van Maike Tjon Akauw, de specialiste van de BAM in muurdecoraties. Ze restaureren het gestuukte plafond dat rond 1900 een bloemmotief kreeg behorend bij de verfwinkel die er toen onder Van Uden in zat.
Die zaak werd door grootvader Frans Vorst [*1888 +1960] overgenomen en later door Frans junior [*1915 +2003] voortgezet. Na het traject van opknappen moet de winkel nog worden ingericht. Over een tijdsbestek kan Annemie van de Westelaken zich in het geheel niet uitlaten, evenmin welke naam haar winkeltje krijgt.

Inleiding op pand nr. 138
Deze voormalige winkel op Hinthamerstraat 138, begon eind 1800 als verfwinkel Die stond onder leiding van ene W.A.P. van Uden.*
Aan die verf herinnert nog de ladenkast die tegen de muur langszij het steegje stond. De cijfers die op die muur achterbleven herinneren aan de vele kleuren verf. F. van Uden had omstreeks 1890 al een verfwinkel op het Hinthamereinde [L223]. In die tijd heette de Hinthamerstraat, vanaf de Geerlingse brug, Hinthamereinde.
Later -na 1900- werd de zaak meer gespecialiseerd in woninginrichting en dan met name behang en matten. Die zaak werd geleid door grootvader Frans Vorst en later diens zoon Frans junior.

* F.van Uden staat in de adresboekjes van 1890 en 1897 geregistreed als huisschilder.

Historie pandje Frans Vorst, nummer 138.
De zaak van wijlen Frans Vorst bestond al in de tijd van opa Frans Vorst *1888- +1960. Die zaak had een breed assortiment: van meubelen en kleden, tot gordijnen en linoleum toe. 
Grootvader Frans was met deze zaak gestart en werd daar later bij geassisteerd door diens zoon Frans junior. Toen grootvader Vorst in 1960 overleed zette Frans de zaak voort. Geleidelijk aan zijn de meubelen en linoleum afgestoten tot er alleen kleden en cocosmatten overbleven. 
Frans junior deed de zaak samen met zijn echtgenote Jet Vorst-van 't Hooft. 
Op 23 april 2003 is Frans Vorst -na een arbeidzaam leven, op 88-jarige leeftijd overleden. Naast zijn werk en gezin heeft ie ook nog 50 jaar in het kerkkoor van de St.Jacob gezongen.
Hieronder volgt een meer gedetailleerde beschrijving van de unieke muurschilderingen.

Rondleiding met Hank Nootenboom

Nooteboom leidde het gezelschap eerst naar het meest bijzondere pandje dat van wijlen Frans Vorst op Hinthamerstraat 138. Daar zijn begin april 2005 muurschilderingen blootgelegd. Ze dateren volgens Nooteboom uit circa 1540. Maar het onderzoek over de afkomst en de betekenis loopt nog.
Het pand is een typisch Bosch huis met een langgerekte gang die tot achteren doorloopt. Halverwege bevindt zich het trappenhuis. Er is een voorkamer, de voormalige winkel en een achterkamer die verhoogd ligt en waaronder dus de kelder zich bevindt.
Nooteboom noemt de kwaliteit van het pand dat een gemeentelijk monument is, slecht. Het is nagenoeg ontmanteld en op de muren van de achterkamer kwamen de schilderingen bloot . Ze zaten achter dikke lagen behang die ook door de BAM onderzocht worden. Nooit eerder –behalve dan in het pand Orthenstraat 41- werden dergelijk taferelen ontdekt.
De bedoeling is het pand in oude luister te herstellen maar er zijn nog vele hobbels te nemen. Zo is in de hoek links achterin, door een lekkage veel schade aangericht en heeft men na boringen daar een afvoer verplaatst. Het gaat hier niet om fresco’s want die zitten geïmpregneerd op kalk.
Tegenover de blootgelegde buitenmuur zit een 17e eeuwse binnenmuur, maar die is in de 19e eeuw afgepeld waardoor daar de schilderingen zijn verdwenen. Nooteboom legt uit wat zijn bedoeling is bij het restaureren: Ik wil de cultuur en de commercie hand in hand laten gaan Ik kan /wil het niet alleen voor culturele doeleinden gebruiken want het in stand houden kost geld….  

Unieke muurschilderingen pand Hinthamerstraat 138
situatie juni 2007
Opnieuw schilderingen aangetroffen 8 juni 2007.
Onlangs -begin juni 2007 -bleek dat er in het pandje Van der Vorst, op nummer 138, nog meer schilderingen bevinden. Onder de stuuklagen van het plafond in de woonkamer zijn negentiende eeuwse decors aangetroffen. Het onderzoek bevindt zich nog in een pril stadium. Het gaat om bloemmotieven en ranken aldus Hank Nootenboom.
Nootenboom, die diverse pandjes in de Hinhmamerstraat/Schilderstraat restaureert, spreekt van een precaire toestand wat de decoraties betreft. Met dit pandje heeft ie om die reden niet zo'n haast. Het conserveren en reconstrueren blijkt erg moeilijk te zijn. Er zijn al deskundigen bij gesleept en ook de BAM is er nog niet uit hoe dat gebeuren zal.
situatie medio augustus 2005
De muurschilderingen in het pand voorheen Vorst [nr.138] waren voor Den Bosch al uniek, maar volgens onderzoeker en woordvoerder Harriën van Dijk van de BAM zijn nooit eerder-zo compleet -in de stad wandschilderingen voorgekomen. Ze dateren uit de 15, en de 16e of 17e eeuw. In het achterhuis bevinden zich de taferelen die ook in de gang voorkomen. Blijkbaar is die gang later aangelegd want de afbeeldingen van gang en achterkamer zijn overeenkomstig. Onder de nieuwere kalklagen van de gang zitten nog renaissanceschilderingen van omstreeks 1600.

Onder die renaissancetaferelen zitten weer oudere -15e eeuwse -afbeeldingen, o.a. een tekening van een mannetje. 

Het pand Hinthamerstraat 138 heeft een voor-en een achterhuis die vermoedelijk in de 15e eeuw zijn gebouwd. Een tweede achterhuis is nog ouder. Op de afbeeldingen komt ook een engelenfiguur voor [buitenwand achterkamer] dta zou duiden op bewoning door geestelijken van het nabij gelegen Predikherenklooster.

situatie 13 april 2005.
In het pand Hinthamertsraat 138*, waar meer dan een generatie lang Frans Vorst een zaak in vloerkleden en cocosmatten leidde, zijn in de achterkamer van achter het behang unieke muurschilderingen vrijgekomen. De schilderingen zitten op een van muren in de achterkamer, en dateert van midden na de stadsbrand van 1419 en voor 1550, aldus Harry Boekweit. Behalve in het pand Orthenstraat 41, dat grensde aan de Orthenpoort , zijn de bouwhistorici gelijksoortige taferelen nergens eerder tegengekomen. In die Orthenstraat werden in 1982 ook dezelfde rankmotieven op de draagbalken aangetroffen, herinnert Boekweit zich. 
Het gaat om nogal sierlijke, bloemrijke motieven waarin vaag heilige figuren zijn te onderscheiden. Deskundige op dit gebied, Maike Tjon Akauw onderzoekt ook het behang dat vanaf eind negentiende eeuw diezelfde muren heeft afgedekt.
Eigenaar Hank Nooteboom wil graag de erg beschadigde taferelen bewaren en in zijn pand integreren.
*
Eerste foto's van onderzoek door Majke Tjon Akauw. april 2005.

In de achterkamer zitten de schilderingen op de linker-buiten- muur. De rechter -ook oude- muur is in de negentiende eeuw afgepeld. Daardoor zijn de schilderingen daarop verdwenen.	Inkijk vanuit de oude winkel [voorkamer] in de bewuste achterkamer die met een trapje bereikbaar is. foto's © paul kriele, 5 april 2005.

Rechts en links de situatie in de linker hoek van de achterkamer, een ruimt die hoger ligt dan de voorkamer, aangezien deze kamer onderkelderd is. 

Schilderingen tussen de twee ramen aan linker buitenmuur [steegje]. Links  valt nog net een heilige figuur te ontwaren. foto's © paul kriele, 13 april 2005.	Schilderingen net om de hoek van tussen- naar achterkamer.

De figuren zijn, evenals in het pand Orthenstraat 41, sierlijk krullend en bevatten bloemmotieven.
Ze lijken op de taferelen die bij de restauratie begin jaren 80 in het hoogkoor van de Sint Jan tevoorschijn zijn gekomen.

Bij binnenkomst gezien in de linker hoek van de achterkamer bevinden zich deze taferelen.	De rechtermuur [gangmuur] is er in de negentiende eeuw afgepeld. Het kan ook zijn, zoals in augustus 2005 bleek, dat deze muur er later [tbv de gang] is gekomen. foto's © paul kriele, 13 april 205

Het pand Orthenstraat 41 staat op historische grond, er is al sprake van bebouwing in de 14e eeuw. Op deze plak kwam men via de Orthenpoort, ook wel Brusselse Poort, de stad binnen. Achter het pand stond het Geertruiklooster waarnaar de zijstraat Geertruikerkhof van de Orthenstraat is genoemd. 
Hinthamerstraat 138, waar het hier om gaat, staat op de hoek met het Slijpersstraatje. Het draagt de historische naam 'De drie Halve Manen'. Dat steegje heeft ook ooit de naam 'Achter den Gapert' gehad, omdat het andere hoekpand, de bloemisterij van Monique de Klein, een drogist is geweest. Frans Vorst is opgegroeid op perceel 138, waar voor diens tijd -eind negentiende eeuw - de familie A. van Uden staat geregistreerd.


Privé projectontwikkelaar Hank Nooteboom kocht intussen al meerdere panden in de Hinthamerstraat aan, zoals nummer 148 groentewinkeltje van Huberdina van Beurden en nummer 150, de voormalige massagesalon [eigendom van Cor van der Steen], later kantoor van Van Meesen en dan nog Schildersstraat 1, 3 en 5 , de voormalige peeskamertjes in deze Bossche rosse buurt. Cor van der Steen verkocht nummer 150 en de Schildersstraat pandjes net voordat gemeenteambtenaren deze pandjes wilden aankopen ad aan Hans van Meesen.
----------------
Pand 'Frans Vorst' authentiek in restauratie  11 maart 2005
 

Het pand Hinthamerstraat 138, dat momenteel geheel wordt uitgepeld als voorbereiding op een restauratie. - foto © gerard monté, 28 april 2004

rondleiding door Hank Nooteboom 17 april 2005
 

Hank Nooteboom geeft op een 'Open Dag'van Bloemsierkunst Monique de Klein een uitleg over de restauraties in het pand nr 138. foto's © paul kriele, 17 april 2005

De steeg langszij het voormalige pand op Hinthamerstraat138 van Frans Vorst. Grootvader Frans en Frans junior leidde tientallen jaren een zaak in cocosmatten, behang en voorheen [rond 1900] ook als verfwinkel. 
In het pand -langszij het Slijpersstraatje, zijn de raampartijen van voor-en achterkamer aangegeven evenals -onderaan net zichtbaar- de ramen van de kelders en ook nog eens de muurankers.

 

 

	Een meer eigentijdse -negentiende - eeuwse gevel, maar een laat-middeleeuwse bouwconstructie. foto's © gerard monté, 26 en 28 juli 2007.

Momenteel is de voorbereiding voor renovatie van het pand Hinthamerstraat 138 in volle gang. Dit pand van wijlen Frans Vorst, is aangekocht door Hank Nootebooom. Dat is de man die eerder al Hinthamerrstraat 148 [voorheen Huberdina van Beurden] en nummer 150 [kantoor Hans van Meesen] en Schildersstraat 1-5 aankocht.
Frans Vorst, die er was geboren en overleden, had er zijn werkzame leven een woninginrichtingszaak met vooral vloerkleden en cocosmatten. De Nijmegenaar Nooteboom is weg van oude panden en boerderijen.
Perceel 138 heeft de historische naam 'De Drie halve Manen'. Het pand gelegen op de hoek van het Slijpersstraatje, ook eerder Achter de Gapert genaamd, heeft nog een authentieke bovenkamer. Welke bestemming het pand krijgt is nog onbekend. De restauratie gaat zorgzaam verlopen en duurt nog wel een jaartje. © paul kriele, april 2004
Eeuwen oude panden Hinthamerstraat /den bosch, 17 april 2005.  

Na de bijgaande verslagen die vanaf 5 april 2005 op Bastion Oranje worden gepubliceerd onderstreept de BAM [BrabantsDagblad, 19 augustus 2005] nog meer de unieke vondsten die in de diverse kamers van perceel Hinthamerstraat 138 zijn aangetroffen. 
Links: de plafondbeschildering in de winkel gezien van achteren naar voren, ofwel onderaan de foto is de winkelraam nog te zien. Rechts in de winkel [tegen de linker wand] stond een kast met vele kleuren verfsoorten. De cijfers op de muur herinneren nog aan de indeling van die kast die allerlei laden bevatte.

Plafondbeschilderingen in de achter-en voorkamer
 
Onder details van plafondschilderingen in de achterkamer.
Boven het gehele plafond van de voorkamer en rechts een schoongemaakt detail.
foto's © gerard monté, 26 juli 2007.

De kelders
 

Onder het pand bevinden zich ook nog authentieke kelders.	foto's © gerard monté, 26 juli 2007.

Terug naar boven