Nieuwbouw op oud GZG-terrein

Printerversie
Gepubliceerd op: 16-04-2008 | Gewijzigd op: 24-03-2009
Hartje Den Bosch wil betere ontsluiting toekomstig neiuwbouw op GZG-terrein - 16 april 2008.
Spaans architectenbureau haakt af den bosch, 15 augustus 2007.
Invulling: breekbaar project den bosch, 15 september 2006.
Nieuw [bieb en archief]informatiecentrum , 23 maart 2006
Nieuwbouw heet ABC-terrein: fotoreportage van de oudbouw   28 maart 2006
Info-avond GZG-terrein massaal bezocht   20 februari 2006. [Impressie nieuwbouw]
Ingezonden brief Lambert vdWiel tegen woontorens 4 april 2006

GZG-locatie
Inleiding: historie en sloop historische delen - maart 2005
de plannen voor voormalig GZG-terrein
De drie ontwerpen getoetst
-----------------
Hartje Den Bosch wil betere ontsluiting GZG-terrein 16 april 2008. 
De ondernemersvereniging Hartje ’s-Hertogenbosch verzoekt B&W de Zuid-Willemsvaart nu al te betrekken bij de ontwikkeling van het GZG-terrein dat na 2011 ter beschikking komt. Er is wel een nieuw verkeersplan ‘Hoofdinfrastructuur’, maar dat houdt geen rekening met de mogelijkheden die het tracé van het kanaal door de binnenstad biedt evenmin met de omgeving ervan, die na de omleiding van de Zuid-Willemsvaart kansen geven voor allerlei ontwikkelingen, met name ten aanzien van bereikbaarheid.  
Bij haar kritiek vraagt voorzitter Bertrums van ‘Hartje’ zich af ‘..waarom er zoveel puur formele bezwaren zijn voor een onderzoek in die richting.‘ Bertrums geeft daarbij het voorbeeld van de parkeergarage Paleiskwartier, die al jaren leeg staat en slecht bereikbaar is.

Spaans architectenbureau MBM [Barcelona] haakt af  15 augustus 2007.
De gemeente gaat verder met Nederlandse bureaus Kees Rijnboutt en het Bossche bureau Piet Lubbers voor de invulling van de locatie oude GZG dat in 2011 vrijkomt. .
Het gerenommeerde architectenbureau MBM uit Barcelona heeft afgehaakt door drukke werkzaamheden en met name omdat ze zich niet kon vinden in bepaalde details van de uitgangspunten. Met name wilde MBM de twee hoge torens op de Noordkant niet laten schieten en heeft zij moeite met handhaving van monumentale details van het Groot Ziekengasthuis, zoals mortuarium, de polikliniekgebouwen in de Nieuwstraat en het stervormige verpleeggebouw [rond1910] op het binnenterrein.
De klankbordgroep en met name de monumentenverenigingen willen die gebouwen handhaven. Wat de twee torens betreft: die zijn na inspraak van o.a. de bevolking teruggebracht tot 20-25 meter. Die aanpassing volgt, aldus wethouder Geert Snijders, omdat de gemeente graag zou zien, dat de Bosschenaren zich er gaan thuisvoelen.  
Snijders lichtte vanmorgen –woensdag 15 augustus 2007- samen met het hoofd Stadsontwikkeling Willem van de Made dit onverwacht terugtreden toe en legde de keuze van het inschakelen van Nederlandse bureaus die beter de cultuur kunnen aanvoelen, toe. Behalve de twee genoemde elementen waren er ook zorgpunten ten aanzien van de aansluiting op het bestaande winkelgebied, over de stedenbouwkundige kwaliteit aan de Noordkant [zijde Zuid-Willemsvaart] en de bereikbaarheid en parkeersituaties, zegt wethouder Snijders, die moet erkennen dat ie geschrokken was van dit afhaken.
Op de locatie van het GZG zijn na 2011 ondermeer de bouw van een info-studiecentrum[Bieb], winkels, parkeergarages, busterminal en de aanleg van een Diezetak gepland. Heijmans en BAM [tezamen VOF] zijn de ontwikkelaars, die met de gemeente de eigenaar vormen van dit gebied, waar overigens bijna 50 jaar geleden een ziekenhuis verrees. 
Naar verwacht kan begin volgend jaar, nadat een nieuwe opgesteld schetsontwerpplan aan het College is voorgelegd [eind 2007] uitspreken. Omdat er ruim de tijd is, aldus Van de Made, zijn we niet achterop geraakt. Het eerste ontwerp-masterplan werd vorig jaar februari in de Orangerie aan de pers en het publiek getoond.

Invulling GZG-terrein: breekbaar project   , 15 september 2006. 
De Klankbordgroep die samengesteld is rond het ‘Masterplan GZG-terrein’ hoopt dat de projectontwikkelaars veel ruimte/tijd geven om de nieuwbouw op de locatie Grootzieken Gasthuis ingebed te krijgen bij de Bosschenaren. Over die invulling wordt nog steeds druk overlegd met name aangaande winkelhoeveelheid en de locaties daarvan. Het is wikken en wegen, aldus Betrums [Hartje ’s-Hertogenbosch] tussen een centrum dat de projectontwikkelaars veel geld oplevert door woningbouw en van de andere kant aantrekkelijk moet zijn als winkelcentrum, aldus de voorzitter van de winkeliers.

Maar de Ondernemersvereniging zit helmaal niet op nog meer winkels te wachten. Uit rapporten blijkt dat de stad voldoende aanbod van winkels heeft, aldus Bertrums. Dat aspect ‘aantrekkelijkheid ‘valt ook nog eens erg in twijfel te trekken aangezien een busstation, een archief en een bieb daar als publiekstrekkers worden gezien…

Willem van de Made, hoofd Stedelijke Ontwikkeling en Ruimtelijke Ordening moet alles in goede banen weten te leiden. Maar Van de Made leidt ook ‘zijn’ paradepaardje Paleiskwartier, waarvoor ie ook al lang op zoek is naar een publiekstrekker. Dat zijn de redenen dat er voorlopig nog geen masterplan op tafel komt. Ook niet als op 3 oktober op uitnodiging van Gemeente en projectontwikkelaars [Heijmans en BAM] - voor een ‘bijpraten’ weer om de tafel gaan zitten, aldus Bertrums en Herman van den Heuvel. Zij zitten namens resp. de Hartje ‘s-Hertogenbosch en resp. monumentenzorg/’De Kring Vrienden’ in de Klankbordgroep.
Van die klankbordgroep maken ook nog deel uit: Ben van den Thillart en Antoon van de Rijt [Vereniging van Eigenaren Binnenstad], Frits Bekker [Horeca] en dan nog de Blb. [voormalig voorzitter Mr. Jennen].

De Vereniging van Eigenaren wacht 3 oktober af met welke wijzigingen de projectontwikkelaars op tafel komen, aldus Van den Thillart.

De winkeliers hebben hun argumenten vwwb de winkelbezoekers. Die willen met hun auto uitkomen in een parkeergarage onder een winkelcentrum en niet bijv. vanaf het kanaal eerst een eind moeten lopen, stelt de voorzitter. En wat die aantrekkelijkheid betreft: de bibliotheek in de Hinthamerstraat moet voor Hartje ’s-Hertogenbosch daar blijven vanwege de aanzuigende functie op het publiek dat naar die straat moet blijven komen.

De diverse groepen Heemkunde en Monumentenzorg zijn verzekerd van het behoud van alle monumenten, ook de kleintjes nadat de minister instemde met het advies van de Rijksdienstmonumentenzorg. Maar voor de stedenbouwkundige is dat vlindervormige, ruim een eeuw oud verpleeggebouw een sta in de weg, voor de ontwikkeling van dat gebied. Ook kan Van den Heuvel instemmen met het aanleggen van een Diezetak evenwijdig aan de achterkant van de Nieuwstraat.
 
Reactie tegen opnemen van twee woontorens  4 april 2006
Tenzij de Welstandscommissie daar nog een stokje voor kan steken zal het er toch van komen: nieuwe woontorens op het GZG – terrein. Terwijl toch vrij algemeen de gedachte leeft dat hoogbouw per definitie conflicteert met het kleinschalige en fijnkorrelige karakter van de Bossche binnenstad. Je zou toch zeggen dat met de woontoren op het Loeffplein al voldoende leergeld is betaald. Van welke kant je de stad en de binnenstad ook benadert, die woontoren blijft een voortdurende, onloochenbare aantasting van het silhouet van de stad en van het stadslandschap. De vergelijking met de uit het verleden daterende kerktorens gaat volledig mank. Die torens zijn van een geheel ander architectonisch karakter en zij hebben vooral ook in de loop van de eeuwen op een organische en harmonieuze wijze hun plaats in het stadslandschap gekregen. Getuige nu nog de Sint Jan, de Katrienkerk, de Nederlands Hervormde Kerk en ook het torentje van het Stadhuis.

Dit zijn nog steeds meer dan voldoende oriëntatiepunten voor de in wezen beperkte omvang van de binnenstad. Het is weer eens zo’n een typische redengeving  “pour le besoin de la cause”. Welke zaak, dat laat zich raden. De zorg voor het behoud van het typische karakter van de Bossche binnenstad heeft in elk geval bij de plannenmakers geen hoge prioriteit.
Lambert van de Wiel, is register accountant. In de jaren negentig studeerde hij Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht.Met een doctoraal scriptie over een architectuuronderwerp studeerde hij in 1999 af. Tevens is hij inleider bij Boschlogie III. Dat  cursusdeel gaat over 'Architectuur en architectuur van de stad'. Van de Wiel is lange tijd penningmeester geweest van de Heemkundekring De Boschboom.


De nieuwbouw is voorlopig ABC-terrein genoemd -  maart 2006
In een fotoreportage wordt de oude situatie van het GZG-terrein afgezet tegen elementen van de nieuwbouw.

De markante toegang tot de Arena met daarachter het GZG dat in 2009 wordt gesloopt om plaats te maken voor een nieuw stadsgedeelte.
Idem doorkijk naar flat op Burg. Loeffplein met links de voormalige apotheek en rechts het oude klooster.

 foto's © paul kriele, 28 maart 2006.

Oude apotheek en 17e eeuws poortje

Achterin wit gebouw: De voormalige apotheek en links ernaast het 17e eeuwse poortgebouwtje.

foto's © paul kriele, 28 maart 2006.
 
Het binnenterrein van het GZG met twee oude delen links het negentiende eeuwse mortuarium en achterin het middeleeuwse poortgebouw. De Nederlands Hervormde Kerk steekt in het silhouet erboven uit,,.

Achterzijde Nieuwstraat 
De panden aan de Nieuwstraat [achterzijde] met links op de achtergrond het dak van de toegang poliklinieken aan de Nieuwstraat. Ook de achterzijde van de Nieuwstraat maar dan het pand van De Kikvorschen [voormalige bloedbank].

foto's © paul kriele, 28 maart 2006.

Het stervormige - voormalige- verpleeggebouw en de kloosterkapel
Op het binnenterrein staat ook het stervormige voormalige verpleeggebouw dat voor de ontwerpers een sta-in-de-weg betekende..
Handhaving van het klooster, dat een functie van bieb, archief, of een andere functie krijgt op gebied van documentatie/informatica, betekent dat uiteraard ook de kapel blijft staan.


foto's © paul kriele, 28 maart 2006

Parkeergarage Tolbrug
Nog een aspect bij het ontwerp van dit nieuwe stadsdeel is de parkeergarage Burg. Loeffplein. Voor de een is deze Tolbruggarage een sta-in-de-weg, voor de ander [Hotel Central] een onmisbare parkeerlocatie. Dit complex, dat van een Duitse projectontwikkelaar is, bevat op de kop de winkels van onder meer Bob Lammers, damesmode Van Vliet, een jeansboetiek en een kapsalon. Er blijkt een toezegging te zijn dat dit gebouw gesloopt wordt. De winkels, die onderdeel zijn gaan uitmaken van de Stoa, zouden gehandhaafd blijven.

Deze straat heet nu Burg Loeffplein, maar heette voorheen Achter het Raam. Links de parkeergarage Tolbrug die tegen de grond gaat tbv een nieuw gebouw met beperkte parkeerfaciliteiten oen/f uitbreiding van Central. foto's © paul kriele, 28 maart 2006.
 

Bieb stadsarchief en BAM gaan hand in hand op v/h GZG-locatie 23 maart 2006. 
De nieuwe Openbare bibliotheek moet -naast een informatiecentrum ook een ontmoetingsplek worden en het nieuwe stadsdeel aantrekkelijk maken. Behalve de Openbar Bieb komen in het carreevormige gebouw, gelegen noordelijk van het oude zusterklooster dat er overigens deel van uitmaakt, ook de BAM en mogelijk andere culturele en commerciële partners.
De gemeente heeft een beleidsnota opgesteld waarin die uitgangspunten staan voor dit ABC-kwartier, zoals de werktitel voor dit terrein luidt. Daarin staat ook de verwachting dat dat informatiecentrum in 2012 klaar is.

Massale opkomst info-avond GZG-terrein  20 februari 2006. 
De info-avond in de Orangerie over de nieuwbouw op de locatie voorheen GZG trok circa 800 bezoekers. Dat ontlokte wethouder Jetty Eugster de uitspraak:’De kerk is op maandag nog nooit zo vol geweest’. Die bezoekers hadden niet erg veel commentaar op de invulling en zien de aansluiting met de historische binnenstad als een uitgesproken kans.  
Sfeertekening van nieuwbouw GZG-terrein door Bureau MBM architecten Barcelona. 
5 hectare binnenstad dat tot nu toe ontoegankelijk was en met grote gebouwen gevuld, ondergaat vanaf 2010 [na sloop GZG] een metamorfose tot een toegankelijk, deels kleinschalige [langs achterzijde Nieuwstraat en rondom Mariapaviljoen] bebouwing, deels massale bebouwing.
Die massaliteit aan de Noordkant bij het kanaal, met bouwblokken van 7-8 bouwlagen, leverde ook kritiek op. Daar is ook met een plein de toegang van het nieuwe stadsdeel voorzien en daar gaat het verkeer ook ondergronds naar 2 parkeergarages [totaal ruim 2000 plaatsen]. Voor de stadsbussen komt daar op een binnenplein een compact overstapstation. Verderop, nabij het mortuarium, wordt een fietsenkelder met 1650 plaatsen aangelegd.

   
  Links: een Artist Impression.
Boven: plattegrond van het gebied boven het kanaal, links midden de cirkelvormige Arena. In het midden van het plaatje -het vierkante blok- is het klooster met kapel in de binnentuin en daarom heen de vleugels voor bieb en Stadsarchief. 

Twee woontorens van 13 bouwlagen
Sommigen vinden de woontorens op de Noordkop te hoog [13 bouwlagen], maar dat past, aldus architect van het Barcelonees bureau MBM, David Mackay in elk –middeleeuwse- stad. Ze zijn, zoals kerken waren, een oriëntatiepunt en ze staan op een speelse manier in lijn met de ‘lelijke’ woontoren van het Burg Loeffplein.
De nieuwe wijk voor 1300 nieuwe burgers bevat: de Openbare Bibliotheek, die om een binnentuin komt te liggen en geïntegreerd wordt met het voormalige zusterklooster, daarbij ligt het Mariapaviljoen dat de bestemming van eetcafé krijgt, even verderop het mortuarium dat als stiltecentrum of kindercrèche [..] zal voortbestaan.
Het flaneer- en winkel/woongebied [650 huizen /appartementen] biedt naast een bieb, het stadsarchief en water ook veel horeca.
Kleinschalig van opzet is dat meest oostelijke deel, grenzend aan de achterzijde van de Nieuwstraat. Aan die zijde parallel aan de Nieuwstraat, is een gelijksoortige kleinschalige gevelrij voorzien, waarlangs de Binnendieze stroomt. 
Het Burg. Loeffplein, met een afgeknotte Stoa en een verdwijnende parkeergarage, wordt intiemer.


Het kanaal stroomt links van onderen naar boven begrensd door de boomtoppen.
Midden onderin is de cirkelvormige Arena te zien. Daar boven ligt -links- het meer massale nieuwe deel en rechts , afgewisseld door rode bouwblokken, de kleinschalige nieuwbouw rond klooster en Mariapaviljoen.
De Nieuwstraat loopt nagenoeg parallel, langs de bovenlijn van deze foto, van links naar rechts vv
Onderin links/midden- het rode blok- is de vervanger van de parkeergarageTolbrug, die gesloopt wordt.
Rechts daarachter- in lichte kleur- staat het klooster, dat met twee vleugels erbij om een binnentuin, de Openbare Bieb gaat huisvesten.
Rechts bovenin steekt een van de twee woontorens van 13 bouwlagen boven de maquette uit.

Plaats voor 1300 nieuwe burgers
‘Overal’ komen winkels en overal kan gewoond worden. De opzet loopt volgens de gebruikelijke gemeentelijke normering: eenvijfde sociale woningbouw, eenvijfde midden segment en tweevijfde koopsector, aldus Willem van de Made, sectordirecteur. Maar ook is er vraag naar kleinere 2-kamerwoningen voor starters, zo bleek uit een instemmend applaus vanuit de zaal. In dat meer moderne massale deel komen in een binnenplein diverse typen woningen, waar de sfeer lijkt op die in de Uilenburg, aldus Mackay. Elke woning heeft een eigen parkeergarage/plaats: 650 individuele plaatsen voor de bewoners, 500 plaatsen voor bezoekers en 2000 in de parkeergarages.
Maar de gedetailleerde invulling moet nog door diverse architecten gebeuren. Het plan is dat na 2010 [na vertrek en sloop van het GZG en archeologisch onderzoek] de bouw door Heijmans/BAM kan beginnen. Meer info via de maquette in het Guardianenhof, of reacties via www.s-hertogenbosch.nl     

Eerst een bericht van vertraging: Nieuwbouw Jeroen Boschziekenhuis vertraagd  29 juni 2004.
De nieuwbouw van het Jeroen Boschziekenhuis raakt een jaar vertraagd. Oorzaak is dat veel grote bouwprojecten bij het Ministerie van Gezondheid moeten worden ingepast, aldus de verklaring van de directie.
Praktisch verschuiven er zaken: zoals de oplevering van het nieuwe ziekenhuis op de locatie Vlijmenseweg wordt 2009 ipv in 2008. Het vrijkomen van het GZG in de binnenstad valt ook een jaar later. Ook het Carolus zal langer open blijven, maar dat is gezien de boekwaarde die op het gebouw drukt, alleen maar gunstiger.
De nieuwe stadsontwikkeling op de locatie GZG schuift uiteraard ook op. Daar ondervinden de nieuwbouw Bibliotheek icm het Stadsarchief de gevolgen van. Ook de parkeerproblematiek rond het Tolbrugkwartier kan niet eerder worden aangepakt.

GZG-terrein

Een 'luchtfoto' van het gebied : middenin de torens van de verpleeggebouwen van het GZG.
Rechts onderin de Openbare Bibliotheek t veel besproken klooster.
Middenin de foto het kloostergebouw.

foto © kees de kok 10 april 2002.
 

Overdracht unieke Arena- archeologie /  1 april 2005.  
Actueel: binnenkort- medio 2006 -verschijnt een boek bij de BAM van de opgravingen op Burg Loeffplein.
De gemeente koopt de archeologische vondsten van de Bossche amateur-archeoloog Pierre Vleminkx die ze in 1995-1996 ‘onder’ het Loeffplein heeft opgegraven.* De aankoop door de gemeente is uniek als wel de archeologische vondsten zelf. Archeoloog Eddy Nijhof vindt de collectie uniek door de variëteit en de omvang van ruim 1300 objecten, merendeels kleine metalen. Het feit dat ze al in de grond goed geconserveerd waren en later ook goed zijn bewaard en gedocumenteerd, is voor de kwaliteit ervan doorslaggevend.

Uniek is bijv. een zilveren pelgrimsinsigne van de Bossche Catharinabroederschap van begin 16e eeuw en een aantal laken loden. Dat zijn –met het Bossche waarmerk [Boschboom] voorziene -loodjes, die aan de laken stoffen werden gehangen als bewijs van kwaliteit.

*De vondsten komen dan wel uit de bouwpunt onder het voormalige politiebureau op het Burg. Loeffplein die in de jaren 60 werd omgeploegd. Door die verstoring zijn de originele woonlagen voor de officiële stadsarcheologen niet meer te herkennen. De grond werd afgevoerd naar de vuilstort op de Meerendonk en daar door Vleminkx onderzocht en uitgeplozen.

Gezicht op de binnenstad vanuit een heli genomen.
Onderaan het kanaal, middenin de Arena
.
foto© paul kriele, 23 november 2001
 

Inleiding
De gemeente is de procedure gestart van inspraak voor de bebouwing van het voormalige Groot Ziekengasthuis.
Uit een eerste selectie zijn drie architecten gekozen:
De Vlaamse Bob van Reeth
De Spaanse David Mackay
en de Franse Fréderic Borel.
Wethouder Jetty Eugster benadrukt dat het [hand-]tekeningn, visies zijn van de ontwerpers. Het gaat niet om concreet ingevulde bouwwerken ook al tonen de maquettes wel duidelijke suggesties. .
Het gaat om drie aspecten: de verankering met de historische binnenstad, de versterking met nieuwe functies en om verrijking, ofwel het moet qua vormgeving een aanwinst zijn. 

Het ontwerp van de Fransman Fréderic Borel
karakteristiek zijn: zwevende woontorens, amfitheater en het weer openleggen van de Binnendieze met een promenade [rechtsonder].

Op beiden ligt de Arena links middenin.
Onder: computeranimatie Bureau Borel
Rechts: Tekening Brabants Dagblad
 

Bossche burgers mogen uit de drie voorontwerpen hun keuze maken. Vervolgens beslist de gemeenteraad in februari 2003 wie het stedenbouwkundig plan, het zgn. masterplan mag gaan uitvoeren.

Sloop historische delen -  maart 2005
In 1914 werden klooster en kapel op het binnenterrein langszij de parkeergarage Loeffplein in gebruik genomen. Actueel -maart 2005- is dat de bouwer Heijmans/IBC strijdt voert omtrent aanwijzing tot monument van de oud-bouw. Dat betreft zowel de hoofdingang van 1932 met verpleegvleugels aan de Nieuwstraat, alsmede het Mariapaviljoen [*1915] dat later door de Technische Dienst in gebruik werd genomen en het stervormige verpleegdeel [*1915] op het binnenterrein. Ook het loststaande lijkenbhuis met rouwkapel uit 1888 kregen van de Rijksdienst voor Monumentenzorg de status van monument.

Heijmans zegt dat sommige historische delen die voor de nieuwe ontwikkeling moeten worden gesloopt, alsnog in de nieuwbouw kunnen worden geïntegreerd..

Vastgoed GZG waarbinnen Heijmans en IBC maakten tevergeefs bezwaar tegen de aanwijzing als monument en ging bovendien in beroep. Argument voor behoud [Raad van State] was dat het oude GZG- in gezamenlijkheid- nog een van de weinigen bestaande ziekenhuiscomplexen is.

De historie van het terrein :
Tot ongeveer 1960 stond het gebied bekend als De Pijp een volksbuurt waarvan de naam was afgeleid van de Lange Tolbrugstraat, een markante lijn die van de Marktstraat met een lichte knik naar de Zuid-Willemsvaart liep. Er waren ook een Korte Tolbrugstraat, Suiker-, Raamstraat en wat kleinere steegjes.
De enige die overbleef is Achter de Tolbrug. De Mathildastraat keerde als enige nieuwe straat terug en herinnert aan de dochter van schoenfabrikant Van den Bergh.
 
Het zusterklooster [*1911] tegenover de parkeergarage dat stand houdt ziekenhuis.   Het middeleeuws poortgebouw als toegang tot het ziekenhuis tot dat in 1914 in de Nieuwstraat de huidige poliklinieken kwamen.

Oude volksbuurt De Pijp: Sanering-amoveren
Door verpaupering en achterhaalde woningbouw besloot de gemeenteraad eind jaren vijftig tot sanering van de buurt waar veel autochtone Bossche ambachtslieden woonden. Naast marktkooplui ook ambulante handelaren en slagers.  
Het was een wijk met een sociale structuur van werken, feesten en soms ruzie maken. En zoals bekend worden Bossche ruzies binnen drie dagen en vaak in het café bijgelegd. Die waren er ook in de wijk voorhanden.  
Klooster Bloemenkamp en Tolbrugkazerne zijn namen die nu nog bekend in de oren klinken. Ze hebben van oudsher in de wijk gestaan.  

Nadat de buurt zijn woonfunctie verloor en de markante textielfabriek van Lambooy&Klundert was verdwenen gingen vanaf 1960 het nieuwe politiebureau het Groot Ziekengasthuis met de verpleegsterstorens voor Carolus [Pastoor de Kroonstraat/Gemeentelijke Diensten], later Bloemenkamp het gebied overheersen.
Het burg. Loeffplein met de parkeergarage en de winkelgarleij [ondermeer ANWB-kantoor] aan de westzijde werden de nieuwe elementen van dit gebied.  

De ingescande maquette van David Mackay: van rechts onder naar rechts boven loopt het kanaal. Links onder het klooster dat in een uitgebreide opzet terugkeert,onder midden de slanke torenflats.
 
De houten maquette met het kanaal rechts onderin.
 

Arena 1995
Maar in 1995 volgde opnieuw een metamorfose: de Stoa met winkels en Arena met twee winkelgalerijen en een ondergrondse parkeergarage staan nu als publiekstrekkers op de plek van die ouwe volksbuurt. ING Vastgoed Retail is de beheerder/eigenaar maar het complex werd gebouwd door Multi Vastgoed.
In november 2002 is het complex parkeergarage en winkels] eigendom geworden van Oppenheim Immobiliëlen. De appartementen blijven van ING.  
Het ontwerp van de Vlaamse architect Bob van Reeth. Bij Van Reeth zijn de kenmerken: Kantoren en woningen op niveau [verhoogd perron] en een diagonaal van Arena naar Kardinaal van Rossumplein.
Rechts de houten maquette.

Einde GZG
Door ontwikkelingen in de gezondheidszorg en de fusie van- uiteindelijk -drie Bossche ziekenhuizen kwam er ook voor ‘het Groot’ als gebouw een eind aan haar bestaan.
Na ongeveer 40 jaar verdwijnen ook die markante functies/gebouwen en krijgt het gebied opnieuw een aanvullende –luxe- woonbestemming met kantoren en detailhandel.
Hoewel het ziekenhuis nog tot 2007 zal functioneren zijn de gebouwen al aan Heijmans- IBC Vastgoedontwikkeling verkocht en opnieuw verhuurd aan de ziekenhuis organisatie.
   
Ontmoetingsplekken ' agora'  op historische fundamenten, zegt het Spaanse bureau van haar ontwerp. 
Impressie van David Mackay van zijn torenflats, waterpartijen en woonblokken.

 

De plannen voor voormalig GZG-terrein
De nieuwe bebouwing wordt begrensd door de Tolbrugstraat, de Zuid-Willemsvaart en de parkeergarage Loeffplein met de Stoa.
De ontwerpen hebben uiteenlopende karakters:
Centraal staat steeds de bibliotheek of mediatheek. En ruimte voor 2000 parkeerplaatsen. Wat parkeren betreft: de gemeente zit met de parkeergarage Tolbrug al vanaf de nieuwbouw Stoa in haar maag en zoekt lopende dit traject daarvoor naar een oplossing.

Architect David Mackay uit Barcelona bracht als kenmerken in:
smalle woontorens [circa 12 etages], pleinen met waterpartijen en een [her-]nieuwde kloosterhof. Ook de verbinding naar de Nieuwstraat herinnerd aan de voormalige Hooge Nieuwstraat.
Tekening Brabants Dagblad
Een panorama maquette van datzelfde bureau MBM uit Barcelona. Dit bureau zou in 2008 afvallen.

Masterplan
Zodra het publiek haar oordeel heeft gegeven komt ook het stadsbestuur met haar visie op de drie ontwerpen. Dat oordeel moet gebaseerd zijn op drie factoren.  

De commentaren van de burgers krijgen als leidraad:
- passend bij de binnenstad
- meerwaarde gevend aan de structuur van die binnenstad
-en in welk plan komen nieuwe functies het best tot hun recht.

De publieksopmerkingen nemen de beleidsmakers mee in hun keuze voor het masterplan.  


Impressie van Frédéric Borel vanuit de overzijde van het kanaal met de Kasterenbrug .

drie ideeën
-Architect Bob van Reeth lijkt de vroegere Lange Tolbrugstraat nog in zijn visie te hebben meegenomen. Dwars doorzijn ontwerp loopt een promenade. Boven de gelijkvloerse winkels heeft de architect een verhoogd perron bedacht. Op dat niveau plant hij de kantoren en de woningen met tuinen.
Na de eenmaal bepaalde keuze van ‘de kanaal’ als overstaphalte voor de stadsdienst kiest Van Reeth juist voor het zojuist gerenoveerde Kardinaal van Rossumplein als halteplaats, wat een niet gelukkige keuze zal zijn. 

-David Mackay heeft als karakteristiek in zijn plan drie smalle woontorens. Mackay groepeert zijn ideeën rond een leeg plein met waterpartijen. Ook Mackay haalt iets terug uit de historie door De Hooge Nieuwstraat als verbindingsweg van Tolbrugstraat naar Nieuwstraat op te nemen.
-Het merkwaardige van het ontwerp van Fréderic Borel zijn de relatief lage zwevende woontorens. Opvallend biedt zijn plan plaats voor straatleven of dat nu muzikanten theater of publiek is. Dat aspect komt tot uiting in zowel de overdekt toegang vanuit de parkeergarage als in het amfitheater.
Aantrekkelijk is zijn recreatieve zone achter het GZG-klooster met water en groen.
Met zijn weer openleggen van de Diezestroom beantwoordt Borel wel aan de gedachten aan een flaneerpromenade langszij een gracht. Dat element haalde bij de bouw van Stoa en Arena om financiële redenen bakzeil.  

Gezicht vanaf de Sint Janstoren op het complex GZG/Arena. Achterin ligt overigens Huize Ter Aa dat inmiddels werd gesloopt. 

foto © kees de kok, 10 april 2002.

De drie ontwerpen getoetst 16 november 2002.
De ontwerpen zijn door een commissie getoetst. Alle plannen hebben als kenmerk dat er veel onder de grond kan worden geparkeerd.aldus Wytze Patijn, voorzitter van de toetsingcommissie.
Mackay De Barcelonese architect Mackay [MBM] legt verband met historie, wat te merken is aan de terugkeer van de Binnendieze, de Hoge Nieuwstraat en een Lange straat gelijkend op de Tolburgstraat als hoofdader van het gebied. Klooster en Mariapaviljoen plaatst de architect centraal.
De toetsingscommissie zegt dat '...het een kwetsbaar pan is doordat de achterzijden van de gebouwen dreigen te verrommelen' . Ook: ' De definitie Openbare ruimten lijkt met kunstmatige middelen geforceerd,' aldus voorzitter Wytze Patijn.

-Frédéric Borel liet zich door een oud-Hollands stilleven met twee tinnen schalen [pleinen] en enkele roemers en een glazen vaas [torenflats] inspireren. Wytze Patijn legt dat uit als zoeken naar nieuwe vormen van stedelijkheid. Maar het toont lef, aldus Patijn.
Borel trekt dmv een brug over het kanaal de oostelijke stad [Muntel] dichterbij de Markt Ook Borel heeft het Mariapaviljoen, klooster en mortuarium geïntegreerd met de nieuwbouw. De gebouwen van Borel gaan van grootschalig [kanaalzijde] hellend over naar kleinschalig [aansluiting historische stad]. De routing voor het winkelgebied is hier wat gebrekkig. En 7 woontorens van 11-20 bouwlagen lijkt de toetsingscommissie wat teveel van het goede..

-bOb Reeth probeert bij de ruimtelijke typologie van de stad aan te sluiten. Het Antwerpse bureau kiest voor straatjes en pleinen aansluitend op een bestaande architectonische structuur. Wezenlijk in zijn pan is de diagonaal door het gebied. Ook hier laat de architect de drie oude eenheden van het ziekenhuis integreren.
Van Reeths visie die wat minder is uitgewerkt, gaat uit van een openbaar gebied op straatniveau en erboven wonen.
Volgens de commissie is hier het verband met achter en voorkant zoek. Reeth heeft -in tegenstelling tot de accenten die de twee anderen hebben gelegd- een algemene hoogte aanvaard.

Maandagavond 18 november 2002 is er in TheateradParade een openbare zitting waar informatie over de voorontwerpen gegeven wordt en het publiek aan bepaalde criteria haar keuze/commentaar kan leveren. Vanaf woensdag 21 november kunnen de maquettes bekeken worden in het informatiecentrum van de gemeente aan de zijde Dode Nieuwstraat [Guardianenhof].

Terug naar boven