Overzicht berichten Water en Vuurplein

Gepubliceerd op: 28-10-2008 | Gewijzigd op: 01-09-2009
Op de voormalige locatie van de brandweer in de Jan Heinstraat is een geheel nieuwe binnenstadswijk verrezen. De naam ervan is ontleend aan de vroegere bestemming van het gebied gelegen tussen de Orthenstraat, het Geertruikerkhof en de Jan Heinsstraat.
Berichten
-openstelling commandopost 10 mei 2002
-verbouwing drogisterij/nieuwe functie commandopost 8 augustus 2002
-restauratie oude Brandweer garage 23 mei 2001
-oude spuithuisjes 26 mei 2001
-bestemming enige cameren 22 januari 2001
-panden in restauratie
-Boekje over het plein 7 januari 2001
-Opening Water en vuurplein 5 juli 2000

Openstelling Commandopost 10 mei 2002.
Vandaag -10 mei 2002- was de voormalige commandopost van de brandweer opengesteld. Niet officieel, maar bij gelegenheid van de aanlevering van de inzendingen voor de architectuurprijsvraag hield het architectenbureau Derks en Stevens onbedoeld ‘open huis’.
Dat bureau, voorheen aan de Barbaraplaats gevestigd, heeft de post op Orthenstraat 65 per 16 juli 2001 gekocht. De gemeente stelde als voorwaarde dat inpandig er een doorgang moet blijven naar het Water en Vuurplein, ofwel de voormalige werf van de brandweer.
Het Water en Vuurplein, dat op 5 juli 2000 in gebruik werd genomen, is een sterk staaltje van aangepaste nieuwbouw harmoniserend met de historische schaal van een oude stad. Behalve een muursteen staat er zelfs een trappenhuis dat verwijst naar de slangentoren van de brandweer.

De pas gerestaureerde commandopost van de brandweer die op de etages het architectenbureau Ferks/Stevens huisvest.

foto © paul kriele, 26 mei 2001

Van het architectenbureau moeten de klinken nog wel op de glazen deuren van de keuken en de kantoren aangebracht worden, maar er viel al van het gerestaureerde pand wel een eerste indruk op te doen.
Inmiddels is Bouwbedrijf Van den Bouwhuijsen begonnen met de restauratie van de camere in het Peter de Gekstraatje dat het kantoor wordt van de Stichting Brabants Monumentenfonds.

Verbouwing Drogisterij Steiner gereed 8 augustus 2001.
Na jaren leegstand en verval hoopt Maarten van Rooy komend najaar de verbouwing van Orthenstraat 67 gereed te hebben. Van Rooy is directeur van Triumviraat uit Boxtel, een projectontwikkelingsmaatschappij. Het pand op de hoek met het Peter de Gekstraatje was tot in de jaren tachtig drogisterij Van Son-Steinel. CAD Bouwmanagement uit Vught verandert het tot twee appartementen.
De unieke camere op het er achter gelegen Water en Vuurplein, is in gebruik genomen door het ondersteuningsfonds Monumenten Fonds Brabant.

Twee oude foto's van 2000/2001 van Orthenstraat 67, de voormalige drogisterij Van Steiner die intussen [tot 2008] al diverse bestemmingen heeft meegemaakt. Rechts de commandopost van de brandweer. Er tussenin loopt het Peter de Gekstraatje. rechter foto © paul kriele, 26 mei 2001.
------------------------------
Nummer 65, de voormalige commandopost van de brandweer, is per 16 juli 2001 eigendom geworden van architectenbureau Derks/Stevens, voorheen krap behuisd op de Barbaraplaats. De officiële opening van het architectenbureau, dat twintig mensen in dienst heeft, staat gepland op 14 september. Tijdens kantooruren is de doorgang naar het Water en Vuurplein opengesteld.

Restauratie oude brandweergarage 23 mei 2001.
Aannemer Drijvers heeft de afgelopen maanden [april en mei] de garage van de brandweer aan de Orthenstraat 75 hersteld. Dat werk betrof een nieuwe dak en het opschonen van de stalling voor de eerste Bossche brandweerwagens op Orthenstraat 75. Dat pand dateert van kort na 1900. Op die plek was voorheen het slachthuis gevestigd dat in 1908 naar de Zuid-Willemsvaart verhuisde. Bronnen spreken ook over een hondenkennel op het Orthenènd, die overlast bezorgde.
Daar is dan later het slachthuis gebouwd Het pand veranderde in brandweergarage toen er een volwaardig slachthuis op de Zuid-Willemsvaart kwam [voormalige boterfabriek].


Voormalige brandweerkazerne die laatstelijk ingebruik was als stalling voor de burgemeestersauto. Na restauratie [2006] doet de hal dienst als locatie voor een Bossche kunstenares.	foto's © paul kriele, 26 mei 2001.

Toelichting: Peter Gunsing, huurder van de bovenetages en tijdelijk gebruiker van de begane grond [garage/opslag] op Orthenstraat 75 vertelt dat het gemeentelijk slachthuis St.Andries op het Orthenènd dateert van 1673. Het perceel bestond uit een voorpand en een achterdeel. Voorin was een ruimte met doorloop [steegje] naar de achterzijde. Daar stonden de hokken voor de beesten.
Het achterpand hoorde aanvankelijk bij de scheepswerf gelegen aan de oever van de Binnendieze.
In de loop van de jaren dertig- bij de bouw van de brandweerkazerne- werd ook de aanpassing van Orthenstraat 75 meegenomen tot regionale commandopost. Er kwam een nieuwe gevel in en het steegje werd afgesloten.
Volgens mijn [pk] mening is die aanpassing al rond 1908 gebeurd.

Resterende spuithuisjes 26 mei 2001


Zo zagen/zien de spuithuisjes voor de brandweer eruit, Er zijn er maar twee bewaard gebleven: eentje op het Geertruikerkhof en een in de St.Jorisstraat.	-foto's © gerard monté, 26 mei 2001.

Bestemming voor enige camere 22 januari 2001.
Oud en nieuw 's-Hertogenbosch rechts het Peter de Gekstraatje met daarin nog een van de weinige cameren die de stad bezit. Op de hoek van het steegje de voormalige drogisterij van Van Son-Steiner op nummer 67.


	De camere in het Peter de Gekstraatje dat inmiddels is gerestaureerd en de functie krijgt van kantoor voor de Monumenten Fonds Brabant. Links onder: De recent- november 2002- ingemetselde muursteen van de Monumenten Fonds Brabant. foto's © gerard monté, 5 juli 2000 boven en 12 december 2002 [l-onder]

Bovenstaande panden zijn interessant, niet alleen om hun historie, ook door hun toekomstige bestemming.
Op de rechter foto, het pand links, de voormalige drogisterij van Van Son-Steinel op nummer 67, die in de loop van 2001/2002 gerestaureerd werd. Het rechterpand, de voormalige regionale commandopost van de brandweer, staat op nummer 65. Inmiddels heeft het riante pand de bestemming gekregen van architectenbureau. Multi Vastgoed heeft een aardige stem in het kapittel wat dit betreft.

Monumenten Fonds Brabants
De enige camere die de stad nog bezit, krijgt als bestemming kantoor voor het Monumenten Fonds Brabant. De cama ligt in het Peter de Gekstraatje, zijsteeg van het Water en Vuurplein. Dat piep kleine arbeidershuisjes gaf onderdak aan een gezin met kinderen waarvan de vader het ambacht borstelmaker uitoefende, zo licht Theo Hoogbergen toe.
Oud-rector dr. Theo Hoogbergen is secretaris geworden en oud wethouder Bert Weijers voorzitter van Monumenten Fonds Brabant. Die komt voort uit de Stichting 200 jaar Brabant die indertijd kasteel Heeswijk en de kerk in Breda heeft laten restaureren.
Voor het restaureren van het als rijksmonument erkend huisje is drie ton subsidie toegezegd door het Rijk. Het karwei zal dit jaar beginnen waarop de camere voor het Brabants Monumentenfonds een deels museale, deels kantoorfunctie krijgt.

Boekje over Water en Vuurplein 7 januari 2001.
Schrijfster Marianne Keser bedacht in 1996 een nieuwe naam voor de lokatie brandweerkazerne: Water en Vuurplein. Op dat terrein werd iov HBG Vastgoed door aannemer HBG Woningbouw twee flats, stadsvilla’s, twee sluiswoningen en bovengrondse parkeergarages gebouwd. Ontwerper is het Bossche architectenbureau Derks en Stevens.
Krap en jaar na de opening van het Water en Vuurplein brengt het architectenbureau in juni 2001 een boekje uit van Marianne Keser over de historie van het Bossche stadsdeel.

Behalve op de historie van de brandweer, die in 1908 het Stedelijk Slachthuis op het Orthenènd betrok en in 1938 de kazerne en een brug over de Binnendieze liet bouwen, gaat de schrijfster ook in op de talrijke ambachten die zich oriënteerden op de Binnendieze. Tot in de negentiende eeuw waren in de oostelijk gelegen huizenrij van het Orthenènd een leerlooierij, scheepstimmerwerf, bierbrouwerij en ijzergieterij gevestigd.
Het architectenbureau, dat de publicatie tevens als relatiegeschenk benut, laat een aantal in een speciale uitvoering realiseren.

Camere als rijksmonument erkend . 8 september 2000.
Woensdag 6 september is de rijkserkenning afgekomen voor de cameren, gelegen in het Peter de Geksstraatje. Dat is een steegje van de Orthenstraat naast de voormalige drogisterij Van Son-Steiner op nummer 67. Dat pand wordt momenteel door de bouwhistorische dienst van de BAM onderzocht.
De eenkamerwoningen waarover het gaat zijn feitelijk de enige die Den Bosch nog heeft. In de Clarastraat werden in de jaren zeventig andere huisjes bij de restauratie samengevoegd. De huisjes in het Peter de Gekstraatje bevatten een woon- slaapkamer met keuken [niet gescheiden van elkaar !] en een zolder die uitkeek op de pannen.

De binnenplaats achter de voormalige drogisterij op nummert 67 [foto links onder] en de camere erachter gelegen, beiden grenzend aan het Peter de Gekstraatje.
De twee cameren worden momenteel [mei 2002] door Van den Bouwhuijsen gerestaureerd tot kantoorruimte voor de Monumenten Fonds Brabant.
-foto's van cameren © gerard monté, 5 juli 2000. foto l- onder © paul kriele, 2000.

Opening Water en Vuurplein 5 juli 2000.
Woensdagmiddag 5 juli 2000 is officieel het Water en Vuurplein geopend. Het is een eigentijdse invulling van de voormalige lokatie van de Bossche brandweer aan de Jan Heinsstraat. Onderstaand een fotoreportage van dit water-en vuurspektakel.
Op het terrein van de voormalige brandweerkazerne is op 5 juli 2000 om 16.30 uur- het project van HBG-Bouw en Vastgoed in gebruik genomen.Bij die ceremonie waren- behalve de bewoners- ook afgevaardigden van de gemeente 's-Hertogenbosch [wethouder en brandweercommandant] uitgenodigd.


	Boven: de binnenplaats van het nieuwe Water en Vuurplein met het trappenhuis, dat een bouwtechnische variatie is op de voormalige slangentoren van de brandweerkazerne. Linksboven: een inkijk vanaf de Jan Heinstraat hoek Pastoor de Kroonstraat met nog net zichtbaar de brug van 1938. foto's © gerard monté 5 juli 2000.

openingsceremonie
De opening werd verricht door Rob de Jong, directeur van HBG, de Eindhovense onderneming die het project heeft aangenomen [HBG Bouw, voorheen Intervam] en ontwikkeld [HBG Vastgoed, voorheen Mabon]. De Jong haakte in op de geschiedenis. De naam Water -en Vuurplein is afkomstig van de water-en vuurhuizen die al op het Ortheneind hebben gestaan. Marianne Keser is-na een geweigerde Franse benaming- met het Hollands klinkende Water-en Vuurplein gekomen.
Wethouder Frank van Beers ontstak vervolgens het openingswater-en vuurwerk, daarmee de gevelsteen onthullend die vroeger in de slangentoren was ingemetseld. De steen met het Bossche stadswapen bevindt zich naast de doorgang naar de parkeerruimte.
Van Beers noemde Den Bosch een van de mooiste steden van Nederland en onderstreepte het woongenot voor de bewoners. 'Het moet een genoegen zijn om hier te mogen wonen', aldus de Rosmalenaar.
De ceremonies werden ondersteund door een vurig spektakel, opgevoerd door de illusionisten Manro en Lois. Die daarop uit een kist brandweercommandant Eugène Maessen tevoorschijn toverden.

Boven: In een vurig en waterrijk spektakel werd de oude muursteen van 1938 [wapen van 's-Hertogenbosch] in de zijbgvel naast de parkeertoegang onthuld.
Links onder: brandweercommandant Eugène Maessen in geluksstemming met een collega.
Rechts onder het trappenhuis in de gevelrij langszij de Geertruisluis die herinnert aan de slangentoren van de brandweer.
foto's © gerard monte, 5 juli 2002.
---------------
De brandweerkazerne- gebouwd in 1938- heeft er tot 1996 gestaan. Al jaren waren er plannen voor een nieuwe kazerne op de bestaande locatie, totdat Orthenpoort in beeld kwam.

Op het terrein is een camere, een eenkamerwoning, bewaard gebleven. Hiervan hebben er meerdere in de steegjes van het Ortheneind gestaan. De anderen zijn gesloopt. Deze camere staat aan het Peter de Gekstraatje dat oorspronkelijk voorzien was als een van de hoofdrouten naar het terrein. Alleen via Geertruikerkhof en Jan Heinsstraat is het Water en Vuurplein toegankelijk. De camere ligt achter de voormalige drogisterij op Orthenstraat 69.
Na afloop van de ceremonie en het spetterend festijn bood HBG de bewoners en genodigden een buffet aan.

Opening Water en Vuurplein 5 juli 2000.
Vanmiddag werd het Water en Vuurplein geopend. De naam is bedacht door schrijfster Marianne Keser, destijds werkzaam bij Van der Veer makelaardij. Maar op en nabij het terrein hebben ook al water-en vuurhuizen gestaan nog voordat de brandweer zich er vestigde.... In ieder geval is de naam historisch verantwoord. In 1945 was er zelfs nog een revue opgevoerd door medewerkers van de brandweer met de naam Water en Vuur.
De brandweerkazerne- gebouwd in 1938- heeft er tot 1996 gestaan. Al jaren waren er plannen voor een nieuwe kazerne totdat Orthenpoort in beeld kwam. In een vurig en waterrijk spektakel werd de oude muursteen van 1938 [wapen van 's-Hertogenbosch] onthuld.
De bouw van vijftien stadvilla's, twee zgn. sluiswoningen en twee torens met elf appartementen verliep niet vlekkeloos Er ontstond al in december 1998 drie maanden vertraging door hoog water en - wat men zei- gebrek aan gekwalificeerd personeel, lees slecht management van de betrokken uitvoerders en opdrachtgever.
HBG-Bouw en Vastgoed zijn de uitvoerder, resp. ontwikkelaar.
De kazerne van 1938 is gesloopt, maar de allereerste in de Orthenstraat, waar de brandweer in 1908 het voormalige slachthuis overnam, staat er nog. Daarvoor, uit de tijd van de Ridderstraat, dateren ook de twee overgebleven spuithuisjes in de St.Jorisstraat en op het Geertruikerkhof waar vandaan werd geopereerd. [vernieuwd bericht Bastion Oranje van 5 juli 2000.]

de situatie rondom het plein
Begin september 2000 is de voormalige drogisterij Van Son-Steiner op nummer 67 uitgepeld. Medewerkers van de afdeling Bouwhistorie, onder wie Maike Tjon Akauw, hebben het interieur onderzocht. Het pand is door een particulier gekocht. Voorjaar 2001 werd het pand gerestaureerd.
De erachter gelegen camere wordt een kantoor voor het Monumenten Fonds Brabant.
Het Peter de Gekstraatje heette voorheen Van Solstraatje. Het is later vernoemd naar een ambtenaar/bode van het stadhuis die de bewaarder was van de zijdgeweeren [sabels] van de regenten. Op de deur van de raadszaal was in de jaren vijftig zijn portret geschilderd. Dat olieverfschilderijtje heft ook nog even in de bodenkamer gehangen, maar is intussen verdwenen.

regionale commandopost
Interessant is de ontwikkeling van het voormalige regionaal brandweer op nummer 65. Dat grote pand wordt ook gerestaureerd [mei 2001] en architectenbureau Derks/Stevens [Barbaraplaats] heeft er zijn oog op laten vallen.
Vroeger was nummer 65 ook al een groot pand met een doorgang[ poort] waarop de voordeuren van 18 kleine woninkjes uitkwamen. In het adresboek van 1928 staan namen als: M. Soetermans, A.P. Neefs, M.van Zoggel, M. van Dijk, P.J.Eijkemans, de weduwe Swarts, M.Swarts, J.Trim, A. Eijkemans, mej.C. van den Berg. W.J. de Rooij J. Thijssen, weduwe P. A. Koks, W. Sprenger, W. de Vaan,H.J.C.Koks, weduwe H.Chr. van Dartel, W.A. Hendrikx.

Eén van de bekendste waren de oma van Lambert van Dartel en M.Swarts in dienst bij de Gemeente Reiniging [GR].
Kees Spierings beschrijft de doorgang als 'de Poort', waar links achterin de eenkamerwoning was van tante Antje. Geslapen werd er in een afgeschoten slaapvertrek [bedstee].

Terug naar boven