Zoeken

Bossche pagina

Gepubliceerd op: 19-10-2006 | Gewijzigd op: 26-05-2009
Pagina over Zoete Lieve Gerritje en de verhalen die daarover de ronde doen lees: Zoetelief
Voor Bossche wijken klikt u op de pagina: wijken, waar ook wat oude kaarten [Jan Wagenaars] staan over de stad.
Hieronder de mentaliteit van Bossche zakenlui met name van de middenstanders en hun weinig promotionele klantenbenadering.
Vervolgens: cijfers maken duidelijk dat de winkelketens in de aspecten ' onroerend goed' en ' winkelnering' gaan overheersen.
Link naar pagina Zoete Lieve Gerritje

berichten:
Zwarte vlaggenactie tegen afsluiting Martktraverse september 1977.
De rijkste Bosschenaren 19 oktober 2006
Rombouts 10 jaar burgemeester: Weinig actie in nieuwe [2006-2008] bestuursperiode verwacht 15 augustus 2006
Nog kansen voor Rombouts augustus 2006
De Bossche Gouden Eeuw 12 oktober 2005
Stadse kruideniers
Winkelketens overheersen straatbeeld
Handjeklap

Een zomers plaatje genomen in Het Bossche Broek. De wind jaagt de wolken op en legt het gras neer.

foto © lucie goossens, 25 augustus 2002.

De rijkste Bosschenaren 19 oktober 2006.
140 jaar geleden waren de koopman A.C van Lanschot [Markt], voorvader van de latere bankiers, met 420 gulden** en de fabrikant H. W. Bosch [Oude Dieze] voor 396,60 de rijkste Bossche inwoners.
Ook rijk maar onderaan in deze categorie hoogst aangeslagenen staan: jonkheer E.J. P. van Meeuwen [Hinthamerstraat] lid Staten Generaal met fl. 306 en H. J.van Lanschot [Peperstraat] grondeigenaar met 306 gulden.
Militairen in de hogere rangen en sommige advocaten betaalden maar 3-10 gulden belasting per jaar, een bekende advocaat zat er soms net iets boven. De ‘betere’ winkelier, zoals slager P. Lammers in de Fonteinstraat had een aanslag van 9,20 en juwelier A.van Grinsven [Verwersstraat 23] 11,52. gulden. Maar een kleine middenstander, zoals J. Stevenaar in de Fonteinstraat betaalde maar 3 gulden per jaar en dat gold voor de meeste gewone burgers.

Opvallend is dat de latere ondernemers, de latere grootgrutter De Gruijter [Hoge Steenweg] en C.N.Teulings, die bekend werd om zijn drukkerij, als voorloper van het Brabants Dagblad, in 1866 bijna 40 gulden belasting betaalde en zelfs H. Cooijmans van de latere likeurstokerij en likeurstoker M. Goulmy [Schapenmarkt] rond een tientje belasting betaalden.
In 1866 heeft de Bossche uitgeverij Stokvis & Zn in een ‘Kohier hoofdelijke omslag 1867’ alle Bossche inwoners opgenomen met adres, beroep en hoofdelijke omslag.
Vanaf 1900 werd als belasting een zgn. hoofdelijke omslag opgelegd. Dwz 800 gemeenten berekenden een belasting naar geschat inkomen en 244 gemeenten deden dat naar ‘vermoeden’ inkomen.

De afstand tussen rijk en bemiddeld en daarna arm was telkens groot. Na de aanslagen van 300-400 gulden volgt een hele tijd niets.
Dan komen de bemiddelde Bosschenaren: Bovenaan staan in deze categorie de weduwe Van Diepen [Wolvenhoek] die te boek stond als grondeigenares met 214,50
koopman N. Spierings [Hinthamerstraat] met 214,50
de toenmalige bekende notaris Joh. de Bergh [Peperstraat] 214,50
en mr. F. G. baron van Rijckevorsel van Kessel met 210,63
De laatsten in de range net boven en net onder de 200 gulden zijn:
C.J.A.van Rijckevorsel [Vughterstraat] op net iets boven de 200 gulden
ondernemer H. Bogaerts en L.C.J. Bogaerts [Uilenburgstraatje], beiden rijtuigverhuurder: een aanslag van bijna 200 gulden
advocaat en lid 1e Kamer, mr. N.F.Sassen [Hinthamerstraat] zit daar precies onder met 197,34
Categorie 100-150 gulden belasting:
mr. J. B. van de Mortel [Kruisstraat] raadslid en lid provinciale rechtbank kreeg een aanslag van 144 gulden,
G. van Lanschot [Peperstraat] waarbij vermeld zonder beroep , 144
ook 144 gulden voor de weduwe T.J. Tilman, geboren Van Lanschot woonachtig aan de Wolvenhoek [grondeigenares],
de aanslag voor de koopman, later wijnhandelaar J. F. van Boekel [Vughterstraat] bedroeg 138,24
ook de raadsheer mr. F.J.van Zinniq Bergmann [Choorstraat] had een aanslag van 138,24
W.L.Spoor inspecteur registratie [Vughterstraat] moest 132,48 belasting betalen
Eimert Bouman aan de Zd-Willemsvaart] zat op 125,92 belasting per jaar,
aannemer J. van de Grindt [Vughterstraat] op123,84
koopman J. F.van Rijckevorsel [Orthenstraat] met een jaarlijkse aanslag van 115,20./
Er waren 18 categorieën beginnend bij een inkomen van 300-400 gulden en eindigend met 40.000 – 50.000 gulden inkomen.
*Een euro is Hollandse fl. 2,20 [gulden] , ofwel: één gulden is nog minder dan een halve euro.
© paul kriele, 19 oktober 2006.

Rombouts 10 jaar burgemeester september 2006.
Weinig actie in nieuwe bestuursperiode..? 15 augustus 2006
In september 2006 is de nieuwe bestuursperiode van de gemeenteraad pas echt aangevangen Bovendien is het voor burgemeester Rombouts het laatste traject voor zijn terugtreden als burgemeester in 2008. Tenzij hij er voor kiest aan te blijven en vraagt om een herbenoeming.*** Maar in dat jaar heeft ie ook zijn volledige pensioen opgebouwd. Rombouts is al vanaf zijn 27ste [benoeming in Wouw] als bestuurder actief.** Dat element zou wel eens kunnen leiden tot terugtreden, zoals eerder ook Joke van der Beek en Rien van Grunsven deden.
Het is een vermoeden dat gebaseerd is op de kansen die Rombouts nog voor zich heeft liggen. Bij het CDA is hij niet meer in beeld nadat ie twee jaar geleden werd gepasseerd als Commissaris der Koningin voor Noord-Brabant en eerder niet voor een post in het kabinet in aanmerking kwam. Dan rest er weinig om nog enige er aan te behalen.
Er is in Rombouts tijd veel gerealiseerd naast het feit dat de stad op allerlei gebied als eerste of beste scoorde. Er zijn een nieuw station [1998] gekomen, waarvan de plannen al dateren uit de tijd van diens voorganger, stadion De Vliert is gerenoveerd en gerestyled en kwam er een nieuwe straatbekleding in de binnenstad.
Is Den Bosch weer een stad die bestuurd wordt door een zelfgenoegzaam zootje wat Hoes toen beweerde? Enige jaren terug [oktober 2000] vond gedeputeerde Onno Hoes * nog dat Rombouts er niet in was geslaagd de stad het elan van een provinciehoofdstad te geven.
Op dit moment liggen er nog weinig projecten op stapel, waarmee in de nieuwe bestuursperiode een hernieuwde reputatie opgebouwd kan worden.

*Lees reactie Onno Hoes hieronder.

De projecten die op stapel staan zijn een nieuw mammoetziekenhuis van bijna 700 bedden met 220 specialisten, dat wel met angst en beven wacht op een ontsluiting in de vorm van de randweg waaraan al zeven jaar bureauwerk vastzit.
Ook het Paleiskwartier, dat al uit Burgers tijd dateert, wordt afgebouwd. Dat geldt evenzo voor de Haverlij, waar Soeters aan de slag gaat met zijn laatste en zelf ontworpen kasteel Leliënhuijsen.
Nog meer bouwprojecten zijn een nieuwe stedelijk museum, uitbreiding van het Noordbrabants Museum, een nieuwe sporthal Maaspoort. Op het lijstje staan geen sportaccommodaties noch kantoorparken van welke laatste er nog volop voorradig zijn.

Als regionaal-brede projecten komen in het vizier: een nieuw industrieterrein. Maar welk en waar, is de vraag nadat de Kloosterstaat uit beeld is gevallen. Ook een interstedelijk spoorwegnet is een geliefde wens van stad en provincie.
Gaat Den Bosch, in dit herfsttij der Romboutsperiode, nu dobberen in een niemandsland van plannen en projecten? De vraag is hoe zij het eraf brengt. De Bosschenaar, die toch al nauwelijks zijn gezicht in het voormalige Gouvernement laat zien, heeft er geen hoge pet van op.

Voor de nieuw samengestelde gemeenteraad zijn er uitdagingen genoeg, maar die start maakt elke nieuw raad. Met een links georiënteerd gaat er veel gebeuren ten gunste van het milieu, de sociaal zwakkeren en de wijken.
Door de overmacht aan linkse politici kan alles wat niet in het beleidsplan in hoofdzaken staat met gemak door de raad komen, zegt een oud gediende politicus. Maar veel originele daadkracht valt van de nieuwe gemeenteraad niet te verwachten.

*Reactie gedeputeerde Onno Hoes
In een reactie stelt Hoes dat ie zijn uitspraken van zes jaar geleden gestand houdt 'Zo ben ik, ik sta achter wat ik toen gezegd heb.' Maar hem wijzend op wat er intussen is veranderd, haakt Hoes in op de vele verdiensten en de reputaties die de stad heeft opgebouwd: 'Daar sta ik verbaasd van , nee liever daar ben ik verrast over. De stad zit in een of andere structuur en dat maakt dat het goed met Den Bosch gaat. Ik ben nu heel trots op Den Bosch. In dat licht zeg ik, dat ie toch een goeie burgemeester is[geweest].'
En over de positie van Rombouts..? 'Kijk, als je de burgemeesterspositie van Brabantse steden vergelijkt dan heeft Eindhoven een eerste burger die zich profileert en misschien kun je zeggen wat meer boven de burgers staat. In Den Bosch ligt dat anders. Rombouts is iemand die bij de aard en cultuur van de stad past. Hier staat de burgemeester temidden van zijn mensen. De manier van optreden is toch het goede wat ie de stad kan bieden.Rombouts houdt de stad bij elkaar.'
De 45-jarige Hoes is gedeputeerde voor energie, economische zaken en internationale. In mei 2006 werd de Bosschenaar door de VVD tot lijsttrekker benoemd voor de komende Provinciale Statenverkiezingen.
** Ton Rombouts [ * Waspik, 2 juli 1951], burgemeestersposten: Wouw: 1979-1989, Boxtel 1989-1992 dir.Inter Provinciaal Overleg 1992-1996, Den Bosch 1996- heden.
*** Aftreden in 2008: In een interview in het BD 26-8-2006 laat Rombouts merken dat ie na 2008 best nog een paar jaar wil aanblijven. 'Het is een zwaar ambt, sociaal gezien. Je bent nagenoeg altijd beschikbaar, maar het geeft ook vele voldoening,' aldus Rombouts die op 1 september 2006 herdenkt dat ie tien jaar geleden in de stad begon. Een van de ambities die hij zich in de komende bestuursperiode stelt is het jaar 2016 wanneer de 500ste sterfdag van Jeroen Bosch wordt herdacht.
Nog kansen voor Rombouts
Een van de oud-gedienden in de politiek vult op de column aan, dat Rombouts best nog wat kansen heeft, alsnog..... Indertijd is ie dan wel door het CDA geschoffeerd, maar daar staat tegenover dat hem bij zijn afscheid een vergoeding [Wiedergutmachung] te wachten staat.
Rombouts heeft ontegenzeggelijk een wijd netwerk opgebouwd. Daar staat een buitenstaander van te kijken. Die relaties stelt hij ten dienste van de stad.
In 2008 zou hij alsnog tot staatssecretaris kunnen worden benoemd van bijv. sport*. Met name sport, want dat is een aspect waarin hij zich verdienstelijk maakt[e]. Via die positie in een kabinet komt alsnog de mogelijkheid vrij om tot Commissaris der Koningin van Noord-Brabant te worden benoemd. Dat zal dan zijn laatste openbare functie zijn, want tegen die tijd is Rombouts 60 jaar.
*Sport: Een van de 'bijbanen': Rombouts is onbezoldigd bestuurslid van het NOC*NSF.
-------------------------------------------
Bossche Gouden Eeuw
De titel Bossche Gouden Eeuw is wel wat hoog gegrepen, maar toch… , de stad maakt in deze jaren gouden tijden door. Een keer eerder heette het dat ’s-Hertogenbosch een gouden eeuw beleefde. Dat was rond 1500 toen de stad floreerde in perioden waarin er nog geen wegen voor goederentransport waren en de stad de functie had van transitohaven tussen de Kempen/Peel, Holland en Gelderland/de Achterhoek. In die positie liep de roem van Brabants hoofdstad ver vooruit op die van Amsterdam.
Graan en jenever kwamen door uit Holland, de turf uit de Peel ging per boot naar diverse gewesten. Granen uit Oost-Nederland werden ook hier verscheept. Zo kregen vele goederen in de Bossche Binnenhaven een nieuwe bestemming.
Op de Smalle en Bede Haven was het een drukte van jewelste. De kranen nabij de Korenburg en nabij het Bokhovenstraatje verrichten veel werk. Nog meer plezier beleefden de toeschouwers aan de sjouwers en bootwerkers die met man en macht de schepen bevrachten. Vanuit de gildenhuizen en kantoren van de rederijen werd die transporten en werkzaamheden gedirigeerd. Tot in onze dagen refereren er namen nog aan die bekende Bossche redersgeslachten: Van den Boom, Van der Schuijt, Verhulst en Verschure.
Vanuit de stad zelf werden lakense stoffen, spelden en messen wereldwijd verzonden. Door die producten raakte de naam van ’s-Hertogenbosch tot ver over de grenzen bekend, al werd die naam soms erg verbasterd.
Ook de passagiersvaart kende hoogtij dagen.Vervoer per boot, al of niet apart als passagierschip of tezamen met een vrachtboot bleef een vervoersmogelijkheid die tot in de negentiende eeuw frequent werd benut. Trein en bus hebben in dit opzicht dat waterverkeer in de negentiende eeuw overgenomen.
Naast deze puur economische zaken kende de stad ook een grote bloei in het cultureel/kunstzinnige leven. Dat valt terug te leiden tot het rijke kerkelijke leven dat de stad tot de reformatie doormaakte. In de stad stonden tal van kerken, kapellen en kloosters. Daarvoor hoefde je maar het aantal torenspitsen te tellen. Een op de 20 Bosschenaren behoorde tot een kerkelijke instelling.
In dat ‘klein Rome’ ontplooide zich dan ook een bloeiend kunstleven dankzij de talrijke opdrachten die aan bijvoorbeeld schilders, edelsmeden en weverijen werden verstrekt.
In kerken en kloosters hingen vaak de prachtigste schilderijen ook al waren het merendeels religieuze voorstellingen. Priesters liepen tijdens de erediensten in goud gebiesde en van zilveren sluitingen voorziene gewaden en bedienden zich met rijk versierde kelken en monstransen. Dat rijke kerkelijk leven bracht uiteraard ook volop werkgelegenheid met zich mee.

Joen van Aken was zo’n kunstenaar. De mannen van het uit Aken afkomstige schildersgeslacht werkten onder meer voor de Sint Jan en de Zwanenbroeders.Het zijn beide instellingen met een rijk archief en een rijke museale collectie.
In dat puur katholieke Den Bosch heerste ook een grote vroomheid onder de burgers. De kerk of een heilige betekende vaak het enige houvast in barre tijden van ziekten en andere persoonlijke tegenslagen. Als men letterlijk zijn leven niet zeker was kon men via een aflaat altijd nog een plaats in het hiernamaals reserveren.
Een aspect waar Luther tegen te keer ging en dat uiteindelijk tot de reformatie leidde. Het betekende het einde van de bloei van de stad en in sommigen opzichten zelfs het einde of de ondergang.
Rond 1500 telde de stad 25.000 inwoners, een eeuw later 13000.

In die gouden eeuw was de kloof tussen rijk en arm groot, wellicht even groot als de tegenwoordige verschillen in leefwijzen. Maar in de moderne tijd zijn er zeker meer stille armen, waar geen mens zich druk om maakt .
Terug naar de bloei der Bossche middeleeuwen:
In de eerste decennia van de twintigste eeuw zijn er totaal andere aspecten waardoor de stad vermaard raakt. Diverse kwalificaties zijn haar al ten deel gevallen: groenstad, Europese vestingstad, de beste stad van Brabant en in economisch opzicht staat Den Bosch landelijk hoog genoteerd.
De huizenprijzen liggen er erg hoog, de winkelruimten worden tegen de hoogste sommen verpacht en de stad heeft het hoogst aantal vierkante meters kantooroppervlak.
Al is kunst niet voor iedereen weggelegd in deze sector gaat er in de stad ’s-Hertogenbosch -groots en even betekenisvol kleinschalig,veel geld om. In kustzinnig een economisch opzicht speelt bijv. de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch een prominente rol. Maar er zijn ook tal van kleine verenigingen en genootschappen die aan kunstbeleving doen. Als zich dat allemaal in Amsterdam zou afspelen zou het een grotere naamsbekendheid hebben gekregen.
We zijn geen havenstad, de kunst heeft- zoals gezegd - nauwelijks een breed verbreide naam en in het meer hedendaagse verschijnsel sport blijft, naast hockey, turnen en een beetje boksen, Den Bosch nauwelijks iets betekenen.
In de jaren 2000-2005 werd -en momenteel - wordt er wel sterk geïnvesteerd in nieuwbouw [bestuurscentrum], herstructurering van achterstandswijken, restauraties [vestingwerken en plaveisel Markt en -welhaast blijvend - in de Sint Jan].
De wethouder van financiën presenteerde in september 2005 een gemeentebegroting waar geen vuiltje aan de lucht is. De bestuurder deed de belofte uitgaan, dat de burgers in 2006 geen lastenverhoging behoeven te vrezen. En zelfs minister Zalm zegt stellig geen bezuinigingen te verwachten!
Steeds weer verschijnen er nieuwe winkels in het straatbeeld en krijgen de straten een meer luxe aanblik door mooiere plaveisels, lichteffecten en meubilair. Het kan niet op.
Zo lang als de middel eeuwse gouden eeuw duurde zal Den Bosch het niet beleven. De tijden wisselen sterker dan ooit.
© paul kriele, 12 oktober 2005.
---------------------------

erste vlaggenactie van protesterende winkeliers september 1977
In september 1977 hingen enkele weken zwarte vlaggen van de gevels van de ondernemers [winkeliers] rondom de Markt . Wat was het geval..?
De gemeente in het tijdperk olv wethouder Ton Lensen/Verkeer, wilde de traverse vanaf de Vughterstraat naar het Burg. Loeffplein via de Markt afsluiten. Dat stak de winkeliers, zoals ook al eerder de invoering van het winkelgebied bij hen tot weerstand had geleid. Het zou allemaal ten koste gaan van hun ondernemersschap, lees inkomen.
Met de afsluiting van de Parade voor auto's [per 1 januari 2007] en het protest van de Ondernemersvereniging Hartje 's-Hertogenbosch kwam ons die zwarte vlaggenactie weer in herinnering . In het orgaan van de Ondernemersvereniging Hartje 's-Hertogenbosch stond in april 1986 een interview met Tony Rademaker bij gelegenheid van zijn afscheid [21 april 1986] als bestuurslid. Daarin gaf Rademaker die al vanaf augustus 1979 bij de ondernemersvereniging betrokken was, een terugblik.
Doelstelling/ bijdrage
De doelstelling van de vereniging luidde in de jaren 70: harde aanpak van criminaliteit en vandalisme en het openhouden van de traverse. Bereikbaarheid stond bij de winkeliers voorop.
De bijdrage van deelname voor de winkelier was gebaseerd op een factor uit de som van frontbreedte x winkeloppervlak x personeelsbestand.
Oorspronkelijk kende de stad een Zakencentrum, een bond van winkeliers waarbij met name de 'Marktwinkeliers' aangesloten waren. Vanaf 18 maart 1978 ontstaat de Ondernemersvereniging Hartje ' s-Hertogenbosch waarvan successievelijk alle ondernemersverenigingen [elke straat had een apparte vereniging] lid werden. Zo traden vanaf 1986 ook de winkliers[verenigingen] van Hinthamerpromenade, Visstraat/Orthenstraat en Vughterstraat toe tot 'Hartje Den Bosch'.

In opdracht van de motor van die actie Tonny Rademaker sr. werden honderden vlaggen geproduceerd. Over die vlaggenactie vertelt Rademaker in het interview, dat ' ..als die actie niet was gehouden Den Bosch kapot was geweest'.
restauratie van monument of herbouw
Het is overigens van Rademaker bekend, dat ie bij tegenstand, of dat nu de regelgeving voor zijn bedrijf, een medewerker die voor zijn rechten opkomt, of kritiek in de krant is, of de suggestie om meer hotels in de stad te vestigen, wel meer fulmineert.
De Bossche ondernemer Rademaker laat met trots zijn historische kelders [Hoofdwacht] zien, wanneer het om het aspect van historie en behoud van monumenten gaat. Maar bij de grootscheepse herbouw van hotel Central 1986/1987stortte per ongeluk** de voorgevel van het hotel aan de Markt in en zat Den Bosch met een 'Gat in de Markt', een verschijnsel dat De Telegraaf haalde.
Nu wordt algemeen erkend dat restaureren meer kost dan herbouw. Dat ervoer ook aannemer Tiny Drijvers bij het project Stoofstraat/Snelle straat, waar drie panden in de Stoofstraat worden gehandhaafd en gerestaureerd. Tiny Drijvers zegt achteraf, dat het beter was geweest dat die drie panden waren afgebroken dan ze zo ingrijpend te restaureren. Bij die aanpak kwam nogal veel extra werk kijken, zoals het plaatsen van steunbalken en het storten van funderingen om wanden en gevels recht te kunnen houden.
stinkende Binnendieze
Maar Rademaker maakte het in de jaren zestig ook al bont door te klagen dat de Binnendieze achter zijn toenmalige Oranjehotel in de Verwersstraat zo stonk. Bij inspectie bleek dat het vooral de rommel van de keuken en de kamers van het hotel was die de Binnendieze [Verwersstroom] vervuide.... .

**Gat in de Markt: Dat instorten van de gevel wordt achteraf verklaard dat op advies van Monumentenzorg het beter was de gevel af te breken en een een nieuwe- in oude stijl -her op te richten.
-------------------------------------
Deel I: de Bossche kruideniers
Dit deel I laat zien dat het in deze betrekkelijk kleine provinciehoofdstad met zijn herkenbaar gemeenschap en kliekjes onmogelijk is kritiek op personen en toestanden te leveren. Men houdt elkaar het hand boven het hoofd Waarom ..? Lees verder..
Deel II Eenzijdige winkelnering bevat een zakelijke kritiek op de plaatselijke winkelsamenstelling. Door die eenzijdigheid wordt het straatbeeld te eentonig en nauwelijks nog aantrekkelijk. Dat is geen typisch Bosch beeld, maar wel een eigentijdse verschijnsel.
Amsterdam liet op zaterdag 2 februari 2002 -de huwelijksdag van Máxima en Alexander zien dat de gemeente vergaande verordeningen kan doen uitgaan die een beheersbaar straatbeeld ten doel hebben. |
De verontschuldigingen in Den Bosch komen er steeds op neer, dat de landelijke winkelbedrijven niet zijn aan te pakken...Werk voor politici !

1. Stadse kruideniers
Carnavalsvlaggen met Pinksteren , 5 mei 2006.
Winkeliers zijn niet altijd vooruitstrevend, zeker als ze nog een kruideniersmentaliteit hebben. De ondernemers op de Parade tonen inventiviteit door gezamenlijk de pr en de horeca-exploitatie van evenementen aan te pakken. Van de andere kant toonden ze zich traag bij het opruimen van de kerst - en carnavalversiering, die weken bleef hangen. Daar is een positieve wending in gekomen. Coöperatief opstellen en meebetalen aan de feestverlichting of evenementen is nog zo’n actueel aspect, volgens de ondernemersvereniging Hartje ‘s-Hertogenbosch. Over straatverlichting gesproken: er zijn er nog die de Oeteldonkse driekleur hebben uithangen, zoals de herenmodeboetiek Charra op Visstraat 6 en het afhaalrestaurant Poetri Solo op Karrenstraat 6.-/ © paul kriele, www.bastion-oranje.nl

De mentaliteit
Helaas kent de stad nog steeds een aantal kruideniers, het scheldwoord voor een middenstander of andere commerciële dienstverlener die weinig klantvriendelijk is of een centenneuker. Tot in de jaren negentig kon je het meemaken een onvriendelijke taxi-of buschauffeur op je reis tegen te komen. Ook de verkoopsters van de HEMA stonden bekend om hun klantonvriendelijkheid. Dat is grotendeels veranderd.
Niet goed geld terug
Eind jaren negentig richten de personeelsopleidingen zich ook op de cliëntbejegening. De directies gingen inzien dat met stralende verkopers en verkoopsters klanten konden worden behouden zodat ze niet wegliepen naar de concurrent.
Voortaan werd je niet alleen aardig geholpen maar het begrip is vanaf die tijd ‘ruilen’ geïntroduceerd. De HEMA begon met de slogan ‘Niet goed geld terug’ Een zekerheid op garantie wat algemeen is geworden.
Maar ’Niet goed geld terug’ , dat was voor de kleine kruideniers wel even wennen.. En ‘ aardig zijn tegen de klant’ was aan hun personeel nimmer geleerd, als ze al aan opleidingen deden.
Gelukkig gingen -met de grote winkelketens als voorbeeld -ook die kleine zakenman overstag. In taxibedrijven en bij de BBA vond ook de omslag plaats: joviale en vriendelijke chauffeurs die bij het voorrijden niet in hun taxi bleven zitten.
De BBA trainden hun personeel op een klantvriendelijke benadering door goede morgen of iets dergelijks tegen de passagier te zeggen. Het werd prettiger met de bus te gaan toen de buschauffeur verplicht was zijn buien te vergeten zodrahij op zijn bestuursstoel zat.

chagrijnige verkoopsters
Ondanks dat aan die benadering van de klant een positieve wending is gekomen lopen er in de stad nog chagrijnige dames en heren rond. Liever gezegd zitten ze op hun manier achter een kassa of staan ze klanten te woord.
Dichtbij het station zit een bekende bakker. Die staat vermaard om zijn twee winkeldochters van wie de een een droge muts en de ander de lijkwade van Christus voorstelt. Daar moet je het niet treffen -als je lang hebt staan wachten - dat de telefoon gaat- want ze laten je gewoon verrekken, of proppen even gauw acht bollen in een doos waar er maar zeven in kunnen.

Dat is nu een particuliere zaak waar ze aan d’r eigen succes ten onder dreigen te gaan .
In de bloemenkiosk op de Markt loopt er ook eentje rond bij wie geen glimlach af kan. Het lijkt er op of zij tussen negen en vijf d’r tijd uitzit..

Bij het Rijksarchief dat toch bekend staat om zijn klantvriendelijk personeel, stond jaren lang achter de balie een uitgifte-employee die je liever niets vroeg om iets uit het depot te gaan halen. Het gezicht van dat kleine manneke [uit Boxel] straalde zo’n weerzin uit dat je ongezien je opdrachtbriefje deponeerde en op je stoel benauwd ging zitten wachten totdat het lichtje zou gaan branden.
Super De Boer aan de Pettelaarseweg heeft al van allerlei stadia doorgemaakt. Na een Grumatijdperk en Superperiode is de supermarkt vier jaar geleden Super De Boer gaan heten. Deze super nabij het Sweelinckplein is er qua assortiment en inrichting erg op vooruit gegaan, maar de meisjes zijn minder super dan je van een moderne kruidenier mag verwachten. Er zit daar nog wat onkruid tussen het gras. Je moet het maar net treffen om juist op de baaldag van de betreffende kassière of broodverkoopster daar boodschappen te gaan doen.
Aan het ' Niet goed, geld terugprincipe ' beantwoorden zeker nog niet alle middenstandzaken. Neem Koek verlichting in de Orthenstraat . Daarover komt een klachten binnen van een klantenechtpaar B.-F. die er een hanglamp, in combinatie met een staande lamp koopt. De klant vroeg of de monteur kon helpen die hanglamp - die thuis ingekort moest worden- bij het ophangen. ' Nee nee, ik kan hier iemand missen. Dat kunt u gerust zelf doen..' . was het antwoord van de verkoper.
eigenwijze Kinki
Kapsalon -voor Kinki een ouderwets woord- stond olv van John. Die Kinki-zaak bestaat nog, maar dan onder een andere naam. Op hetzelfde adres Achter het Stadhuis 8 is nu Soap gevestigd. Helaas met diezelfde John als bedrijfsleider. Ondanks die mutatie is John zijn chagrijnige houding niet kwijtgeraakt. Wie wil kan door hem onder handen worden genomen.
De Kinky-zaak verhuisde naar Orthenstraat 33.
Helaas liep de montage waarbij het snoer moest worden ingekort, falikant verkeerd af. DBij het plaatsen van de staande lamp thuis, beviel die niet in het interieur. Een misrekening van de klant.
Binnen een half uur stapt ie met de lamp terug naar de winkel. Maar van ' geld terug' was geen sprake.De klant kreeg een tegoedbon. Dit verhaal loopt nu van mond tot mond.
De winkelier begrijpt niet dat ie voor het leven minstens één klatn kwijt is en dat door de mond-op-mondreclame vele anderen zullen volgen.
De Bossche hotels
De stad kent een stuk of zes hotels, kleinere en een paar grote jongens. Daaronder zitten een viertal - van oorsprong - echt Bossche bedrijven: Golden Tulip Hotel [ voorheen Central], Terminus op het Stationsplein, Eurohotel dat vroeger bekend stond als Francé en Van den Bosch in de Boschdijkstraat.
De een heeft een niet zo geslaagde reputatie door zijn status. Het hotel is om welke reden dan ook niet echt geliefd bij het Bossche publiek. Daar loopt al jaren een kelner rond bij wie geen spiertje op zijn gezicht verrekt. Het is hem allemaal te moede.
Een flitsend onbevangen obertje was er recent in dienst. Was in dienst. Zijn dienstverband was maar van korte duur. Met zijn nichterige uitstraling bracht hij enig amusement in de tent. Maar, de ober nam na enkele weken zelf ontslag omdat hij ziek werd van de vele bazen in de opeenvolgende echelons aan wie hij verantwoording moest afleggen.
Zo was het tot in de jaren negentig, maar gelukkig hebben vele zakenlui ingezien dat de eerste confrontatie met een [nieuwe] klant een lief mannen of vrouwen gezichtje is…
Het andere niet nader aangeduide hotel straalt weinig zakelijkheid en meer oubolligheid uit. Daar zullen dan wel klanten op afkomen, nemen we maar aan….

De kritische krant 12 november 2003
Kritiek kwam ook niet te pas. Erger het was vaak onmogelijk. Neem het Brabants Dagblad dat beschuldigd wordt zo kritiekloos te zijn.
In de tijd van stadsredacteur Wim Arts keken de lezers uit naar zijn zaterdagse column ‘ Jeroen’ . Met een scherpe pen werden Bossche prominenten en toestanden te kakken gezet. Na zo'n beurt klom menigeen zelf in de pen om tegen het commentaar te ageren: verbouwereerd, geschokt en nog meer van dat schrijfsel.
Inmiddels [november 2003] en dat is al een half jaar zo, is Jos van de Ven aangesteld tot hoofd stadsredactie. In die functie schrijft hij elke week de column in de katern' s-Hertogenbosch. Jos heeft een scherpe pen en richt die zelfs af en toe op 'de persoon'.

De column van Tony van der Meulen [en sedert kort die van Jos van de Ven] beantwoorden echt duidelijk aan de criteria waaraan een column moet voldoen. Uiteraard overstijgt de hoofdredacteur met zijn visie het geografische beperkte gebeid van de Bossche ommelanden. Uit de pen van Van der Meulen vloeit ook vaak 'werelds' gekleurde inkt.
Het is een genoegen de in literaire kronkels verpakte kwinkslagen te mogen volgen tot de plot… En die levert ook nog eens een nasmeulende glimlach op. Dat waren dan vier criteria voor een column in één zin.
Maar een dosis mooi geschreven humor ontbreekt helaas in de droge tekstbalken van de columns die overtallig aanwezig zijn in het Brabants Dagblad.
Die kenmerken komen evenmin voor in het talent van Arts’ opvolger Lindy Jense. Die stadsredactrice gaat vrijdagmiddag achter haar bureau zitten, legt haar agenda van de afgelopen week open en stelt haar eigen weekjournaal samen.
Droger en zonder enige ludieke knipoog kopieert zij de headlines uit de edities van de afgelopen week.
Een goeie zet van ‘de krant’ zou zijn om een aankomend talent uit de Oeteldonkse Kletsavonden of Polemiekavonden te rekruteren . Exacter gezegd: met een rubriek van Jan Tervoort of mogelijk diens zoon Hans, dringt er enig fris Bosch bloed de burelen van het Brabants Dagblad binnen.
Helaas… voor de zittende redactie is het geen attractie, maar een indringer. Zulk vreemd talent toelaten wordt beschouwd als een brevet van onvermogen.

Zonder betrokkenen te kort te willen doen: Vergeleken bij de droogschrijver Ton de Jong krijgt René van der Lee steeds meer vrijheid [ruimte] om zich als geestige columnist te ontplooien!
Handjeklap: Wie houdt wie te vriend..? De heren van de krant, de plaatselijke hotemetoten, de politici in de raad, de mecenassen en sponsoren van Bossche evenementen? Allen vormen ze onontbeerlijke attracties in de Bossche draaimolen.
In de wandelgangen wordt het negatieve effect van networking ook wel kliekvorming genoemd. Daar heeft de provinciestad door zijn overzichtelijke woongemeenschap mee te kampen. Het maakt ook nog eens een kritische houding onmogelijk, immers kritiek op vrienden/relaties wordt zelfs als onheus of onhebbelijk beschouwd.
Het effect is wel dat door zo’n situatie gesjoemel ontstaat, of ...met andere woorden gezegd: ‘ in de doofpot stoppen’.
In de Brabantse provinciehoofdstad zijn groepsvormingen herkenbaar. Clubjes en kringen vormen één breiwerk van relaties en vriendenkringen. Zodoende houdt de een de ander het hand boven het hoofd. Dat mag in een vriendenkring als een code worden opgevat, maar in de zakenwereld werkt dat desastreus.
Men verwacht in een netwerk tolerantie, begrip en zelfs consideratie....
Proloog: Ook de krant bekritiseert het handjeklap [november 2003]
Frappant is, dat het Brabants Dagblad [via de columnist Jos van de Ven] pas in november 2003 dit al oude verschijnsel registreert. Dat gebeurde dan wel via de mannen van de Oeteldonkse Club. 'Staat Oeteldonk boven de wet.. '? vraag Van de Ven zich af.
Er is geen duidelijker bolwerk dan 'het carnaral' waar zakenwereld en vriendenclubs in elkaar gestrengeld zijn.

Afscheid als chroniqueur van Nieuwsbrief Hartje 's-Hertogenbosch   september 1997
Ik neem afscheid van de Nieuwsbrief waarvan ik aan de wieg stond toen het nog een blaadje was [oktober 1985]. Ik ben gewend geraakt aan ondernemers die goed kunnen praten maar minder sterk zijn in het schrijven. Ik raakte ook gewend aan het feit, dat Bossche ondernemers niet echt zakelijk zijn behalve als het op betalen aan komt.
Ik wens de Bossche ondernemers wat meer - laat ik het zeggen - Amsterdamse gewiekstheid en een flitsende opstelling toe . Niet alleen als er commentaar geleverd moet worden, ook wanneer om hun inzet wordt gevraagd mogen ze best haantje de voorste zijn. Bij promotionele activiteiten wens ik ze wat meer lef en samenwerking toe. Als het om stadsversiering gaat zie ik liever een luchtschip boven de Markt dan ritselende autopedvlaggetjes boven de Schapenmarkt.

De stad is het waard om een goede Nieuwsbrief voor ondernemers te hebben. De Bossche ondernemers zijn het waard om een goede vorm van communicatie in stand te houden. Die paar honderd zakenlui die met hun nering de stad haar aantrekkelijkheid geven, hebben meer te vertellen dan zij zich bewust zijn.
In die communicatie treedt de redactie slechts op als een servicepunt om dat blad body te geven. De ondernemers en instanties dragen de nieuwswaarde aan zodat ‘de brief’ leesbaar blijft.
Den Bosch heeft een sfeervol centrum dat met een enorme gevarieerdheid aan branches aantrekkelijk is. Door de opening van de Arena ijvert het voor de beste positie tussen de winkelcentra van Brabant! Bij dergelijke kwaliteit past een sterk ondernemersblad.
Moge andere, maar dan professioneel betaalde journalisten, het werk voortzetten.

Gegroet,
paul kriele , 2 september 1997
-----------------------------
2. winkelketens overheersen straatbeeld
[Deze pagina is opgesteld in januari 1999. Al vanaf die tijd staat de samenstelling van het winkelbestand, de oprukkende winkelketens en de chaotische uitstalling van de individuele winkelier ter discussie.]

Onderstaand een bericht over de verzakelijking van de binnenstad, zoals naar voren gebracht door Bastion Oranje. Daarop heeft makelaarskantoor Snoeren 0p 26-2-2000 geantwoord. Het kantoor richt zich op binnenstadsprojecten. Een groot deel van de bovenetages boven winkels is gerenoveerd van zakenruimte tot wooneenheid, aldus Eric Tiebosch van Snoeren..

De Bossche binnenstad raakt steeds meer overgeleverd aan het zakenleven.Er zijn uiteraard nog honderden panden in particulier bezit, maar de projectontwikkelaars, banken en grootwinkelbedrijven hebben- als het om onroerend gaat- de overhand.
De binnenstad, begrensd binnen de stadswallen, telt 5030 panden. Globaal zijn er 880 winkels c.q. zakenvestigingen. Aan horeca zijn statistisch anno 1999 nog eens 170 vestigingen geregistreerd.
Bekend zijn de min of meer kleinere makelaars en huizenbezitters, onder wie Joep van Roy [voorheen AFJansen] Joep Persoons, Ben van Gemert, Leo van Dongen, A. van de Sande. en horeca-makelaar Ted de Haas. Deze Bossche Caransa bezit inmiddels acht zaken in de Snellestraat, Kruisstraat en Uilenburg.

Zie bijvoorbeeld de pagina' s over ondernemers o.a. Groenewoud Persoons e.a. .


Een nieuw ontwikkeld stukje binnenstad, Guardianenhof dat ontworpen werd door Wilco Meeuwis. Het winkelgebied met diverse units moet een aan elkaar gerelateerde bestemming krijgen, aldus Makelaar Van Dongen. Het project is gerealiseerd op initiatief van eigenaar Van Van de Sande. foto © gerard monté, 28 augustus2002.	Guardiaanhof herinnert aan het klooster van de paters Minderbroeders. foto © gerard monté, 24-2-2001.

de grote jongens
Steeds meer projectontwikkelaars krijgen de overhand. Onder die noemer vallen de banken en pensioen-en beleggingsfondsen en de grootwinkelbedrijven niet te vergeten.
De grote namen in Den Bosch zijn Vendex/KBB en de gebroeders Groenewoud met hun dochterondernemingen. Deze Vughtse projectontwikkelaar bezit panden onder meer ! op de Stationsweg 2-4 en 7-17, Vismarkt oostzijde, Markt 25, Grieks restaurant Rhodos Kerkstraat 87, het postkantoor in de Kerkstraat, drie cafe's in de Korte Putstraat 2-10,'t Bosch Kwartiertje ook in de Korte Putstraat, en Javaanse Jongens op de hoek Korte en Lange Putstraat. Dan nog eens vijf panden op de hoek Snellestraat 1-3/ Schapenmarkt 35-39.

Vroom & Dreesmann Schapenmarkt, het oudste pand [1931] dat het Vendexconcern in de stad bezit.

foto © gerard monté 1999.

Boven kop en schouders steekt Vendex/KBB uit. Van onderstaande winkels heeft het de meeste panden in eigendom. Vroom & Dreesmann Pensmarkt 2-8 [na verkoop nog in gebruik], V&D Schapenmarkt 4, Praxis op de Reitscheweg, Kreymborg Schapenmarkt 7-11, Hunkemöller Markt 73, Amici Pensmarkt 16 -waarschijnlijk geen eigendom-, HEMA, Prenatal Schapenmarkt 12-14 en Balkweg, Hans Anders Vughterstraat 4 en Het Huis Van Maaren Schapenmarkt 5 en Het Huis Van der Ven Kerkstraat 29, Luigi Lucardi Kerkstraat 1, Siebel Markt 21 en binnenkort ook Schaap Citroen en Van Gelder op Markt 19. Dixons Hinthamerstraat 3, Perry Sport Pensmarkt, American Today Visstraat hoek Buitenhaven en M&S Mode Schapenmarkt 1-3.
Van de 880 winkelvestigingen kan niet gezegd worden dat ze in meerderheid eigendom zijn van niet-particulieren, evenmin dat ze -na aftrek van de bij beleggers/banken, projectontwikkelaars en grootwinkelbedrijven in eigendom zijnde panden- als particulier eigendom staan geregistreerd.
lelijke gevels wegwerken
Voormalig burgemeester Don Burgers heeft bij zijn aantreden gezegd dat die lelijke gevels van postkantoor en NMB-bank, beiden in de Kerkstraat, zouden moeten verdwijnen. Tijdens een discussie over Stadsontwikkeling voor de Boschboom [4-11-1999] werden als meest lelijke gebouwen ook de nieuwe V&D, Kreymborg, bakker Tonnie de Groot en de bank op de Stationsweg genoemd.
Er zal weinig veranderen, want het ontbreekt aan een verordening of wet. Bij de uitreiking van de puiprijs [8-12-1999] is gesteld dat beleggers zelf zouden kunnen ingrijpen om een halt toe te roepen aan de overheersende filiaalbedrijven. De overal voorkomende en herkenbare winkelpuien leveren geen bijdrage aan een historisch verantwoord en wisselend straatbeeld.
Bron : Gemeentestatistiek 1999.
-------------------------------------------------------------------

Bevolkingsaantallen voor 1996
Centrum ---------------------------------------------------------8.900
't Zand -----------------------------------------------------------2.200
Zuid --------------------------------------------------------------6.750
Muntel----------------------------------------------------------- 3.500
De Vliert [inklusief Duliwijk]------------------------------4.000
Graafsewijk/Aawijk ----------------------------------------14.000
Kruiskamp [inkl. Boschveld/Deuteren] ----------------18.250
Maaspoort [inkl Empel Orthen] -------------------------40.000
Engelen/Bokhoven ------------------------------------------ 2.200
-----------------------------------------------------------------------------
totaal [exkl. Rosmalen] -----------------------------------99.800

Deze pagina startte in 2000.

Terug naar boven