Historie van koninklijke bezoeken

Gepubliceerd op: 04-05-2009 | Gewijzigd op: 04-12-2013
In de voorgaande eeuwen kende 's-Hertogenbosch koninklijke en keizerlijke hoogtepunten. Onze eeuw zelfs een pauselijk

Bijgaande vlag van het Koninklijk Huis bzoek [mei 1985].

Welkom aan Emma en Wilhelmina
De koningin kreeg onlangs uit Den Bosch, een briefkaart van de gouverneur
die man liet maar niet los of Emma moest met Brabants volk eens kennismaken ja.
De koningin, vlug bij de hand, schreef dadelijk zelf weerom:
waarom willen jullie mij zo graag eens zien?
Welnu, 't is goed, ik kom en ik breng uwe koningin wel mee,
want waar ik ga of sta, is ook een jonge koningin, is ook Wilhelmina.

Bron: Lied gezongen bij bezoek door [voogdes] Emma en de vijftienjarige Wilhelmina [*1880-+1962] in 1895.


Bezoek van koningin Wilhelmina en prinses Juliana, waarschijnlijk in 1936, in ieder geval voor de oorlog van 1940-45.	Inspectie van de erewacht voor het oude station van Cuypers dat dateerde van 1896 en in october 1944 werd vernield.

Bezoek Brabantse hertogen aan de stad
Kort na de stichting van de stad- naar wordt aangenomen in 1196- kwamen de hertogen van Brabant Jan I in 1277 en hertogin Johanna in 1366, dochter van Jan III, uiteraard regelmatig in 's-Hertogenbosch op bezoek.

In de tijd dat 's-Hertogenbosch viel onder de gezagsdragers van het Bourgondische rijk,waren dat Philips de Goede in 1430 en Karel de Stoute in 1467. Zelfs de Oostenrijkse keizer Maximiliaan, gehuwd met Maria van Bourgondië, bracht vanaf 1477 meerdere dagen in de stad door.

Uit deze eeuw van hertogelijke en keizerlijke bezoeken vermelden we verder slechts een hoogtepunt: Op de bijeenkomst van het veertiende kapittel van het Gulden Vlies logeerden Maria en Maximiliaan ook weer in de stad. Op 6 mei 1481 werd hun zoon Filips, die vanaf 1496 hertog van Brabant zou worden, in de St.Jan tot ridder geslagen. De wapenborden van de deelnemende vorsten zijn in de Franse tijd weggegooid, maar kopieën zijn in 1985 door Het Bossche Palet nageschilderd.

Nog een keizer bezocht de stad. In 1515, het jaar waarin Karel V zijn Blijde Inkomste hield, verbleef de keizer in het huis van de heren Van Bergen, genaamd de Keizershof. De Keizerstraat herinnert aan die gebeurtenis.Vijf jaar voor zijn dood in 1545 is de heer der Nederlanden, op weg naar Utrecht, wederom in 's-Hertogenbosch.

1529 bezoek Maria van Hongarije
1549 Philips II en Maria van Bourgondië
1570 Anna van Habsburg koning van Spanje
1781 Keizer Jozef II van Oostenrijk

Dan springen we over naar de Franse Tijd
In de Franse tijd, toen in 1805 Napoleon in de stad verbleef. Hij logeert van 8 op 9 december in het hotel De Gouden Leeuw [nu de oude V&D]. Bekend is Napoleons bezoek van 1810 wanneer de keizer de St.Jan onder andere roomse bezittingen en rechten teruggeeft aan de katholieken en de protestanten een schadeloosstelling toezegt.

Bezoeken van de Oranjes

Deze bezoekenreeks worden geopend door door Prins Willem Frederik, zoon van stadhouder Willem V. Willem Frederik kroonprins van Oranje, wordt de latere koning Willem II.
In 1831 bezoekt Willem II de stad.

Bezoek van 1895 van prinsesje Wilhelmina en regentes Emma
Op 15 en 16 mei 1895 bezochten koningin Wilhelmina en koningin-regentes Emma Den Bosch. 'Het was toen een groot feest, eigenlijk een soort koninginnedag in het groot', schrijft Jacques Roelands in 'Zo was Den Bosch'. 'Nog meer vlaggen en oranje, grootsere versieringen en het voornaamste : de aanwezigheid van de koninginnen zelf.'
De koninklijke gasten logeerden vanwege eenrestauratie, niet in het Gourvernementspaleis in de Verwersstraat, maar in Hotel Keizer Karel in Nijmgen.

De stadsarchitect F. Kerckhoff ontwierp een inhuldigingspoort. In een enigszins gewijzigde opzet werd deze poort op het einde van de Vughterdijk geplaatst. Boven een doorgang die geflankeerd werd door twee torens, hingen de wapens van de 15-jarige prinses Wilhelmina en koningin-regentes Emma.
Burgemeester Van der Does de Willebois, die bang was voor 'anarchisten en sociaal-democraten' [er was een tijd geweest dat het Zuiden zich niet erg koningsgezind toonde], liet uit andere plaatsen rechercheurs in burger aantreden, die zich als verslaggevers tussen het publiek begaven.

Bij aankomst op het houten] station aan het Meierijplein kllonken 101 salutschoten vanaf de Papenbril [Citadel].
Het tweedaags bezoek werd op 16 mei 1895 afgesloten met een groots vuurwerk dat afgestoken werd op het terrien 't Halve Maantje, zoals de Noordelijk rand van de nog onbebouwsde Stationsweg [toen nog Spoorlaan] heette.
Er kwamen duizenden mensen op af, die samendromden tot aan de oevers van de Dommel. Daar had de gemeente uit voorzorg zes bemande boten klaar gelegd voor het geval er mensen onder het gedrang in het water zouden vallen.
De koninklijke gasten vertrokken 's avonds per trein naar Nijmegen.

Bezoek van koningin Juliana en prins Bernhard mogelijk in de jaren vijftig.

© archiffto ongedaterd.

Bezoek Wilhelmina en prins Hendrik augustus 1904
Nog geen tien jaar later, van 17 -20 augustus 1904, bezochten koningin Wilhelmina en prins Hendrik de stad. Kanongebulder vanaf for Isabel klonk tijdens de aankomst per koninklijke trein op het Centraal Station.
Het Gouvernementspaleis was intussen klaar, ook als logeeradres voor het koninklijk echtpaar.

Bij de hulde vanaf het bordes van het stadhuis stond er een enorme juichende mensenmenigte. De kinderen waren speciaal bij die gelegenheid op in 'Zondagsche kleederen gestoken', evenals de werklieden die een 'Zondagsch costuum ' aan hadden. De meisjes droegen een oranje strik in het haar en de jongens knoopten een sjerp om. Namens elke school werd een boeket bloemen aan het paar aangeboden waardoor uiteindelijk Hendrik en de 18-jarige Wilhelmina niet meer te zien waren... .
In de stad was veel werk gemaakt van de versiering en verlichting. Daarin spande de Kerkstraat [comité olv Jan Mosmans] de kroon. Bij elke winkelier hing aan de dichtst bijzijnde lantaarnpaal een tekst die refereerde aan het ambacht van die betreffende winkel.
verboden verkeer
Alle verkeer werd op de avonden van 17, 18 en 19 augustus vanaf 19.00 uur en op 20 augustus tot elf uur 's morgens verboden. Het zetten van huisvuil op straat werd verschoven naar een later tijdstip, de café's mochten tot 2 uur ' s nachts open blijven.
Het programma bestond onder meer uit een aubade op de tweede dag door leerlingen van de Muziekschool . . 's Avonds trok er een lichtstoet door de straten van de binnenstad.

Om de bevolking in de gelegenheid te stellen de koninklijke gasten van nabij te kunnen zien, maakten het paar diverse rijtoeren door de overvolle straten van de stad waarbij herhaaldelijk moest worden gestopt.
De krant beschreef dagelijks minitieus het toilet van Hare Majesteit, dat van de prins gaf geen aanleiding voor een notitie aangezien Hendrik in militair uniform gekleed ging.

Op de 18e augustus 1904 reden de gasten per rijtuig naar Heusden waar ze overstapten in een boot voor een tocht naar Andel om er de opening van de verlengde Maasmond te aanschouwen, wat met een kapotvaren van de versperring gebeurde.

's Avonds was er een diner in het Gouvernementspaleis waaraan ook de kinderen van burgemeester Van der Does aanzaten.
Na aflloop bracht het 's-Hertogenbosch Mannenkoor tezamen met het Infanterie-orkest een serenade .

De volgende dag, 19 augustus 1904, werd een bezoek gebracht aan de restauratiewerken van de Sint Jan. Daar was bisschop mgr W. van de Ven de gastheer.
Ook werd die dag het klooster van de zusters Mariënburg bezocht, waar een koor van 40 zusters een 'lief gedicht'
zong. Ook werd de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, waar steeds de koninginnen in het vervolg op de beëeidiging van prins Willem van Oranje, tot broeder werden benoemd.
's Middags volgde een rijtoer langs de dorpen rond Den Bosch en een bezoek aan het Internationaal Concours Hippique op het Meierijplein dat georganiseerd was door de Vereniging 's-Hertogenbosch Belang.
Op de terugtocht naar het Gouvernementspaleis was het opstijgen van een luchtballon vanaf het terrein aan de Oranje Nassaulaan een grote bijzonderheid. Daar steeg professeur Léon Gheude uit Brussel per luchtballon op.

Op het einde van de middag vond er een feestelijk diner plaats in het stadhuis met aansluitend een kooroptreden van 49 Bossche bonden en gilden.
De dag werd afgesloten met een lichtoptocht.
Op 20 augustus 1904 vertrok het gezelschap voor een bezoek aan Eindhoven en Helmond.

Bezoek van 30 november 1918 van koningin Wilhelmina en koningin-moeder Emma.
De tijd van de revolutie, aangezwengeld door JelleTroelstra, die met zijn toespraak op 12 november 1918 in de Tweede Kamer die revolutie wilde bekrachtigen met een aanval op de koningin, kreeg een wending in een tegenreactie.
Eerst vanuit de christelijke partijen, gevolgd door het Zuiden. Deze stroming kreeg een apotheose op 18 november 1918 op het Malieveld in Den Haag met een nationale manifestatie 'Hulde aan het koningshuis'.

Twaalf dagen later -op 30 november 1918 - bezochten koningin Wilhelmina en de koningin-moeder Emma in een reeks bezoeken aan Nederlandse steden ook Den Bosch. Feitelijk was het bezoek op de 28ste gepland, maar die dag werd uitgeroepen tot Nationale Biddag waaraan Den Bosch ook meedeed.
Dat bezoek paste in een reeks stedenbezoeken.
Nog als gevolg van de 'revolutie van Troelstra' zegden de burgmeesters van de twee socialistische bolwerken, Groningen en Leeuwarden, af van een ontmoeting met Emma en Wilhelmina. Het excuus was de heersende Spaanse griep.

Op de 30ste kregen in Den Bosch ambtenaren en scholen vrijaf
Na een ontvangst vanaf het station liep de route, waarlangs duizenden mensen stonden, naar het stadhuis. Daar werd door de koningin-moeder en Wilhelmina een defilé afgenomen van 140 verenigingen uit Den Bosch en Brabant.
De volgende halte was het Zwanenbroedershuis, waar Wilhelmina de benoeming van prinses Juliana tot kandidaat- broeder aanvaardde.
Met een dankwoord aan ' een ordelievende bevolking die door de talrijke blijken van spontane geestrdrift Haar een trouw en welgezind hart toedraagt', vertrok koninigin Wilhelmina.

Watersnood Betuwe
Door hun betrokkenheid bij de slachtoffers te tonen, als gevolg van de watersnoodramp, bezochten in 1926 Wilhelmina en prins Hendrik de provincies Brabant en Gelderland.

In 1928 bezocht aartshertog Albrecht van Hongarije de stad.

Bezoek Wilhelmina en Juliana in 1936
Wat Den Bosch in 1895 met Emma en Wilhelmina had meegemaakt, kreeg in 1936 navolging toen Wilhelmina en haar dochter prinses Juliana de stad bezochten.
De politieke crisis van 18 jaar eerder, kreeg een herhaling met een economische crisis [hoge werkloosheid, landelijk 20%]. Reden voor Hare Majesteit te verzoeken om eenvoud en weinig opsmuk in de stad. Maar de Bosschenaren maakten er toch een feest van om spontaan hun gevoelens van trouw en liefde voor de koninklijke familie te betuigen.

>>>>>>>>>>>>>>>>


Rijtoer van Wilhelmina en prinses Juliana, mogelijk in 1936 -zoals hierboven beschreven- eerder lijkt ons in 1948.	Links de Markt bij de hotels en rechts de Peperstraat.

Vele malen zijn Bernhard en Juliana in Den Bosch geweest, Bernhard bij meer zakelijke bezoeken aan onder meer Heineken en De Gruyter, Juliana ging in de jaren zestig vaak koffie drinken bij een Vughtse freule. Zij legde bij terugkeer naar Soestdijk even aan in Chalet Royal om er een eenvoudige lunch te gebruiken. De keuze voor haar hoedjes deed ze in de jaren vijftig/zestig bij Maison Linette in de Torenstraat.

De St.Jan en de koninklijke familie
De St.Jan staat ook vaak in de belangstelling van de koninklijke familie. Claus kwam nog dit jaar als ere-voorzitter van het Nationaal Comité St.Jan naar Den Bosch om er een plaquette te onthullen. Bij de eerste tekenen van een spieraandoening in zijn arm liet prins Claus zich in de jaren tachtig behandelen door Pierre van den Akker, de verzorgingstherapeut van het nationaal voetbalelftal. Beatrix heeft de langdurige restauratieperiode van de St.Jan in 1985 afgerond met een koninklijke bezoek.

De leden van het koninklijke huis zijn paardenliefhebbers. Daarom mocht en mag Indoor Brabant zich vaak verheugen in de belangstelling van het vorstenhuis. Ook de Nationale Trekpaarden Tentoonstelling in de Brabanthallen kreeg meermalen een koninklijk tintje.

Het koninklijk gezin, Bernhard, Juliana, Beatrix en Alexander zijn lid van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap. Zij zijn een van de weinigen met de titel Zwanenbroeder. Bij gelegenheid nemen zij deel aan de jaarlijkse vergadering van de Broederschap, die plaatsvindt op de derde dinsdag in oktober.

Paus Johannes Paulus II die in 1985 naar Nederland kwam staat boven keizers en koningen, maar of zijn bezoek zo hoog werd gewaardeerd valt te betwijfelen.

Bezoek van Beatrix en verloofde Claus in 1965
Bezoek van Beatrix met haar verloofde Claus aan Den Bosch. Het aanstaand koninklijk paar bezocht onder meer het stadhuis met een welkom door burgemeester Gerrit van de Ven en een kennismaking met het stadsbestuur. Ook bezochten Beatrix en Claus de Statenzaal, waar het provinciebestuur werd ontmoet.

Bezoek koninklijk paar ihk van ruilverkaveling en waterbeheer in  1972
Op 6- 8 juni 1972 bracht het koninklijk paar een werkbezoek aan Brabant om zich op de hoogte te stellen van de ruilverkaveling en het waterbeheer.
Commissaris der Koningin mr. Kortman begroette het echtpaar bij Empel, bij de nieuwe Maasbrug. Op woensdag 7 juni stond het Provinciehuis op het programma en 's middags een autorit door het Maaskantgebied.
Na het diner in de commissariswoning werden de archeologische opgravingen bij de Hinthamerpoort bezocht.

In het stadhuis sprak burgemeester Van de Ven onder meer over de relatie van Den Bosch met het koningshuis.
Het laatste programma-onderdeel vermeldt een volksfeest bij het provinciehuis, dat georganiseerd werd door de Stichting Evenementencommissie 's-Hertogenbosch.
Op 8 juni werden plaatsen in Oost-en West Brabant bezocht.

Bezoek koningin Juliana in 1974
Op 15 oktober 1974 bezocht koningin Juliana de stad. Juliana ontmoette er burgemeester Gerrit van der Ven in het stadhuis en bisschop Jan Bluyssen in de Sint Jan.
Na een welkom en ontvangst in het Provinciehuis, maakte Juliana kennis met de praktijk van de restauratiewerkzaamheden van de Sint Jan, onder meer door een persoonlijke uitleg van bisschop Bluyssen en een rondleiding langs ambachtslieden die zich op de Parade hadden geïnstalleerd.

In het stadhuis gaf burgemeester Gerrit van de Ven hare Majesteit een toelichting op de strategische ligging van de stad en refereerde daarbij aan de opheffing van de vestingwerken in 1874.  Van de Ven merkte ook de langdurige relatie op die er tussen 's-Hertogenbosch en het Koninklijk Huis bestaat.
Wethouder Ben Wagemakers belichtte vooral de problemen rond monumentenzorg [het Monumentenjaar 1975 moest nog aanvangen] en de financiële consequenties.

Bezoek pas ingehuldige koningin Beatrix 1980
Koningin Beatrix, die op 30 april 1980 was ingehuldigd als nieuwe koningin, bracht dat jaar met haar man prins
Claus onder meer een bezoek aan de Brabantse hoofdstad. ,
p 24 juni 1980 viel de eer te beurt aan Noord- Brabant.

Het paar kwam die dag aan per trein in Vught waar slechts een half uurtje tijd was voor een kennismaking. Daarna werd het Provinciehuis aangedaan met een welkom door CdK Jan van der Harten en aansluitend een discussie met Molukkers en   woonwagenbewoners over hun woonproblemen.
Om half vijf toog het gezelschap waarbij zich ook burgemeester Ben van Zwieten had gevoegd, naar de Parade.
Met een wandeling door de Kerkstraat en de Markt bereikte het gezelschap het stadhuis om er een aubade aan te horen van 1300 schoolkinderen.
Binnen in de Oranjegalerij vond de officiële verwelkoming plaats. Daarbij ontving Beatrix van burgemeester Rombouts een boek over Jeroen Bosch.

Maar bij deze ontvangst in het stadhuis ontbraken de PvdA-raadsleden Hans Dona en Theo Strijers ivm hun protest tegen de erfelijkheid van de Nedrlandse monarchie.

Bij het slot van het kennismakingsbezoek - dat zich afspeelde voor en in het Gouvernementspaleis -kreeg koningin Beatrix en prins Claus een optreden van De Kikvorschen aangeboden. Moeder Truus Bosmans overhandigde de koningin nog een cadeau, terwijl prins Claus zich geanimeerd ophield met dirgent Jan Somers.

Beatrix maakt kennismaking met Keramisch Werkcentrum 1992
Op 2 september 1992 brengt koningin Bearteix - op eigen verzoek- een kort bezoek aan het Europees Keramisch Werkcentrum aan de Zuid-Willemsvaart. Ze werd er welkom geheten door burgemeester Don Burgers.
Beatrix, die bekend is om haar intensief beleefde hobby boetseren en beedlhouwen met klei,  sprak er met de directeuren Adriaan van Spanje en Xavier Toubes. Dat het haar erg interesse had, bleek wel uit het half uur uitlooptijd van dit bezoek. Op het einde van de middag reed de hofauto naar Wargashuyze in Vught, waar met het echtpaar Houben-Van Lanschot het diner werd gebruikt.

Koningin Beatrix opent Paleis van Justitie 3 februari 1999
De officiële opening van het nieuwe Paleis van Justitie, gelegen achter het station, werd op 3 februari 1999 verricht door koningin Beatrix. In het Paleis sprak Beatrix met de minister van Justitie mr. F. Korthals en burgemeester Rombouts. Beatrix ondertekende er ook een oorkonde die herinnert aan haar bezoek.

Binnendiezebezoeken
Op 29 juni 1999 opende prinses Margriet de nieuwe vaarroute op de Groote Stroom. In 2000 [28-4-2000] doet dat Rita Kok, echtgenote van de premier.
mr. Pieter van Vollenhoven was drie jaar geleden [24-9-1996] aanwezig om een vaarroute over de Binnendieze te maken in zijn hoedanigheid als voorzitter van de Stichting Nationaal Restauratiefonds. Dat fonds verstrekt op- crediet- geld aan particulieren bij restauratiewerkzaamheden.

In september 1999 was premier Wim Kok in de stad op bezoek om- ter afsluiting van het restauratieproject- op de lokatie waar het allemaal begonnen is [Uilenburg], een muursteen in te mestelen met de tekst:
Tot dit Groot Gherief van Water
is deze stad ghekomen door hare Groote Koste ende Arbeyt
Jacob van Oudenhoven

Belgisch koningspaar in Nederland/Den Bosch 6 april 2000
Overgestapt naar de 21ste eeuw komen de bezoeken in beeld van, allereerst het Belgisch koningspaar aan Nederland. In dit staatsbezoek was ook 's-Hertogenbosch opgenomen [6-4-2000]. Koningin Beatrix nam aan dit bezoek deel.
Op het station verwelkomde Commissaris der Koningin Frank Houben koning Albert en koningin Paola en koningin Beatrix. Even later deed dat op het bordes burgemeester Ton Rombouts.
In de oude raadszaal was een besloten ontmoeting gearrangeerd met het stadsbestuur en de gouverneurs van Limburg en Antwerpen.
Hierna begon het meer publiekstoegankelijke deel met een wandeling door de Uilenburg en een rondvaart op de Binnendieze waar veel volk op af was gekomen.


	Het bezoek van koningin Beatrix met het Belgisch koningspaar aan Den Bosch. foto's © gerard monté, 6 april 2000.

Hierna maakten de hoge gasten een korte rondgang door de Sint Jan, waar bisschop Hurkmans en de waarnemend plebaa hen begroetten.
Daarop gingen de Belgische gasten, via een wandeling door de Kerkstraat en Korte Putstraat -uiteraard naar de tentoonstelleng 'Meesters van het Zuiden' in het Noordbrabants Museum.
Het bezoek werd ceremonieel op het voorplein van het museum afgesloten met het spelen van beider volksliederen.

Bezoek Willem Alexander en prinses Máxima in 2001
Op 4 september In 2001 kwamen Willem Alexander en prinses Máxima naar Den Bosch, waar ze vanaf de Visstraat feestelijk en met veel enthousiasme werden ontvangen. Ze maakten een wandeling door he tcentrum en stapten ook nog in een rondvaartboot. Hewt was hun kennsimakigsbezoke aan alle provincies.

Kroonprins bezoekt Den Bosch op Bevrijdingsdag 2005

Bij de nationale viering van de Bevrijding op 5 mei 2005 kwam Willem Alexander naar Den Bosch, om eerst een'5 mei- lezing' te geven in het Provinciehuis, waarna op de Parade de Bevcrijdngs -na 60 jaar - werd gevierd. Dat deed onder meer premier Balkenende door het bevrijdingsvuur in ontvangs te nemen. Tezamen maakten zij daarop een wandeling, via de Kerkstraat, naar het Bestuurscentrum, alwaar korte debatten over vrijheid werden gevoerd.
In het Stadskantoor opende Alexander de tentoonstelling 'Oorlogskind' van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie'. Daar kreeg de prins ook het boek 'Jong zijn in oorlogstijd' aangeboden.

Bronnen:
-Bastion Oranjearchief,
-boek De Binnendieze [1998]
-Kroniek van 's-Hertogenbosch, Peter-Jan van de Heijden/Uitgeverij Hecht.
- 'Zo was Den Bosch', Europese Bibliotheek 1976.
-'Koninklijke bezoeken aan 's -Hertogenbosch 1895-2006' Uitgeverij het Veerhuis ism Stadsarchief 's-Hertogenbosch.
- zie ook bezoek Maxima

Terug naar boven