Architect H. W. Valk

Gepubliceerd op: 12-03-2007 | Gewijzigd op: 23-11-2014

'Kasteel Valk,' ofwel het in 1932 door architect H. W. Valk gebouwde woonhuis annex kantoor langszij de Vughterweg.
Het wordt/werd jaren later bewoond door Marinus Merks en zijn vrouw.

foto © gerard monté, 6 september 2003.

Berichten:
Boek over architect Hendrik Willem Valk 12 maart 2007.
c.v. van H. W. Valk december 2008
-------------------------------

Levensloop van Hendrik Willem Valk
Geboortedatum Elst 18 november 1886 uit:
Vader Theodorus M. H. Valk [*Ubbergen] beroep gemeentesecretaris van Elst. Theodorus overlijdt op 18 oktober 1907 in Boxmeer.
Moeder Christine M. Erdkam [*Elst]:
Huwelijk Valk -Teelen op 1 februari 1921 in Amsterdam. Valks echtgenote, Jozephina Teelen overleed op 10 februari 1958. Valk op 10 juli 1973.

Verhuizing naar Boxmeer ivm gezondheid van vader Theo.
Hendrik was het tweede kind van het -in totaal -8 kinderen tellende gezin Valk- Erdkamp.Twee van hen zijn op jonge leeftijd overleden.

Een vak leren.
Hendrik blijkt al vroeg de wens te hebben om architect te worden. Elk papiertje dat onder zijn de handen komt wordt vol gekladderd. Maar vader Theodoor voelt niet zo voor de ambities van zijn zoon, óf Hendrik moet de ambtenarij in óf hij moet Dat vak komt meer in zicht, wanneer Hendrik na de lagere school, in de leer gaat bij de Boxmeerse timmerman/schrijnwerker Hent de Best. 's avonds volgt Hendrik de tekenschool.
Op 3 april 1903 op ruim 16 jarige leeftijd bezoekt hij de Ambaschtsschool in Nijmegen. Hendrik gaat in de kost bij grootvader in Ubbergen die een uitspanning heeft.Twee maal daags loopt van/naar de bij het station Nijmegen gelegen ambachtschool naar huis in Ubbergen .
De drie jarige cursus wordt met 'vrucht' doorlopen In he tgetuyigschrift staat: Practijfd goed tekenenvodoende.
Teruggekeerd in Boxmeer gaat Hendrik weer bij timmerman Hent werken en bezoekt ook weer 's avonds de tekenschool.

Eerste baan
Tegen de zin van zijn vader vertrekt Hendrik in 1907 naar Nijmegen en gaat werken op het kantoor van architect Frans Ludewich. Ludewich heeft in die dagen de opdracht binnen voor de vergroting van de H. Lambertuskerk in Rosmalen. Hendrik ontwerpt villa's en tekent voor de restauratie van kasteel Wijchen.
Overdag werkt hij in het architectenkantoor en 's avonds volgt hij cursussen. Dat blijkt uit diverse schriften en studieboeken over onder meer perspectiefleer, algebra en meetkunde.

Rond 1908/1909 verhuist het gezin onder leiding van moeder Christine Valk -Erdkam naar Blerick, gemeente Baarlo.

Na een jaar dienst bij Ludewich stapt Hendrik Valk in 1908 over naar architect Wolter in Riele bij Deventer.
Kerken behoren nu tot zijn opdrachten, zoals de r.k. kerk in Cothen.
Zondags, de enige vrijde dag, maakt hij fietstochten naar -en in de omgeving van - Deventer en door Twente.
In 1910 volgt een benoeming bij de Cuypers, vader Piet en zoon Jozeph Cuypers, in wier bureau hij tot tekenaar wordt aangesteld. Daar maakt hij de tekeningen en het bestek voor de restauratie van het Waaggebouw van Hoorn, evenals tekeningen voor de bouw van de noodwaag.
In 1911 is hij tot opzichter aangesteld bij de bouw van een patronaatsgebouw in Veghel.
In 1912 wordt hij opzichter van de restauratie van het Hoornse waaggebouw.
Vanuit Hoorn bezoekt bij 's avonds in Amsterdam de Akademie voor Bouwkunst, alwaar hij colleges krijgt o.a. van Cuypers, Stuyt, Berlage, Van de Wijnperse en Van der Pluim.

Jan Stuyt kwam - zo vertelde vader later- als 15-jarige jongen in het kantoor van Cuypers te werken. Voor lange tijd overigens.

Rijksmuseum
Uit die tijd is van hem een dagboek bewaard gebleven, waarin onder met pen greschreven staat:
'Heden vernomen van de architect dat ik de 'Drukcer uitbouw aan het Rijksmuseum mag bouwen vermoedelijk per 1 maart 1912 .' Uit briefkaarten blijkt dat Cuypers een bouwbureau had bij het museum.
In zijn schetsboek staat de aantekening: 'Donderdag 7 augustus voormiddag 11 uur aanbesteding 'Drucker''.
De conclusie is dat dit 1912 moet zijn. Men zal dan na de winter in maart 1913 met de werkzaamheden zijn begonnen.

Vanweg de mobilisatie van 1914 moet Valk in 1914 opnieuw in dienst: de Genie een technisch onderdeel van de strijdkrachten. In de mobilisatie zit Valk niet stil, zoals blijkt uit de tekeningen en kerkstudies die in Scheveningen zijn opgetekend. Het wacht lopen in de Vuurtoren geeft hem daar volop de tijd voor.
Centraalbouw staat in die tijd - ook voor kerken- als ideaal ontwerp.

Over dat werk zijn tal van eigen geschriften en jaargangen van tijdschriften bewaard gebleven. We noemen slechts: Ornament Leer [Boxmeer, 7 juli1908], Perspectief [10 december 1907], Gewapend beton van Scharo [Veghel,1911], Griekse architectuur, anatomieleer, Zelfonderricht voor bouwkundigen [H.W. Valk, Boxmeer 22 oktober 1907], Verwarmiog en ventilatie van Unger [31 oktober 1913] enz..

Uit de Haagse periode dateert zijn kennismaking met Jozeph Kleinen en Willem M. Dudock die later als architect bekend zullen raken.
Werk van Valk
Rond 1910, noemt de toen 24-jarige H.W.Valk zich al architect . Uit documentatie blijkt dat tot de door hem gerealiseerde objecten behoren:
Melkfabriek Zevenbergsehoek, woning aan de Oostsingel [Venlo die tegenwoordig Burg. Van Rijnsingel heet], twee gewapende betonbruggen over de Linge in Elst [1913] [opdracht via een oom] evenals de Gelderse boerderij Zanakkers [alle drie inmiddels gesloopt/verwoest],
Al in 1912 is Valk bezig met het teken van het raadhuis voor Boxmeer, waartoe hij in 1936 -door de verbouw van 'het Zandhuis' de opdracht verkreeg.
Na een wisseling van gunning Kropholler- Valk kwam het toch uiteindelijk na de oorlog 40-45 bij Valk terecht.
Kropholler zag zijn ontwerp later alsnog in Arcen gerealiseerd.

Valks eerste school wordt in Hillegom [1818-1919] gebouwd.

Valks vriendin /vrouw
In 1913 leert Valk de in Maastricht geboren en in Amsterdam wonende Jozephina Teelen, zijn latere vrouw, kennen. Zij was in dienst van de uitgever/boekhandelaar Henri Bogaerts, de oprichter van de Katholieke Illustratie. Hierdoor woonde het gezin van zijn schoonouders resp. in Amsterdam, Vught, 's-Hertogenbosch en Hillegom.
Door de mobilisatie leert Valk in de oorlog 14-18 dr. Poels kennen, de man van de volkswoningbouw.

Na de mobilisatie vestigt Valk zich in 's-Hertogenbosch, vanwege de centale ligging en de goede spoor-en wegverbindingen. De adressen zijn: resp. Kolperstraat, Keizerstraat en Vughterdijk [vanaf1947 Vughterstraat].

Op 1 februari 1921 treed Valk in het huwelijk met Jozephina Teelen. Het echtpaar gaat in de Verwersstraat wonen. Uit hun relatie komen vijf kinderen voort.

Basiliek-Kerkgebouwen
Rond 1918 verwerft Valk de opdracht voor de bouw van de koepelkerk Sint Jan in Waalwijk, kort erop gevolgd door de opdracht voor de Utrechtse kerk van de paters Jezuïeten aan de Aloysiuslaan, Ook die opzet is volgens het kenmerkende cetraalbouw.

Door de vele studiereizen maakt Valk in de jaren twintig kennis met tal van kerken in Italië, Duitsland en Frankrijk.
Bekend van hgem wordne de Christo-Centrische- Kruisbasiliek, waar het altaar centraal staat. Dat motief is gebaseerd op het Basiliektype met Doetinchem, Haalderen en Achterveld als voorbeeld.
Deelname in 1935 aan de Liturgische Week in Leuven. Inzending van een overzicht van kerkgebouwen in de Brabantse streek. [Bewaard gebleven].
Valk bleef ook in de crisisjaren 30 werken aan kerkenbouw, maar het bleef in die tijd bij ontwerpen, zoals onder meer uit een inzending voor een nieuw stadhuis in Amsterdam [1936] blijkt. Daar heeft hij 30 jaar aan gewerkt. Dat geldt ook voor Eindhoven [stadhuis] en de herbouw van Rotterdam.

Poortgebouw Abdij van Berne dd. 1934 door architect H.Valk

Van architect Valk is het in 1934-uit kloostermoppen- opgetrokken poortgebouw van de abdij van Berne .Het werk werd verricht door M.C.van Aspert in Heeswijk.
In de middelste van de drie nissen het zandstenen beeldje van Sint Norbertus. Rechts het wapen van de gemeente Heeswijk, links het wapen van de Abdij van Berne.
Aan de achterkant van het poortgebouw, op dezelfde plaats en hoogte als de voorkant bevinden zich ook 2 ronde schildjes. De ronde plaquette in keramiek vanuit de Abdij gezien rechts, draagt de volgende inscriptie:
"Bij het 800 jarig bestaan der Abdij, den 3en Aug.1934, werd deze poort door het feestcomité van Heeswijk onder voorzitterschap van burgemeester G.Wagenaar aan de Abdij aangeboden"
Links het wapen van abt Henricus Stöcker, 1930-1942. De drie wapens zijn in gepolychromeerd en geglazuurd keramiek uitgevoerd, de plaquette met de tekst werd slechts in haar natuurlijke kleur gebakken.

uit het boekje: Heeswijk-Dinther en de Abdij van Berne hun ontmoeting door Alph.W. van den Hurk, O.Praem.

Boek over architect Hendrik Willem Valk 12 maart 2007.
Over de Bossche architect Hendrik Willem Valk [1886-1973] is onlangs een boek verschenen, dat naast een beknopte levensloop een uitvoerig overzicht van Valks ontwerpen bevat. Onder die opdrachten zijn ook niet uitgevoerde tekeningen. Veel daarvan betreffen huizen, kerken of flats in Den Bosch.

De basis van dit boek is de doctoraalscriptie van de Vughtenaar Jan van der Vaart. Die de archieven bestudeerde en interviews had met name met Gérard Valk, naast Henk, een van de zonen van de in Elst geboren zoon van een gemeentesecretaris.

De omslag van het in 2007 door de stichting Bonas uitgegeven en door drs. Jan M. M. van der Vaart beschreven boek Hendrik Willem Valk 1886-1973.
De ondertitel is Moderne bouwtechniek- neo romantische esthetiek.

Niet uitgevoerd is bijv. het stadhuis van Amsterdam. Aan dit - naar buiten gekeerd - ontwerp en pogingen om genomineerd te worden, is Valk tussen 1936-1954 bezig geweest. Na de eerste selectie [waar Valk buiten viel] ging het Amsterdamse stadsbestuur door met drie uit de prijsvraag geselecteerde inzendingen […].
Voor Valk geldt het jaar 1925 als de omslag. Tot die tijd hield hij zich bezig met volkshuisvesting en daarna veelal kerken, kloosters en pastorieën.
Valk verbouwde in 1937 de villa van Herman van Rijckevorsel in Vught tot raadhuis, wat ook aan de keuze van meubilering en smeed sierwerken is te zien. Overigens staan met nam in Vught meerdere villa’s naar ontwerp van de Bossche architect.

Bij die nieuwe keuze betrok Valk na 1925 uiteenlopende ambachten, waaronder stukadoors, meubelmakers, edelsmeden, schrijnwerkers en decoratieschilders.
Dat Valk zich meer op kerken ging richten kwam onder meer door het inzakken van de woningbouw. Voor Valk was beton een constructief hulpmiddel, zoals de auteur Van der Vaart het beschrijft.
Het boek, dat een initiatief is van de BONAS, de Stichting Bibliografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse architecten en Stedenbouwkundigen met als doel het werk van Nederlandse architecten te inventariseren.

Boek over architect Hendrik Valk 7 februari 2007.
Op woensdag 7 februari 2007 werd in het Bestuurscentrum het boek over architect Hendrik Willem Valk gepresenteerd. De Vughtse auteur Jan van der Vaart geeft een indruk over het leven en het werk [bouwwerken] van de Bossche architect die in 1932 een woonhuis/ kantoor ging bewonen aan de Vughterweg 74. Dit naar Gelderse stijl door hem ontworpen pand kreeg de bijna Kasteel Valk, ook wel het witte kasteeltje omdat toentertijd de stenen nog wit waren. Het staat op een van de bastions van fort Sint Anthonie.


Rondom het kasteel, dat in 1932 als woonhuis/kantoor van architect H. W. Valk is gebouwd, is zowel het fort St. Anthonie als de tuin opgeknapt.	Bij binnenkomst van de stad vanaf het Zuiden is dit een eerste aanblik. foto's © paul kriele, 2004.

Hendrik Wilem Valk [1886-1973]
De in Elst geboren Hendrik Willem Valk vestigde zich in Den Bosch ten tijde van het Rijke Roomsche Leven toen er veel katholieke kerken en scholen werden gebouwd. Dankzij burgemeester Frans van Lanschot, die een mooi ontwerp voor Fort Anthonie wel aansprak, kreeg Valk een stukje grond ten Oosten van de weg naar Vught. Dat lag op een deel van Fort.
St. Anthonie.
Dat Hendrik Valk geboortig was in Gelderland is terug te zien in de Gelderse elementen in zijn ontwerpen, zoals het kasteel aan de Vughterweg met zijn Gelderse verzonken kasteelvensters en dikke .muren.
Maar ook in die tijd was er crisis, de jaren 30 crisis, waarin ook 'het geld op was', aldus zoon Gerard Valk [*1922].

Vader begon in 1918 in Venlo, de woonstad van zijn moeder. Maar Den Bosch was evenmin onbekend bij de familie. Henri Bogaerts, grootvader van grootmoeders kant, was filiaalhouder van de drukkerij in de St. Jorisstraat 12. Daar werd de Katholieke Illustratie uitgegeven. Maar Hendrik Valk kwam na heel wat omzervinge, pas kort na de moblisatie van 1914-18 in Den Bosch te wonen. Eerst ging Hendrik Valk nog op kamers wonen
De Betuwenaar betrok twee jaar voor zijn trouwen [1922] eerst in de Verwersstraat 25 en vanaf 1933 met zijn kantoor het door hem in Gelderse stijl ontworpen ‘kasteeltje Valk’.

Vanaf het gereedkomen van de nieuwbouw aan de Vughterweg in februari 1934 tot aan zijn overlijden in 1973 heeft vader in zijn villa aan de Vughterweg gewoond.
opdrachten
Zoals gezegd kreeg vader Valk opdrachten voor de bouw van katholieke kerken en scholen en ook van particulieren.Deze welgestelde ondernemers lieten bij Eindhoven of in het Gooi hun woonhuizen bouwen. Met het ontwerp van 'kasteel Valk' had vader willen aantonen dat ie nog wel wat anders kon dan alleen scholen en kerken bouwen..
In Den Bosch zijn van Valk bekend: Nemiusstraat zuidzijde, Citadelhofje, Geert van Calcarplein, woningen in de Van Noremborghstraat, de Bartjeskerk en de flat op het Emmaplein.
Ook de restauartie/nieuwbouwgevels van de kantoorpanden van F. van Lanschot bankiers uit 1954, zijn een ontwerp van de 'Bossche' architect Valk.

Terug naar boven