Geschiedenis van het Bossche voetbal

Gepubliceerd op: 13-01-2006 | Gewijzigd op: 01-03-2009
Om BVV en Wilhelmina draaide het tot in de jaren zestig in de stad. Maar met de invoering van het betaald voetbal [1954] werd het FC Den Bosch. Het was voor beiden -met de ooit opgebouwde reputaties - gedaan.
Het verloop van het simpele straatvoetbal naar het beroeps wordt hier belicht, gelardeerd met foto's, liedjes en anekdoten.


Den Bult [op de knik], het café-restaurant aan de Graafseweg, die loopt van links onder naar rechts boven, richting Hintham	Uitspanning den Bult, gelegen op de hoek Graafseweg met de Boterweg Daarachter speelde de eerste Bossche voetbalclub Vitesse. tekening © archief herman van boxtel.

Berichten:
sportvelden
100 jaar BVV [viering oktober 2006]
Boek over 100 jaar BVV
historie Wilhelmina
straatvoetbal
stadion De Vliert
Lezing Frans van Gaal bgv 100 jaar voetbalclub Wilhelmina [28 oktober 1997].
----------------------------
Inleiding
's-Hertogenbosch kende in de jaren rond 1900, naast allerlei straat - en wijkteams, twee voetbalclubs: BVV en Wilhelmina. De oudste opgericht in 1890 was een club van middenstanders. Dat oorspronkelijke school-cricketteam, dat aanvankelijk Victoria heette, speelde tot 1897 op een veld even voorbij D'n Bult in Hintham. Mogelijk dat het nog bestaande café Trügg het clubhuis is geweest. De naam 'Overwinning' wijst op de Engelse voorgeschiedenis van het voetbal. Onder de naam Wilhelmina 'het evenbeeld van koningin Victoria' gaat het vanaf 1897 de geschiedenis in.

Café Trügg, beter bekend als Het Zonneke, zou het thuishonk geweest zijn van Victoria de voorloper van de eerste Bossche voetbalclub Wilhelmina.
Het café staat aan de weg naar Hintham, net voorbij Den Bult dat ook al een pleisterplaats was. [Besproken op de pagina Graafsewijk].

© foto paul kriele, april 1992.

sportvelden
Aanvankelijk voetbalde 'Den Bosch ' in Vught.
Zoals bekend is Wilhelmina de eerste Bossche voetbalclub opgericht in 1987. Wilhelmina speelde in de jaren 40-50 in Vught op Heidelust. De club begon echter achter café Trügg, op de Bult in Hintham. De tweede locatie was tegenover Zionsburg en daarna staat het sportveld bekend tegenover Huisje ten Halve. Het veld dat bereikbaar was via een weggetje naast de kruidenierswinkel, gelegen op de hoek Bossche weg/ Loonsebaan [zuidzijde], leidde aflopend naar de sportvelden.
Voor de oorlog werd Heidelust, gelegen langszij de Kampdijklaan in gebruik genomen. Onder die naam lag het hoofdveld en oefenveld aan de kant van fort Isabella en aan de andere kant nabij de Frederik Hendrikkazerne de andere speelvelden.
In de stad zelf lagen ook sportvelden onderaan de Hekellaan, langs de Limietlaan, tegenwoordig het rugby veld van The Dukes. Dat was het sportterrein 's-Hertogenbosch waar FC Quick speelde.
De Hooge Donken
In de werkverschaffing zijn de sportvelden achter het station aangelegd. Eerst 5 voetbalvelden en later een houten wielerbaan die in de oorlog vanwege de houtschaarste is opgestookt... Voor Wilhelmina, ook wel geel/zwart genoemd- werd dit haar thuishonk. Dat terrein -in gebruik vanaf 11 oktober 1926- kreeg de naam De Hooge Donken. In de oorlog moest de club in opdracht van de Duitse bezetter die geen herinnering aan het koninklijk huis wenste, zijn naam tijdelijk veranderen en nam De Kanaries aan.
Na de oorlog heeft nog even Wilhelmina en later tal van kleinere voetbalverenigingen [[Concordia SVD en RKJVV] die terreinen, die zich naar de Wolfsdonken verplaatsen, gebruikt.Tegenwoordig heet dat gebied Westerpark. zie hieronder historie Wilhelmina
Heidelust
BVV nam in diezelfde jaren twintig de terreinen van Wilhelmina op Heidelust over. Dat terrein is bekend gebleven dankzij café Heidelust. Voor velen die in de jaren zestig een rijexamen hebben afgelegd is het in hun herinnering blijven bestaan.
Tegenwoordig -na een periode als Chinees restaurant gediend te hebben- staat het bekend als het Kabinet.

stadion De Vliert
BVV kwam pas in 1951 in de stad spelen. Op 8 september 1951 opende het stadion De Vliert dat ook uitgerust was met een atletiekbaan waar Fanny Blankers Koen scoorde. Die baan deed in de jaren zestig dienst als autocrossbaan.
Wilhelmina speelt vanaf de jaren negentig op de Saren langs de rondweg en BVV heeft zijn terreinen achter stadion De Vliert..
Boek over 100 jaar BVV 13 januari 2006.
In het najaar van 2006 wordt de oprichting van de Bossche Voetbalvereniging[ [en athletiekvereeniging] BVV -100 jaar geleden - herdacht. Dat gebeurt met een receptie en een ‘herhaling’ van de wedstrijd BVV-EDO/Haarlemop zxondag 8 oktober 2006. Uit die wedstrijd volgde in het seizoen 1947/1948 voor de Bosschenaren het landskampioenschap.
In het weekeinde van 7 en 8 oktober 2006, dat tot feestweekeinde is uitgeroepen, organiseert de club ook een loterij met een hoofdprijs van 5.000 euro. De trekkingen beginnen al vanaf april 2006.
Ook verschijnt een boek over de club met de historie, een fotogalerij, interviews met oud-gedienden, en met prominente Bossche spelers en betrokken verenigingsleden. Damen Communicatieteam begeleidt de uitgave die gerealiseerd wordt bij Drukkerij BibloVan Gerwen. De oplage, die beperkt is, verschijnt op de dag van de receptie van 100 jaar BVV , zaterdag 7 oktober 2006.
Het feest is opgezet en wordt begeleid door de speciale stichting '100 jaar bestaan BVV'.

Aftreden
Opvallend is dat juist rond het jubileum twee bestuursleden, voorzitter Tiny Bakx en bestuurslid Eduard Swarts, zullen aftreden. Dat hebben ze al vroegtijdig aangekondigd. Op de speciale algemene ledenvergadering zal de bestuurswisseling plaatsvinden. Onbekend is nog wie de nieuwe voorzitter wordt.
100 jaar BVV
BVV, de andere club maar dan in zwart/rood, was een arbeidersclub, opgericht in 1906, maar de naam NOAD, Nooit Ophouden Altijd Doorgaan, die ze had gekozen, moest gewijzigd worden aangezien in Tilburg ook al een NOAD actief was. Beiden Bossche clubs leefden in pais en vree, maar soms ook in jaloezie naast elkaar. Daar waar Wilhelmina de deftige amateur bleef uithangen, scoorde de trappers van BVV zich soms naar een kampioenschap. In 1948 zelfs drie seizoen achtereen voor de zuidelijke klasse!
BBV heette oorspronkelijk Bossche voetbal-en atletiekvereniging. Hoogtepunten van de club waren 1946/47 districts [IV] kampioen en seizoen 1947/48 landskampioen.
Over twee jaar in 2006 viert BVV zijn honderd jarig bestaan. Het bestuur hoopt op de erkenning in de vorm van Koninklijke voetbalvereniging BVV'. Onder voorzitterschap van Harry Verel is najaar 2002 een jubileumcommissie ingesteld.

straatvoetbal
Den Bosch kende tal van clubjes, dat was in de beginjaren rond 1900 toen er veelal door buurtjongens straatvoetbal werd gespeeld. De bekendste club Quick bespeelde een terrein langszij de Hekellaan.Het stond bekend als het Bossche sportpark. Vele spelers van Quick zijn doorgestoten naar BVV of Wilhelmina.
De spelers van Be Quick in witte shirts en zwarte shorts. Bovenstaande foto is vermoedelijk van 1907. Deze Bossche voetbalvereniging speelde op het Sportterrein 's-Hertogenbosch gelegen aan de Hekellaan, tegenwoordig het rugbyveld van The Dukes. Het houten wit/groene kleedlokaal staat er nog. Ook Quick, lid van de Brabantse Voetbal Bond, speelde in Vught In 1928 zou Quick zijn opgeheven.

Het elftal van Quick bestaat uit: vlnr.: Wim Geerts, Bart Lax, Van Rooy, Frans Gemen, onbekend, Willem Zwijssen, met pet Jan Bosmans, Chris Boeren, Gerritje Burgerhof, Paul [?]Donkers, en Frans de Koning. Uiterst rechts in pak Toon Beks.
foto uit collectie paul kriele

Clublied
Wie kent niet die jongens van Quick
ze zijn nooit beroerd of ziek
hun spel is wonder fijn
en ze kunnen er aardig zijn
Ze maken nooit hands of freekick
het zijn de jongens van Quick
en komt ie er door dan gaan ze er voor
en dan zingt het hele ko-o-o-or:
referein:
Leve het Bossche Quick,
de vereniging gaat nooit verloren.
We lusten hem allemaal graag,
het gerstenat kan ons bekoren.
Wij zweren trouw van de clare nooit te scheiden,
want dat kostelijk vocht kan ons altijd nog verblijden

[Supporterslied van Be Quick door oud-voetballer Toon Beks.]

wijkvoetbal/straatvoetbal
Elke wijk had een eigen team en speelde op een kaalslag of grasveld. Aan de Boschveldweg lag het Meierijplein voor LONGA en de voetbalclub van de jongens van Lombok speelde op de Grote of de Kleine Werken. Daarmee duidde men de kaalslagterreinen aan die lagen tussen de Van der Does de Willeboissingel en de Koningsweg.
Vughterdijk
De Pijpers van de Lange Tolbrugstraat speelden op de Veemarkt, Maar je had ook de club Nivema :welke letters staan voor Nieuwe Veemarkt. Velocitas, zo zegt het liedje, leidt naar de Vughterdijk.
Velocitas, Velocitas, het zijn de kwakers van den dijk
ze denken dat ze alles zijn, het zijn de kwakers van den dijk
Velocitas, Velocitas de kwakers van de dijk.
DEVO Door Enkele Vrienden Opgericht

De buurtjongens van de Windmolenbergstraat en omgeving speelden onder aan de kapel, zoals Jo Verharen vertelt en zingt:
Ik was laatst op het Hinthamerènd en DEVO had weer pech.
Maar ze hebben nog een keeper in het goal, dat is een man van eer.
Dan spelen er nog twee backs erbij. Ja die duwen ze niet opzij.
refrein:
En DEVO die wordt kampioen
daar kennen velen niks aan doen
en DEVO die wordt kampioen
Daar kennen velen niks aan doen.
DEVO, Door Enige Vrienden Opgericht, aldus Verharen die er meteen aan toevoegt dat hij tot die oprichters behoorde.
Van Lia van Hoesel ontving ik een aanvulling [dd.19-1-2004]:Lia is de dochter van Frans van Hoesel aanhanger van BVV.

Bossche Boys
Hierboven werd LONGA genoemd, ook een club van ' t Zand was De Bossche Boys die speelde in de kleuren blauw/wit gestreept [verticaal] en een blauwe broek droegen. Onbekend is of dat ontwerp van een van de kleermakers komt die de Sintstratenbuurt telde. Overigens ook op Lombok is een kleermaker Leenders bekend. De Bossche Boys is opgericht, aldus de eerder geciteerde Leenders, door Nico Houdijk van de Gildestraat.

Tot de spelers Ad -Puck- van Liere [later een BVV-er] en Ruud Rubens. Puck van Liere was leerling-machinist . Puck kwam om in diensttijd bij een bombardement op 'zijn' trein door Engelse jagers. Het speelterrein van de Bossche Boys lag even voorbij het clubhuis van de sportvereniging OSS-Volo.
Deze Ad Leenders, zoon van een kleermaker, noemt collega-kleermakers als Geerts, Popelier, Coppes en Van Delft. Leenders vertelt over LVV, ofwel de Leonardus Voetbal Vereniging, later LONGA. Die letters betekenden Lichamelijke Oefening Na Gedane Arbeid. Spelenderwijs werden die letters ook wel uitgelegd als: Laat Ons Naar Grasso Aanrukken. Ad Leenders speelde er met Willem en Cees van de Dungen en Piet Grefkens. Ad noemt ook nog Roda waarin zijn broers opgesteld stonden.
Concordia
Ook nog een club die op 't Zand speelde heette Concordia. Die was van 'het patronaat' van de Leonardusparochie. Hun geestelijk leidsman heette Koks[?] Deze club is later gefuseerd tot Concordia/SVD en speelde tot de aanleg van het Westerpark op de voetbalvelden langszij de Simon Stevinweg.
DOS
De Graafseweg heeft DOS met de bekende bisschop Bekkers, toen nog kapelaan bij pastoor Barten, als geestelijk adviseur De jongens speelden er in de kleuren geel/zwart geblokt.
Excelsior
Tot slot, nog een clubje uit een volksbuurt: Excelsior. Jongens van die club woonden in de omgeving van de Watertoren. In Excelsior speelde onder meer 'Stek' van der Sluis, die zo genoemd werd omdat ie zo recht als een kaars liep en al zo mager was.... Stek was de vader van Piet van der Sluis, de latere BBV-speler.
Geel Zwart
De club Geel/Zwart speelde op de Hoge Donken achter de Wielerbaan waar nu het kantoor van Laurus staat. Een houten wielerbaan die aangelegd was in de werkverschaffing van de crisisjaren dertig. Maar in de oorlog ' 40-' 45 werd de baan gesloopt om hout te hebben voor de stook.. De Hoge Donken noemt Lia van Hoesel, die spreekt namens haar vader, een schitterend complex met de bekende Mees als beheerder. Een bekende voetballer van Geel/Zwart was Willem - ' t Ventje -Fleuren die later overstapte naar BVV.
Over Wilhelmina staat hieronder nog wat te lezen, maar Millie Ekstijn-Mees, de dochter van terreinbeheerder Mees, heeft /[krijgt nog] een eigen pagina.

Stabilitas
Stabilitas, zo'n geleerde naam, die is natuurlijk afkomstig van de broeders. Dit keer van de Broeders van Lourdes die het weeshuis van de jongens in St.Joseph aan de Geldersedam leidden. Hun speelveld lag langszij de Grobbendoncklaan. SAan de voerkan rhadden de parchie van pastoor Barten ook een team DOS, waarvan de latere bisschop Bekkers, toen nog kapelaan in de parochie van de Bartjeskerk, de geestelijk adviseur was.
Ook de jongens van het r.k. weeshuis aan de Keizerstraat speelden voetbal olv broeder Rogatus.

English style in football
Football was dus afgekeken in Engeland en in 1879 [Haarlem!] overgewaaid naar het vasteland. Engelse honkbalspelers en textielarbeiders die neerstreken in resp. Haarlem en Twente introduceerde het football met Engelse termen en Engelse gewoonten, zoals Toon Beks vertelt. Met =Ready Go = en beantwoord door =Play= begon de wedstrijd en de spelers droegen gebreide mutsen en beenbeschermers. Het team bestond uit een rechts back, een half-back, een midvoor, termen die afgeleid zijn van het Engelse spel zoals ook corner en penalty.

Verscholen in het groen van het park aan de Limietlaan staat nog het kleedgebouw van de eerste Bossche voetbalclub Be Quick, ook wel gewoon Quick genoemd. Dat speelde op het Sportterrein 's-Hertogenbosch, zoals het huidige rugbyterrein aan de Hekellaan in de eerste twee decennia van de twintigste eeuw werd genoemd.
Quick is opgericht in 1907 maar veel getalenteerde spelers stapten over naar Wilhelmina of BVV, waardoor in 1928 de club definitief ophield te bestaan.
© foto gerard monté 1 juni 2000.

historie Wilhelmina
De voorganger van Wilhelmina heette Victoria [*1890], genoemd naar de Engelse koningin omdat het voetbal vanuit Engeland was overgewaaid naar het vaste land.
Wat BVV en Wilhelmina ze gemeen hadden was een speelveld in Vught, de een speelde bij Huisje ten Halve en de jongens van zwart geel eerst bij 'Mie de Hut ' op de Loonsbaan en vervolgens, vanaf 1922, op Heidelust.
De naam 'Huisje ten Halve' staat nog op een huis op de grens Bosscheweg/Taalstraat te lezen, maar de speeltuin en het gelijknamige café zijn verdwenen. Daar tegenover- achter het winkeltje op de hoek- lag het sporterrein. Het waren de jaren van de gebroeders Gevers. Vader Gevers was voorzitter van Wilhelmina.
Wilhelmina zou van 1894 tot 1926 wisselend het veld bij Huisje ten Halve en bij Zionszicht bespeeld hebben. Daarna gaat Wilhelmina naar 'de Hooge Donken', later Boschveld geheten [1935-1951] en vervolgens naar De Wolfsdonken, het terrein waar nu de HAS en de STOAS staan. Het was de bloeitijd van de club.
De aansluitende jaren dertig zijn vermaard vanwege de derbies die zich tussen de beide Bossche rivalen afspeelden. Sedert 1990 bespelen de Wilhelminianen De Saren op Maaspoort. BVV komt overigens pas in 1951 naar Den Bosch.
de kanaries
In de oorlog 1940-1945 was elke naam die verwees naar het koningshuis verboden. Daarom veranderde de clubleiding de naam in Kanaries, wat als bijnaam is blijven bestaan. De velden van BVV op Heidelust aan de Kampdijklaan, zijn in gebruik genomen door de PNEM. Voor 1951 trokken de Bosschenaren zondags massaal te voet naar Vught. De jongens van 'het gesticht' mochten olv een frater of broeder zondags ook naar het naar het voetballen gaan kijken. Het was voor hen- naast de kermis en een dagje bij een boer vertoeven- de enige afleiding. Keurig gedisciplineerd liepen zij via fort Isabella al zingend en pratend naar het sportveld waarlangs een houten tribune stond. Onderweg zorgden muzikanten voor wat vertier, en kraampjes boden koek, snoep of ijs te koop aan.

BVV vierde haar triomf in 1948 toen zij landskampioen werd. In optocht trokken de spelers gezeten op een wagen via de Vughterstraat de stad binnen. Bij hun rondje over de Markt werden zij toegejuicht door honderden Bosschenaren Het was feest in de stad. De omroeper -Jacob Hollander- had bij Het Huisgezin de wedstrijd van minuut tot minuut gevolgd, daartoe aangemoedigd of soms uitgehoond door talrijke omstanders. De spelers ontvingen de ene keer [kampioen zuidelijke klasse] een paar voetbalschoenen en in de daaropvolgende promotie [landelijk kampioen] een fiets als cadeau.
BVV heette eerste NOAD, Nooit Ophouden, Altijd Doorgaan. Bij de promotie naar de Eerste Klasse in 1917/18 veranderde de naam in BVV, Bossche Voetbal Vereniging. omdat het Tilburgse NOAD in dezelfde klasse speelde. Pas in de jaren zestig komt de naam FC Den Bosch in zwang.

In de jaren veertig bestond het bestuur van BVV uit Van Buul, Anton Lieven, '27de Piepo'92 van Lieshout van het schoonmaakbedrijf, Van Liempt en Frans Spermon Het was opvallend dat het BVV-team relatief veel DG-werknemers telde. Dat had te maken met het feit dat Frans Spermon bij De Gruyter in dienst was. Hem was in de oorlog een promotie bij De Gruyter beloofd. Als dank voor de vrijwaring van te werkstelling [Arbeitseinsatz] in Duitsland werd hij door de persoon in kwestie na de oorlog bevorderd tot personeelschef...

Landskampioen
BVV behaalde in 1947 het landskampioenschap Ze waren het jaar daarvoor al in eigen district kampioen gewoeden. Volgens het Brabants Dagblad bestond het eerste team uit: Cor Huijbregts, Dré Saris, Piet van der Sluit, Thijs Sluyter, Kees Krijgh, Servé Vos, Zwanenberg, Frans Tausch, Piet Ooverbeek, Doris Donhuyzen, en Toon van Beek.
Omkoping
Acht jaar later [1956] werd er weer strijd geleverd, twee jaar na de overgang naar het betaald voetbal. De plaats van BVV in de eredivisie hing er van af. De doelman van Scheveningen Holland Sport [SHS] werd omgekocht. De affaire kreeg drie jaar later- in 1959 -nog een staartje met de schorsing van BVV-bestuurders en de Scheveningse doelman Wim Landman.
Frans Spermon, de personeelschef van De Gruyter die na de oorlog aan een baantje was geholpen was ook penningmeester van BVV In dit opzicht was het alom vriendjespolitiek wat er zich achter de schermen afspeelde. Maar de vriendschap werd wel erg geschaad toen in dat jaar het ontslagen bestuurslid Anton Lieven zijn gram ging halen. Lieven deed hij alsnog een boekje open over het omkoopschandaal van 1956.

stadion De Vliert
Het was vooral een hartenwens van de zakelijke ingestelde mr.Hein Loeff, eerste burger van de stad, om Den Bosch een eigen stadion te kunnen bieden. De stimulans was het kampioenschap van 1948 geweest. Zakenlieden en de politiek raakten ervan overtuigd dat een goed elftal een goed speelveld vereist,.maar dat goed spel op zijn beurt ook weer meer toeschouwers trekt.
In de gemeenteraad werd daarover beslist maar..... oud-voorzitter van het Regentencollege van de Godshuizen en oud-wethouder Ferd van den Eerenbeemt de vader van de latere wethouder Ferd. van den Eerenbeemt junior, was niet voor de bouw van een stadion voor BVV. Bij de behandeling van het raadsvoorstel liet het raadslid voor de KVP [later CDA] de aantekening maken tegengestemd te hebben. Van den Eerenbeemt vond dat de gemeente de financi'eble consequenties van een dergelijke accommodatie niet kon betalen. Het is er toch gekomen, zegt hij later, omdat hij de enige tegenstemmer was.
Het multi-functionele De Vliert ging in 1951 open. Tussen een motorspeedway, atletiek en [godsdienstige] herdenkingsbijeenkomsten door, werd er ook nog gevoetbald. De aristocratische Ferd van den Eerenbeemt zegt als wraak voor zijn tegenstemmen tot voorzitter van BVV te zij gebombardeerd.
De Vliert was een van de eersten met een eigen verlichting. Door Oranje werd het als oefenstadion uitverkoren.

fusie
In 1954 zetten de besturen van BVV en Wilhelmina de stap naar het betaald voetbal. Na de professionalisering kwamen de fusieplannen in beeld. De eigenheid van beide clubs liet zich op zulke moment van overleg sterk spreken. Het in degradatie verkerende Wilhelmina had het toch al niet gemakkelijk.Met enige tegenzin sloot Wilhelmina zich in 1967 aan bij de in 1965 opgerichte Stichting FC Den Bosch/BVV. De uitverkoren positie waar in de jaren vijftig nog sprake van was, hield niet lang stand: De Vliert werd in de jaren 70-80 als het saaiste stadion gekwalificeerd, zo schrijft Van Gaal. Ook de drainage bleek in de jaren tachtig niet best.
De prestaties van de Bosschenaren in de jaren tachtig vat een kop uit 'Een club die handelt' nog het best samen: Opstaan, vallen en weer opkrabbelen.
In april 1997 ging het nieuwe stadion De Vliert open. De kuip was een kwart slag gedraaid en in de catacomben waren bedrijfsunits opgenomen. Die combinatie had de bouw financieel mogelijk gemaakt.

draaiend spel rond het stadion
Aan de uitspraak en dat standpunt van Ferd van den Eerenbeemt uit 1951 denk ik nog vaak terug als ik de perikelen en plannen verneem voor FC Den Bosch. Met name het gedoe rondom een stadion dat vernieuwd werd, waarvoor een nieuwe locatie werd gezocht en dat nu weer verbouwd gaat worden, zelfs verplaatst en wederom een kwart slag gedraaid.


Stadion Ecco met kantoren en tribunes. De naam is afgeleid van het schoenenmerk van de toenmalige grote sponsor Wim van Drunen. © foto' s gerard monté, 24 juli 2003 en 23 augustus 2003.

Honderd jaar voetbalclub Wilhelmina.[ Lezing in De Unie op 28 oktober 1997]
Aanwezig veertien man exkl. Dona, Mees, Van Gaal.
Llezing door Frans van Gaal, Hans Dona nav proefschrift en Henk Mees.
Het is 15 jaar geleden dat ik mij bezighield met het proefschrift over de geschiedenis van de Ned. Arbeiders in de sport 1926-1941. Bronnen Miermans drs. Kath Sportfederatie
drie tijdvakken 1880-1990 uitsluitend beoefend door de elite
1910-1914 meer breder deelname
na 1914 ook door gewone volk
Bosschenaar Ruud Stokvis
Geschiedenis van de moderne sport, dan begin je in de vorige eeuw. Rondom de eeuwwisseling gebeurt er iets met de sport, een verandering. Hoe?: Regelgeving
betere organisatievorm [bonden en teams]
meer prestatiegericht [competitie]
Opkomst vd sport is gekoppeld aan de mate van industrialisatie. Het verzet tegen de sport heeft ook te maken met het verzet tegen die industrialisatie en de kapitalistische samenleving.
De late opkomst van de sport in Nederland
In Engeland bestond het voetbal al vanaf midden 1800. Ten gevolge van de industrialisatie, dat gebeurde pas na 1870/1880 [Al wel in Twente en Tilburg [wollen stoffenfabrieken en weverijen] en Maastricht [porcelein].
Nederland was van oudsher een handelsland. Vooral werden kontakten onderhouden [investeringen]met onzeomliggende handelslanden [Engeland].
1879 eerste voetbalclub in de gegoede burgerij [voorlopers vd industriële ontwikkeling bij de liberaal ingestelden.
1889 voetbal in combinatie met atletiek
moderne tennisrond 1900
waterpolo circa 1901
krachtsport 1903 [steeds bij liberaal ingestelden]
Hbbs-sferen waar zonen van gegoeden ouders naar school gingen.
1e voetbalclub Haarlem
en een beetje wielrennen [dat was nog productiegericht] de twee enige grote volkssporten.
Voor 1e W.O. nog steeds elitair, zelfs bestonden er sportbonden met statuten die arbeidersmilieus uitsloten. Of we kennen de sportbonden van gescheiden milieus.
Verzuiling tussen 1920-1945 sterk. De sporten op de lagere sociale klassen waren meer verzuild dan de elitaire sporten.
Verzet tegen de sport gebroken door 1e W.O.
Op zoek naar samenwerking de alg sportbonden elitair en nationalistisch door 2e W.O. is de rol van de standsorganisaties als de professionele organisaties afgelopen..
Tussenverhaal van Fans van Gaal met sheets [toegespitst op Den Bosch]

==========
Bronnen: info aan auteur door van F.A., Bossche bladen 1999-3: 'Op weg naar professioneel voetbal', ' Een club die handelt' van Frans van Gaal, 1998, de serie Liedjes & Verhalen, een uitzending voor Omroep Brabant bij gelegenheid van 25 jaar kring Vrienden van 's-Hertogenbosch, zomer 1998. Interviews o.a. met van Toon Beks, Fred van den Eerenbeemt sr. en Jo Verharen.

Terug naar boven