Zoeken
Holocaust Memorial Day stille wandeltocht van station naar synagoge
| Printerversie |
...... |
Op de Holocaust Memorial Day die ter gelegenheid van 75 Bevrijding o.a. in Den Bosch een dag eerder [zondag 26 januari 2020] werd gehouden, trok een stille tocht, voorafgegaan door de Klezmertrio, het Trio C tot de derde van de Oranje Nassaulaan via de Beekmanschool en het Huis van Bewaring naar de Mortel. Bij de namenplaquette met daarop de namen van 392 omgekomen Bossche, Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog werd door René Kok een korte herdenking gehouden rond omgekomen Bossche Joodse scholieren.
Daarna hielden in de voormalige synagoge [nu WillemTwee/Toonzaal] burgemeester Jack Mikkers en dominee Ruud Stiemer een korte toespraak. 'Het is wel heel bijzonder dat we er niet inpassen,' zo opende ceremoniemeester Jan de Wit deze afsluiting, waar rond de 200 belangstellenden aan deelnamen.
Naambord van 51 weggevoerde Roma en Sinti op pand Oranje Nassaulaan
De herdenkingstocht met het 'Trio C tot de derde' aan kop begon met de onthulling van een naambord ter nagedachtenis aan 51 weggevoerde Roma en Sinti Bosschenaren, meerendeels uit de Vogelwijk afkomstig. Daar onthulde, na een toespraak van Pawo Winterstein, die hij namens de Roma en Sinti hield, hij en burgemeester Jack Mikkers en de kinderburgemeester Saleisha Kreté dat bord dat bevestigd is aan de muur van een pand waarvoor op 16 mei 1944 51 Roma en Sinti per trein zijn weggevoerd naar een concentratiekamp in Duitsland Van hen zijn er 13 omgekomen.
Kabinetchef Jan de Wit, samen met Nicolette Meeuwis de organisatoren van deze unieke herdenking die voor de eerste keer plaats vond, opende deze Holocaust Memorial Day: 'Deze plek is verbonden met het begin en het einde van de bezetting van 's-Hertogenbosch. In deze buurt - 't Zand - zijn vele straten in de laatste oorlogsdagen vernietigd. Maar stenen zijn te vervangen. De stad is hersteld en floreert.
Minder zichtbaar is dat deze plek ook is verbonden met het begin en einde van vele Bossche mensenlevens en van Engelse soldaten.
Hiér vertrokken treinen.. en we weten waar naar toe..Dat ondraaglijk leed kan niet hersteld worden.Maar daarom is het goed dat u hier bent'.
Pawo Winterstein: 'In Nederland zijn 580 Roma en Sinti met de kenmerken van zigeuners opgepakt en per trein naar kamp Westerbork weggevoerd. Daaronder 59 Bossche Roma en Sinti van wie er op 20 mei 1944 weer 29 terug naar huis mochten.
In het zgn. Zigeunerslager in Auschwitz werden 20.000 Sinti en Roma geïntegreerd. Op 27 februari1945 werden 8.000 dood zieke gevangenen door het Russische leger bevrijd. Hun stemmen klinken niet meer. Maar vergeten zullen we hen nooit.
Toenmalig secretaris -generaal van de VN, Kofi Annan, heeft 27 februari 2005 als jaarlijkse Holocaust Memorial Day uitgeroepen. Vandaar vandaag deze herdenkingsplaquette,'aldus Winterstein.
Daarna volgde de onthulling van het naambord en begon de herdenkingstocht via het Julianaplein naar de Dr. L. W.Beekmanschool waar als enige niet katholiek school Joodse kinderen [t/m groep 8] op zaten.
...... |
| -Hierboven: Pawo Winterstein, die namens de Roma en Sinti op de hoek Stationsplein Oranje Nassaulaan een toespraak hield. -Onder: De onthulling van het bord met de namen van 13 Roma en Sinti- slachtoffers op de gevel van een pand aan de Oranje Nassaulaan.Zij werden op 16 mei 1944 vanaf deze plek afgevoerd naar Westerbork. Links: Pawo Winterstein middenin kinderburgemeester Saleisha Kreté en rechts burgemeester Jack Mikkers en uiterst rechts twee Roma/Sinti afgevaardigden. -Onderaan: Het herdenkingsbord met de namen van 13 Roma en Sinti slachtoffers. foto's © paul kriele, 26 januari 2020. |
.... |
..... |
Herdenking bij dr. L. W. Beekmanschool aan de Van der Does de Willeboissingel
.... |
-Boven: Oud-schooldirecteur van de L.W.Beekmanschool Joop van Dijk bracht de omgekomen Joodse schoolkinderen die op de Beekmanschool hebben gezeten, in herinnering. -Onder: De herdenkingsstoet die zeker 200 personen trok, gaat over de Mariabrug van 't Zand richting St.Jorisstraat en vervolgens verder. foto's © paul kriele, 26 januari 2020. |
.....jpg) |
Joop van Dijk is lid van de stichting Stolpersteinen:'In de eerste oorlogsjaren zaten alle Joodse kinderen uit de omgeving van Den Bosch [Zaltbommel, Breda, Eindhoven] op de Beekmanschool. In 1942 ging de school dicht en moesten zij naar de Judische Schule aan de Papenhulst. Kort erna gingen zij op transport naar Kamp Vught en later naar o.a.Sobidor. Uit Duitse kampen zijn 172 kinderen teruggekomen'.
Van Dijk sloot af met: 'Tot op de dag van vandaag gebeurt nog wat er toen gebeurde. Meestal wordt opzij gekeken. Maar van een verborgen anti -semitisme moeten we waakzaam zijn. Want het is het begin van een nieuwe ellende.'
Herdenking bij Huis van Bewaring waar enkele stolpersteinen herinneren aan daar weggevoerde Joodse Nederlanders onder wie baby Ivor Troostwijk.
..... |
| -Boven: Voor het Huis van Bewaring sprak Stadschroniqueur Eric Alink over het jongste Bossche slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog Ivor Troostwijk.Voor de gevangenis liggen Stolpersteinen die herinneren aan vanaf deze plaats weggevoerde Joden. -Onder: Op de foto staat Fanny Philips bij de gele pijl. foto's © paul kriele, 26 januari 2020. |
.... |
Stadschroniqueur Eric Alink sprak voor het Huis van Bewaring een column over 'geluid en stilten'. 'Wie toen geluid maakte zette zijn leven en dat van anderen op 't spel. Eéntje, de baby van Abraham en Annie Troostwijk-Samuels, Ivor Troostwijk, op 13 november 1943 geboren in een cel, mocht zijn stemmetje wel laten horen. Zie verder de column op de site Eric Alink
Kort erna gaat het gezin op transport naar Westerbork. In januari 1944 is hun aankomst in Ausschwitz, waar ze kort er na [28 januari 1944] in het Concentratiekamp Auschwitz worden omgebracht . De ouders waren nog geen dertig jaar. Ivor nog geen drie maanden. Van de 392 Bosschenaren die de oorlog niet hebben overleefd is Ivor de jongste.
Alink: 'Nu is het aan ons om stil te zijn'. Zie ook Stolperstein voor Ivor Troostwijk artikel dd. 4 mei 2018.
Eric Alink tot slot van zijn toespraak voor het Huis van Bewaring waar nog meerdere Stolperssteinen komen te liggen, 'Ik hoop dat die stenen scheef gaan liggen en een stukje zullen uitschieten. Omdat het verleden rechtvaardigt om even uit evenwicht te geraken ..'
De gedenkplek wordt voor deze gelegenheid gemarkeerd door 49 nieuwe Stolpersteinen, die later elders in de stad zullen worden
geplaatst. Ze omringen nu de stolperstein van Ivor Troostwijk. 'Uit troost,' zegt Alink omdat soms de doden de doden beschermen, omdat de levenden dat niet konden of wilden'.
Herdenking in de Mortel bij drie namenlijsten van Joodse slachtoffers
.....jpg) |
| De Mortel waar de in oktober 2016 onthulde drie panelen hangen met de namen van 392 Joodse slachtoffers en aan de andere kant vitrines met foto's van in de oorlog omgekomen Bossche Joden. De naam van Fanny Philips staat in het middelste paneel foto's © paul kriele, 26 januari 2020. |
.....jpg) |
René Kok, historicus en voormalig geschiedenisdocent aan het Sint Janslyceum, sprak over een heel bijzonder plekje, zo bij drie panelen met 392 namen van omgekomen burgers van Den Bosch.
Kok richtte zich in zijn herdenkingsrede in de Mortel op Fanny Philips. De 12-jarige Fanny Philips zat op het katholieke Marialyceum wat toen al bijzonder was voor een Joods meisje.In augustus 1941 mocht zij er niet meer terug naar school, maar werd zij gedwongen, evenals alle andere Joodse schoolkinderen, ook die van de Beekmanschool, om in het Joods lyceum op de Papenhulst naar school te gaan. Alweer een Duitse maatregelen om de joden te intimideren en te discrimineren. Gelukkig zag vader Philips in die maatregel een gevaar.
Toen al begon Fanny brieven te schrijven naar haar vriendinnen, onder wie Ans Schreurs. Op 1 juni 1953 vertrok het gezin Philips in een door vader gehuurde bus naar Westerbork. Fanny liet op de Graafseweg de bus nog even stoppen om haar vriendin Finie van Bentum gedag te zwaaien. Op 17 september1943, drie dagen na aankomst in Ausschwitz, werden zij vermoord.
Willem Twee/Toonzaal/voorheen synagoge Sprekers daar waren burgemeester Jack Mikkers en dominee Ruud Stiemer.
Bisschop Gerard de Korte en plebaan Vincent Blom behoorden tot de aanwezigen.
 |
De voormalige synagoge aan de Prins Bernhardstraat /Anna Frankplein. Jan de Wit zei bij de opening van dit herdenkingsonderdeel: 'Het is heel bijzonder dat we er niet in passen'. foto © paul kriele, 26 januari 2020. .............................................................. |
De burgemeester gaf in zijn herdenkingsrede toe dat 'de stad aan deze eerste Holocaustherdenking nog even moest wennen, daarbij zonder woorden verwijzend naar wat toeterende automobilisten die hier en daar voor de herdenkingstocht moesten wachten. Maar de verkeersbegeleiders hebben het een en ander prima weten te regelen.... Misschien bezinkt bij sommige mensen pas vanavond wat er zo al zich in de stad heeft afgespeeld. Het gaat natuurlijk om de boodschap die we met elkaar beleefd en doorleefd hebben. .
'Het besef van leven en dood domineert,' sprak de burgemeester, die memoreerde dat de laatste jaren de deelname aan herdenkingen enorm is toegenomen: van 400 naar meer dan 1.000. We zullen voortgaan met herdenken. Dat zijn we aan de slachtoffers verplicht.
 |
 |
| -Hierboven: Herdenkingsrede van burgemeester Jack Mikkers. -Rechts boven: 'Trio C tot de derde' dat Klezmermuziek ten gehore bracht. 'Klanken en tonen maken het persoonlijk,' sprak Jan de Wit. 'Muziek verbindt de betekenisvolle levens in 's-Hertogenbosch en uw persoonlijke gedachten'. -Rechts: Dominee Ruud Stiemer nodigde de kinderburgemeester Saleisha Kreté uit om een kaars, als symbool van alle slachtoffers, naast hem te zetten. foto's © paul kriele, 26 januari 2020. |
... |
Dominee Ruud Stiemer. lid van het 4 mei comité, nodigde eerst de kinderburgemeester Saleisha Kreté uit om een kaars, als symbool van alle slachtoffers, naast hem te zetten. Hierna vroeg hij de aanwezigen om te gaan staan en voor alle slachtoffers 1 minuut stilte in acht te nemen, omdat woorden tekort schieten. Stiemer sloot zijn herdenking af met een kort gebed.. 'We gedenken hun dromen, verlangens, hun verhalen en hun levens.'
De aanwezigen werden hierna voor een ontmoeting met koffie en thee, uitgenodigd in de foyer van de WillemTwee/ Toonzaal.
Terug naar boven
 |
 |
 |
 |