Avondeditie : Van der Heijden voor ’t eerst weer in het publiek

Gepubliceerd op: 24-11-2016 | Gewijzigd op: 29-11-2016
De Avondeditie van 23 november 2016 in de Verkadefabriek stond in hetteken van het jaarthema van het Erasmusfestival Lifewriting. Gasten waren A.F.Th.van der Heijden en Aleid Truijens. Interrviewers waren Jan Tromp en Wilma de Rek, beiden van de Volkskrant.

A.F.Th van der Heijden's Levensgeschiedenis [pseudoniem Patricio Canaponi]
Van der Heijden, geboren op 15 oktober 1951 in Geldrop, waar hij de HBS volgde. Al op 16–jarige leeftijd ondernam hij pogingen om een roman te schrijven.

Na een aarzeling om met een studie Nederlands te beginnen, pakte vdH in 1970 de studie psychologie op aan de Universiteit van Nijmegen, die hij na een kandidaats verruilde voor filosofie. [Niet afgemaakt].
Op 20-jarige leeftijd- in 1971- schreef hij ‘Het bejaardenhuis op het dak van de hemel’. Dat was de oertekst voor het later[ 1ste deel in 1983] romanproject ‘De tandeloze tijd’.

In 1976 verhuisde hij naar Amsterdam waar hij een studie esthetica begon. Ook niet afgemaakt.
vdH verhuist vaak onder meer naar Italië waar in die tijd [1978] zijn verhaal Bruno Tirlantino in het blad de Revisor verschijnt. Na zijn huwelijk met Mirjam Rotenstreich verhuist hij nog meermalen.

Als zijn debuut geldt ‘Een gondel in de Heerengracht’, ook onder het pseudoniem Patricio Canaponi.

Avondeditie van 23 november 2016 in de Verkadefabriek.

foto © paul kriele, 23 november 2016.

Interview met van der Heijden door Jan Tromp en medepresentatrice Wilma de Rek [ook De Volkskrant]
Jan Tromp: A F Th vander Heijden [65 jaar] : 'Adri mag je zeggen'. Tromp: ‘Een autobiografische schrijver, een chroniqueur van zijn tijd.

Roots : Ouders en grootouders
Mijn moeder is in Den Bosch geboren haar ouders hebben in de WII-fabriek gewerktZe hebben daar sigaren geplakt op de Plakafdeling. Mijn grootouders, van moederskant dus, opa en oma hebben op hun elfde resp. twaalfde jaar dus kinderarbeid verricht.
Grootvader is van 1900. Dus vanaf 1912 werkte hij in de WII-sigarenfabriek en grootmoeder, die is van *1903, begon daar in 1915. Of ze elkaar daarvan kenden weet ik niet.
Op die afdeling moesten ze kapotte sigaren plakken. Die kwamen als goedkopere sigaren ook op de markt dus die waren voor de beurs van de ‘kleine man’ de minder wel gestelden Die jonge kinderarbeid, wat mij verbijsterd.

Mijn ouders waren rijk eind jaren dertig. Vader ging al op 14- jarige leeftijd naar de bioscoop. Hij werkte bij de BATA in Best en moeder werkte ook daar op dezelfde afdeling schoensmeer. Daar gebruikten ze echte terpetijn. Als dat verhit werd kwam er een lucht af waar je stoned van werd. Om het uur mochten de kinderen naar buiten om in het gras een kwartiertje te luchten Ze kregen dan een kwart liter melk te drinken. Vader is op 67-jarige leeftijd aan een longkwaal overleden en moeder op 72 jarige leeftijd.

Klootzak van een vader [ Asbestemming]
Over zijn vader is vdH ook openlijk Er staat beschreven dat hij een veel drinker was, die zijn familie de huid vol schreeuwde. [Dat is ook door vdH deze avond verteld.] ‘Mijn vader was een klootzak. Ik heb dat ook genuanceerd door ook zijn lieve kant te noemen. Vader had een gezin gesticht om te kunnen tergen....
Maar in de kroeg waar hij kwam, biedt mijn vader de sleutel van zijn huis aan aan jonge mannen en zegt daarbij: Ik heb thuis nog wel een leuke vrouw zitten.
Dit is verteld aan mijn moeder en zij gaf het door aan mij.
Het was voor haar uit zelfbehoud, zo zie ik dat, om dat aan haar zoon over te dragen. Zie het ook als een vorm van rancune. Ik draag dit nu al mijn hele leven mee.’
Bij dat ‘Requiem voor vader’ moest ik eerlijker zijn dan de fictie .Zodoende kwam ik uit bij de anekdote over de sleutel..
Vervolg familie historie
Grootvader is 74 geworden en grootmoeder 80 Mijn ouders waren niet dom moeder heeft twee jaar huishoudschool gedaan. Maar oma lag steeds ziek op bed en daardoor moest moeder thuisblijven. Oma had een soort luie ziekte Zijn nam haar dochter thuis om het huishouden te doen.
Moeder hield van lezen Ik herinner me nog wel dat ze vaak vertelde uit het boek Woeste hoogten van Emily Bronte.

In de positie van ouders in de jaren 60 werd er aan de onderwijzer gevraagd waar je je kinderen voor studie naar toe kon doen. Ik heb kandidaats filosofie niet afgemaakt en daarna doctoraal gedaan en nog een studie.

Ook Aleid Truijens maakte deel uit van
het panel dat door Jan Tromp werd geïnterviewd.

foto © paul kriele, 23 november 2016.

Debuut
vdH vertelt in Avondeditie [dd.23112016] onder meer dat de ontvangst van zijn boek ‘Bruno Trilantino op de bruiloft van prinses Ann’ tegen viel. Ik heb er 100 pagina’s uitgehaald.
In 1972 ik was net 20 jaar, bedacht ik een roman te schrijven. Alles moest er in. Ik had geen zin in al dat gedoe [..]. Als het boek eenmaal uit was, dan zou ik in een licht zomerpak en met een strohoed op, langs de terrassen kunnen flaneren, zo bedacht ik. Als de mensen zouden vragen om nog een boek, zou ik antwoorden: Er is al een boek. Daar staat alles in. ‘

Jan Tromp stelt min of meer verbaasd vast: Nu pas weer een interview .?
vdH ‘Dat voelt nu wel goed. In 2007 had ik nog ‘Mijn schervengericht’ en de novelle tgv 80 jaar Harry Mulisch ‘Mim’ uitgebracht en in 2011 de requiemroman ’Tonio’.
Ik kwam na ‘Kwaadschiks’ stil te liggen. Als vanzelfsprekend ging ik niet -meer- onder de mensen.
Tromp: Wanneer had je weer publieke optredens?
vdHPas voor het eerst kortgeleden eind mei 2013, toen gaf men mij de PC Hooftprijs
Maar ik heb nooit zin in lauweren althans niet om te rusten… Maar dit is de eerste klimpaal om me weer te laten zien.

Anderhalve maand voor de PC. Hooftprijs ben ik gestopt .en toen begon ‘De Helleveeg’. Op die dag van mijn 65ste in het Tolhuistuin van Paradiso Noord mijn beroemdste verjaardag gevierd. Daar heb ik in twee zalen breed uitgepakt.
Tromp: ‘ln de ene de familie en in de ander de vrienden, grapte Tromp. vdH: Nee. Ik wilde zoveel mogelijk mensen uitnodigen. Maar, met alle respect, je gaat niet met al die mensen in een polonaise voorop. Dergelijke verjaardagen verlopen bij mij altijd hetzelfde: een manifestatie van toespraken, declamaties en felicitaties. Na 3 uur besefte ik dat ik nog steeds op het podium sta. Vroeger kwam ik veel in café Zwart op het Spui. Daar is een se’jour in gekomen. Tromp:’ Drank speelt natuurlijk daar ook in mee?’ VdH –bedachtzaam-‘ Nee, op een gegeven ogenblik ga je meer nadenken over het begrip tijd. Je weet allemaal niet meer wanneer de dood in de rozentuin staat [Gedicht De tuinman en de dood van Jan Eyck, pk]. Je wordt zorgzamer op je tijd. Tromp: ‘Dus dat se’jour was de generale repetitie voor de tijd van rond de dood van je zoon.’

Kwaadschiks
Hierna richt Tromp zich op het boek Kwaadschiks dat één dag uit het leven van Nico Dorlas beschrijft, een psychopaat.
Tromp: 'Met Kwaadschiks verplaats je je in een onsympathieke psychopaat, een beeld van deze tijd.

Op de vraag van Tromp hoe vdH deze persoon ziet? : Het is niet een van mijn favorieten, maar ik probeer hem wel te begrijpen. Ik probeer de karakters van die seriemoordenaars die vdH ‘lone wolves’ noemt te peilen. Zoals die figuren in Florida of in Parijs of in Alphen aan de Rijn. En deze psychopaat die ’s morgens gewoon op kantoor begint en ’s avond met een doorgeladen pistool een moord pleegt. Op een gegeven moment moet er een kanteling zijn gebeurd. Het gaat sluipenderwijs. Dat wil ik zeggen en daarmee de mensen waarschuwen voor een mogelijke terrorist. Misschien ligt hier de taak van de romanschrijver.
Tromp:’.Maar is het toevallig dat je juist nu een psychopaat beschrijft . vdH:’Hier gaat het meer over de ‘lone wolver’, een verwarde en gestoord persoon.’
Tromp: ‘Misschien is het ook mijn nieuwsgierigheid..? Heb je een boodschap?’
vdH: ‘ De boodschap zou kunnen zijn: Lees maar ! Maar het is voortgekomen uit een bestaand verhaal van een man in een BMW die aangehouden werd door een vrouwelijke agent in burger en haar daarop dood schoot.

Tromp tot slot: ‘Ben je zelf bang om psychopaat te zijn..?
vdH:’ Als ik dat zou zijn, dan zou die al lang zichtbaar zijn geworden en er uit zijn gekomen als een lintworm die ik boven een bord erwtensoep uit mijn mond had getrokken..’

Aleid Truijens
Naast A. F.Th van der Heijden kwam ook Aleid Truijens (Vriendendienst, Opvoeden!, Geen nacht zonder) aan het woord. Met name haar biografie van de auteur F.B. Hotz (Doodweermiddel, Proefspel, Ernstvuurwerk) geschreven. Zij gaat daarin in op een tragische gebeurtenis door Holtz vermeden onderdeel in zijn werk.
Aleid Truijnes richt zich momenteel op op een biografie van Hella S. Haasse.

Terug naar boven